1. Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp là xét nghiệm gì?

Chọc hút tế bào kim nhỏ được sử dụng lần đầu vào thế kỷ XIX tại Anh với mục đích nghiên cứu, tuy nhiên đến năm 1980 xét nghiệm này mới được sử dụng rộng rãi để chẩn đoán bệnh.

Chọc hút tế bào kim nhỏ được biết đến như là phương pháp tốt nhất lấy mẫu tế bào từ khối tổn thương để chẩn đoán thông qua kính hiển vi quang học. Kim được sử dụng để chọc hút với các kích thước khác nhau (nhỏ hơn 21 gauge). Bác sĩ tiến hành chọc hút vào khối tổn thương cần làm xét nghiệm, thông qua thăm khám định vị bằng tay hoặc dưới hướng dẫn của chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, CT). Sau đó, tế bào được dàn lên lam kính đã được dán nhãn thông tin của bệnh nhân tương ứng. Lam kính sẽ được xử lý cố định mẫu bệnh phẩm, sau đó nhuộm với thuốc nhuộm và được bác sĩ giải phẫu bệnh đánh giá qua kính hiển vi. Qua quan sát trên kính hiển vi, bác sĩ giải phẫu bệnh đánh giá cách sắp xếp của tế bào trên phiến đồ giúp cung cấp thông tin ban đầu về bản chất tổn thương. Các nhà giải phẫu bệnh sẽ căn cứ vào đặc điểm tế bào học để suy luận ra dạng mô bệnh học cần thiết cho chẩn đoán. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ là một phần của chẩn đoán, không thể tách rời khỏi lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh và các xét nghiệm khác.

Chọc hút kim nhỏ tế bào tuyến giáp dưới hướng dẫn siêu âm

Ưu điểm của xét nghiệm chọc hút tế bào kim nhỏ là phương pháp chẩn đoán an toàn, đơn giản, trả kết quả nhanh chóng và độ chính xác cao (90-99%). Tính hiệu quả kinh tế, xét nghiệm này đòi hỏi chi phí thấp, ít trang thiết bị. Bên cạnh đó, chọc hút tế bào kim nhỏ ít gây biến chứng hoặc khó chịu cho người bệnh. Bên cạnh mục đích chẩn đoán, tế bào học kim nhỏ còn có vai trò điều trị trong những tổn thương dạng nang. Với tuyến giáp, chọc hút kim nhỏ được lựa chọn trước tiên cho các bệnh nhân trước mổ, xét nghiệm này được đánh giá là tránh được gần 80% các phẫu thuật tuyến giáp không cần thiết.

2. Chỉ định và chống chỉ định của chọc hút kim nhỏ tuyến giáp

Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp được chỉ định khi tuyến giáp có u, được xác định bằng thăm khám sờ nắn bằng tay hay qua chẩn đoán hình ảnh. Tất cả các khối của tuyến giáp nếu sờ thấy được đều có chỉ định chọc hút kim nhỏ. Tuy nhiên, có khoảng 20-30% các nốt sờ thấy có kích thước nhỏ hơn 1cm, và ngược lại có những nốt chỉ phát hiện thông qua siêu âm mà không sờ thấy bằng tay. Vì lý do này, siêu âm tuyến giáp thường được chỉ định tiến hành trước khi chọc hút, đánh giá kích thước và mức độ nguy cơ nghi ngờ ác tính trên siêu âm để xác định xem các u có cần phải chọc hút không.

Chống chỉ định của chọc hút kim nhỏ tuyến giáp với những bệnh nhân tăng năng tuyến giáp (xác định bằng cách định lượng thyrotropin trong huyết thanh). Nếu lượng TSH bình thường hoặc tăng thì tiến hành chọc hút. Nếu TSH giảm, cần xạ hình tuyến giáp chứng minh rằng nhân đó tăng hoạt tính thì không tiến hành chọc hút chẩn đoán, vì trong thực tế rất hiếm nhân tăng năng tiến triển ác tính. Không nhất thiết phải thực hiện chọc hút kim nhỏ với tất cả bệnh nhân được phát hiện tình cờ khối u tuyến giáp qua chẩn đoán hình ảnh (PET, MRI, CT, sestamibi scans, siêu âm). Nếu trên PET có bằng chứng gợi ý ác tính thì tiến hành chọc hút kim nhỏ tuyến giáp. Các nốt phát hiện bằng MRI, CT, xạ hình cần kiểm tra lại bằng siêu âm. Nếu trên siêu âm thấy đường kính u lớn nhất dưới 1cm thì không nhất thiết phải chọc hút, trừ khi có nghi ngờ.

