1. Bệnh sởi là gì?

Sởi là căn bệnh truyền nhiễm lây lan qua đường hô hấp do virus họ Paramyxoviridae (thuộc giống Morbillivirus). Bệnh thường gặp ở mùa đông xuân, đối tượng nhiễm bệnh chủ yếu là trẻ em do sức đề kháng khá yếu. Tuy nhiên bệnh vẫn có thể xuất hiện ở người lớn nếu không thực hiện tiêm phòng đúng cách.

Biểu hiện đặc trưng của bệnh đó là sốt và phát ban, các biến chứng của bệnh có thể kể đến như viêm phổi, viêm giác mạc, tiêu chảy,... Biến chứng nguy hiểm nhất là viêm não, tỷ lệ tử vong là rất cao.

2. Các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán xác định sởi

Xét nghiệm sởi giúp chúng ta phát hiện tình trạng bệnh sớm, nhờ đó có biện pháp điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm. 

Virus sởi là nguyên nhân gây bệnh sởi

Các phương pháp Xét nghiệm sởi được Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC triển khai và thực hiện là:

2.1. Xét nghiệm kháng thể IgM

Mẫu xét nghiệm: huyết thanh hoặc huyết tương.

Thời gian trả kết quả: do MEDLATEC đang triển khai xét nghiệm này trên máy miễn dịch hoàn toàn tự động nên thời gian trả kết quả rất nhanh chóng. Cụ thể thời gian trả kết quả sẽ có sau 3,5h sau khi nhận mẫu.

Độ nhạy của xét nghiệm: 98%.

Độ đặc hiệu của xét nghiệm: 99%.

Ý nghĩa xét nghiệm: kháng thể IgM xuất hiện sau khi có triệu chứng ban sởi từ 5 - 7 ngày và tùy vào tình trạng miễn dịch của mỗi người lượng kháng thể có thể có sớm hơn. Lượng kháng thể này giảm dần vào tuần thứ 7 và biến mất hoàn toàn sau tuần thứ 8. Kết quả xét nghiệm dương tính phản ánh mức độ cấp tính của bệnh.

2.2. Xét nghiệm kháng thể IgG

Mẫu xét nghiệm: huyết thanh hoặc huyết tương.

Thời gian trả kết quả: do MEDLATEC đang triển khai xét nghiệm này trên máy miễn dịch hoàn toàn tự động nên thời gian trả kết quả rất nhanh chóng. Cụ thể thời gian trả kết quả sẽ có sau 3,5h sau khi nhận mẫu.

Độ nhạy của xét nghiệm: 99%.

Độ đặc hiệu của xét nghiệm: 96%.

Ý nghĩa xét nghiệm: kháng thể IgG xuất hiện trong cơ thể sau kháng thể IgM, lượng kháng thể cao nhất vào giai đoạn sau 4 tuần phát ban. IgG là kháng thể đặc hiệu với virus sởi, nếu kết quả xét nghiệm là dương tính phản ánh rằng bạn đã từng nhiễm hoặc đang nhiễm bệnh.

Xét nghiệm giúp phát hiện bệnh sớm, tránh biến chứng nguy hiểm cho trẻ

Nếu xét nghiệm IgM, IgG lần đầu tiên chưa cho kết quả rõ ràng thì nên thực hiện xét nghiệm lại. Thời gian cách nhau giữa hai lần xét nghiệm là 1 tuần. Ở lần thứ 2 giúp đánh giá sự tăng trưởng của hiệu giá kháng thể. Nếu lần 2 có nồng độ gấp 4 lần thứ nhất thì mới có giá trị chẩn đoán.

2.3. Xét nghiệm Measles PCR

Mẫu xét nghiệm: dịch phết hầu họng được lấy ở thời kỳ viêm long đờm.

Thời gian trả mẫu xét nghiệm: 3 đến 5 ngày sau khi nhận mẫu.

Độ đặc hiệu của xét nghiệm: 100%.

Ý nghĩa xét nghiệm: phương pháp xét nghiệm Measles sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử Real Time PCR. Đây là kỹ thuật hiện đại được sử dụng ở nhiều nước tiên tiến trên thế giới và được MEDLATEC triển khai và thực hiện. Kỹ thuật RT PCR có thể phát hiện sởi rất sớm kể cả trong giai đoạn ủ bệnh. 

Phương pháp RT PCR xác định được bệnh sởi ngay cả khi 2 kháng thể IgM và IgG chưa xuất hiện trong cơ thể.