3. Phân loại và thuật ngữ trả lời kết quả chọc hút kim nhỏ tuyến giáp

Hệ thống phân loại Bethesda cho chẩn đoán tế bào học tuyến giáp cung cấp một hệ thống nhất, theo thứ tự mức độ tổn thương và được áp dụng rộng rãi với chọc hút kim nhỏ tuyến giáp. Theo phân loại Bethesda 2018, kết quả tế bào học tuyến giáp được chia thành 6 nhóm phân loại

Không chẩn đoán/ Không đạt tiêu chuẩn: ít hơn 6 nhóm tế bào (mỗi nhóm ít nhất 10 tế bào nang); lỗi cố định kém, nhuộm không đạt, tế bào nang bị che lấp; dịch nang

Lành tính: thường đại diện là bướu giáp nhân lành tính (benign follicular nodule). Chẩn đoán khác có thể gặp: viêm tuyến giáp Hashimoto, viêm tuyến giáp dạng viêm hạt, biến đổi phản ứng, biến đổi do xạ trị… (hỏi tiền sử lâm sàng)

Không điển hình/ tổn thương nang ý nghĩa không xác định (AUS/FLUS): không điển hình về tế bào, cấu trúc hoặc cả hai

U thể nang/ Gợi ý u thể nang (FN/SFN): các tế bào nang sắp xếp chủ yếu tạo cấu trúc chồng chất và/hoặc vi nang có ý nghĩa. Trong nhóm này có u thể nang tế bào Hurthle/ Gợi ý u thể nang tế bào Hurthle được chẩn đoán khi toàn bộ tế bào nang giáp biến đổi tế bào Hurthle

Nghi ngờ ác tính: khi đặc điểm hình thái tế bào nghi ngờ mạnh tổn thương ác tính nhưng không đủ để kết luận ác tính. Thường là đặc điểm nghi ngờ của ung thư biểu mô nhú tuyến giáp, ung thư biểu mô thể tủy, lymphoma hoặc ung thư biểu mô di căn

Ác tính: bao gồm các típ ung thư biểu mô tuyến giáp như ung thư biểu mô thể nhú, ung thư biểu mô kém biệt hóa, ung thư biểu mô thể tủy, ung thư biểu mô không biệt hóa, ung thư biểu mô tế bào vảy…

Hình ảnh ung thư biểu mô nhú tuyến giáp trên tế bào học và mô bệnh học

4. Hướng xử trí theo các nhóm chẩn đoán chọc hút tế bào tuyến giáp

Nhóm I: những trường hợp này khó xác định chính xác tổn thương lành tính hay ác tính, hầu hết những trường hợp này tổn thương tuyến giáp không được cắt bỏ. Các tổn thương được chẩn đoán nhóm I nên được chọc hút tế bào lại trừ khi nốt đó hoàn toàn là nang. Chọc hút tế bào dưới tuyến giáp dưới hướng dẫn của siêu âm được ưu tiên cho các lần chọc hút lặp lại với những mẫu không đủ tiêu chuẩn chẩn đoán để đánh giá tốt nhất. Sau hai lần chọc hút tế bào đều chẩn đoán nhóm I, theo dõi lâm sàng và siêu âm chặt chẽ, nếu lâm sàng nghi ngờ có thể xem xét phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp.

Nhóm II: Đa số các trường hợp tuyến giáp là lành tính. Tỷ lệ âm tính giả với kết quả đọc lành tính khá thấp (<1%) và những bệnh nhân đó cần được theo dõi và đánh giá bằng sờ nắn hoặc siêu âm khoảng 6-18 tháng một lần. Với mức nguy cơ ác tính rất thấp liên quan đến tế bào tuyến giáp lành tính, Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ khuyến cáo việc theo dõi lâm sàng nên được xác định bằng phân tầng nguy cơ dựa trên siêu âm. Với các u có siêu âm nghi ngờ cao, nên lặp lại chọc hút kim nhỏ tuyến giáp dưới hướng dẫn của siêu âm trong vòng 12 tháng. Các u có hình ảnh siêu âm nghi ngờ mức độ thấp hoặc trung bình: lặp lại chọc hút tế bào kim nhỏ 12-24 tháng; nếu có bằng chứng về tiến triển bất thường khi theo dõi siêu âm, cần lặp lại xét nghiệm luôn. Các u có hình thái siêu âm nghi ngờ rất thấp thì chỉ cần theo dõi trên siêu âm. Các tiến triển bất thường của tuyến giáp trên siêu âm bao gồm bờ không đều, vi vôi hóa, tăng sinh mạch máu trong u và nhân giảm âm.

Nhóm III: Theo Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ, cần phải lặp lại xét nghiệm chọc hút tế bào kim nhỏ tuyến giáp hoặc làm xét nghiệm phân tử. Tuy nhiên có khoảng 10-30% trường hợp tuyến giáp khi chọc hút lại được chẩn đoán nhóm III lần 2. Quyết định liên quan đến phẫu thuật (thường là cắt thùy) so với tiếp tục theo dõi dựa trên sự tổng hợp các kết quả tế bào học, phân tử, lâm sàng và X quang cũng như các yếu tố nguy cơ lâm sàng và sự lựa chọn của bệnh nhân.

Nhóm IV: Theo hướng dẫn quản lý của Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ năm 2015, phẫu thuật cắt bỏ thùy tuyến giáp được lựa chọn trong trường hợp bệnh nhân chẩn đoán tế bào học nhóm IV. Sau khi xem xét các đặc điểm lâm sàng và siêu âm, xét nghiệm phân tử có thể được sử dụng để bổ sung cho việc đánh giá nguy cơ ác tính thay vì trực tiếp phẫu thuật ngay.

Nhóm V và nhóm VI: Đối với những u tuyến giáp được chẩn đoán nghi ngờ ác tính hoặc ác tính, phương pháp điều trị được lựa chọn phổ biến nhất là cắt bỏ một phần hoặc gần toàn bộ tuyến giáp. Việc đánh giá phân loại u tuyến giáp bằng siêu âm trước khi phẫu thuật ngày càng quan trọng vì góp phần bổ sung đánh giá tế bào học trong việc xác định nguy cơ ác tính của u tuyến giáp. Những bệnh nhân ung thư tuyến giáp có nguy cơ thấp (kích thước nhỏ hơn 4cm, không lan rộng ra ngoài tuyến giáp và không di căn hạch vùng) giảm đáng kể tỷ lệ phẫu thuật nhờ đánh giá của siêu âm, và giảm việc sử dụng các chất phóng xạ điều trị sau phẫu thuật. Các yếu tố cần cân nhắc khi quyết định cắt thùy hay toàn bộ tuyến giáp bao gồm cả sự chấp nhận của bệnh nhân, sử dụng hormon thay thế sau này và khả năng sử dụng giọng nói của bệnh nhân trong nghề nghiệp của họ. Những trường hợp chẩn đoán nghi ngờ ác tính, sinh thiết tức thì trong mổ u tuyến giáp giúp hạn chế việc phẫu thuật quá mức.

Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Medlatec triển khai đầy đủ các dịch vụ chọc hút kim nhỏ tuyến giáp dưới hướng dẫn của siêu âm, đọc mẫu tiêu bản tế bào tuyến giáp. Dịch vụ được thực hiện bởi các chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm giúp sàng lọc và phát hiện sớm các bệnh lý tuyến giáp. Từ đó, bệnh nhân sẽ được phát hiện bệnh và ngăn chặn kịp thời sự lan tràn của những tổn thương ác tính.

Quý khách hàng có bất kỳ thông tin nào cần tư vấn thêm, hoặc đặt lịch xét nghiệm, vui lòng liên hệ tổng đài toàn quốc 1900 56 56 56, hoặc ứng dụng y tế My Medlatec.