PT PCR định lượng sử dụng các gene và có độ nhạy tương ứng như sau:

- Gene N (nucleoprotein): 100%.

- Gene F (Fusion): 93%.

- Gene H (hemagglutinin): 82%.

3. Cách lấy bệnh phẩm của các xét nghiệm sởi

3.1. Mẫu bệnh phẩm huyết thanh/huyết tương

Khi có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bệnh. Lấy khoảng 2 - 3ml máu tĩnh mạch cho vào ống nghiệm không chứa chất chống đông hoặc chứa chất chống đông Heparin, tiến hành ly tâm tách chiết huyết tương, sau đó tiến hành xét nghiệm. Đối với trẻ sơ sinh, dùng ống mao dẫn để lấy bệnh phẩm. 

Xét nghiệm huyết thanh chẩn đoán sởi tại MEDLATEC bệnh nhân sẽ được nhận kết quả ngay trong ngày. Do vậy, cần bảo quản mẫu huyết thanh ở nhiệt độ 20 - 25 độ C (ở khoảng nhiệt độ này kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng trong 12h).

3.2. Mẫu bệnh phẩm dịch hầu họng

Mẫu dịch phết hầu họng phục vụ cho xét nghiệm RT PCR với độ đặc hiệu 100%. Được chỉ định sau khi cơ thể bắt đầu phát ban khoảng 3 ngày, sử dụng tăm bông sợi polyester. Mẫu bệnh phẩm dịch họng được lấy bằng cách đưa tăm bông vào hai bên hạch amidan và thành sau họng miết và xoay tròn nhẹ 3 đến 4 lần rồi thấm dịch họng vào tăm bông. 

Lấy dịch họng tiến hành xét nghiệm sởi

3.3. Mẫu bệnh phẩm dịch tỵ cầu

Được chỉ định sau khi cơ thể bắt đầu phát ban khoảng 3 ngày, sử dụng tăm bông sợi polyester. Mẫu bệnh phẩm dịch tỵ cầu được lấy bằng cách đưa tăm bông vào một bên mũi thẳng ra phía ra mũi khoảng 1/2 độ dài từ mũi đến tai, đến xoang tỵ cầu, thấm dịch và đưa tăm bông ra ngoài. 

Que tăm bông chứa mẫu phải được bảo quản trong ống nghiệm chứa 3mL VTM hoặc UTM (môi trường vận chuyển).

4. Cách phòng tránh bệnh sởi ở trẻ em

Các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh sởi là trẻ em dưới 5 tuổi, chưa được tiêm vắc xin phòng tránh sởi, chưa mắc sởi lần nào, tiếp xúc với người bệnh sởi. 

Tiêm phòng vắc xin giúp bảo vệ trẻ khỏi bệnh sởi

Vì vậy để giảm nguy cơ nhiễm sởi chúng ta nên thực hiện các biện pháp phòng tránh như sau: 

- Thực hiện tiêm vắc xin phòng tránh sởi cho trẻ dưới 5 tuổi. 

- Nên giữ vệ sinh cá nhân khi chăm sóc trẻ, dọn dẹp nhà cửa, làm vệ sinh môi trường sống.

- Khi đưa trẻ đến các nơi công cộng, nên che chắn, đeo khẩu trang cho trẻ.

- Cho trẻ uống đủ nước, chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

- Bổ sung các loại vitamin, chất khoáng, cho trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây. 

- Giữ vệ sinh cho trẻ, đánh răng, rửa mặt, tắm rửa hàng ngày cho trẻ. Vệ sinh các vật dụng của trẻ  như: chăn, đệm, đồ chơi,...

- Không cho người lạ hôn trẻ.

- Thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh sởi cho trẻ, khi trẻ bị sởi, nên cho trẻ ở nhà điều trị, hạn chế tiếp xúc với các trẻ khác, giảm nguy cơ lây nhiễm. 

Hiện nay Bệnh viện MEDLATEC luôn thực hiện triển khai phương pháp xét nghiệm hiện đại RT PCR để xác định tình trạng sớm của bệnh sởi. Nhờ đó có phương pháp điều trị kịp thời và hợp lý, hạn chế những biến chứng nguy hiểm.

Nếu có vấn đề thắc mắc về xét nghiệm sởi cũng như các vấn đề khám chữa bệnh khác hãy liên hệ với MEDLATEC để được tư vấn cụ thể.