1. Sơ lược cây bòng bong

Một số nơi gọi cây bòng bong với nhiều cái tên khác như thòng bong, thạch vĩ, dương vong,… 

Đặc điểm tự nhiên

Bòng bong thuộc cây dây leo với rễ cây mọc bò, thân cây mảnh mai, mềm và luôn xanh tốt quanh năm. Lá cây bòng bong dài khoảng 16 - 30cm, mọc thành từng cụm và sẻ thành nhiều nhánh trông giống như lông chim. Mặt lá trơn nhẵn, mỏng mềm. Các lá chét của cây hình tam giác, trục lá ngoằn ngoèo, trên lá non có những hạt phấn nhỏ màu vàng, sờ vào cảm giác nhẵn mịn và mát tay. 

Bòng bong là cây dây leo mọc rất nhiều trong môi trường tự nhiên

Phân bố sinh thái

Cây bòng bong chủ yếu mọc hoang trong tự nhiên và thích nghi với mọi điều kiện thời tiết. Đặc biệt, cây ưa bám vào những cây to, hàng rào, bụi cây và ven rừng. Điều này cho thấy cây đặc biệt “thích” bóng râm và những khu vực ẩm, ít bị ánh nắng mặt trời chiếu vào. 

Tại Việt Nam, có thể tìm thấy cây bòng bong ở khắp mọi nơi, nhưng nhiều nhất vẫn là các tỉnh phía Nam, đặc biệt là vùng Tây Nam bộ như Tiền Giang, Hậu Giang, An Giang,... 

Bộ phận sử dụng

Các bộ phận của cây bòng bong như rễ, thân leo và lá (bào tử trên lá) được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh. Người ta có thể thu hoạch cây quanh năm bởi cây luôn xanh tốt, nhất là khi “sống bám” vào hàng rào và thân cây lớn.

Sau khi thu hoạch về, cây sẽ được rửa sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất, vi khuẩn bám trên cây. Sau đó đem đi dùng trực tiếp hoặc phơi, sấy khô rồi bảo quản dùng dần. Dược liệu của cây được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát. 

Đối với túi bào tử trên lá non thì cách sơ chế phức tạp hơn: Mùa thu, khi bào tử đã chín thì sẽ bắt đầu thu hoạch. Thời điểm thu hoạch lý tưởng nhất là sáng sớm, khi trời vẫn còn sương. Các túi bào tử thu hoạch được sẽ đem về phơi khô ở nơi kín gió. Sau đó dùng tay chà xát nhẹ để bào tử khô rụng xuống. Cuối cùng là rây bỏ phần dây để thu được bào tử nguyên chất. 

Các túi bào tử trên lá cây bòng bong được sử dụng để chữa bệnh trong Đông y

Thành phần hóa học

Thành phần hóa học có trong cây bòng bong bao gồm flavonoid và một số axit hữu cơ. Trong đó, flavonoid là một kháng sinh tự nhiên mang đến nhiều công dụng và lợi ích cho sức khỏe. 

2. Công dụng và liều dùng cây bòng bong

Tác dụng chữa bệnh của cây bòng bong được ghi nhận rất nhiều trong y học cổ truyền với nhiều bài thuốc có tác dụng khác nhau. 

Công dụng

Trong Đông y, bòng bong có tính hàn, vị ngọt, quy vào 2 kinh là bàng quang và tiểu trường. Như vậy, cây có tác dụng chữa bệnh liên quan đến tiết niệu và thận, cụ thể như sau.

• Chữa phù thũng, phù nề.
• Chữa viêm thận, viêm bàng quang, sỏi thận, sỏi mật, sỏi niệu đạo.
• Lợi thấp, chữa các chứng tả thấp nhiệt.
• Chữa các chứng bí tiểu, khó tiểu, tiểu lắt nhắt, tiểu ra máu, ra mủ,…
• Điều trị bệnh viêm gan.
• Điều trị vết thương do bỏng, mụn nhọt gây đau nhức, viêm nhiễm.
• Điều trị vết thương chảy máu nhiều, khó cầm máu do tai nạn.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý phụ khoa như huyết trắng, khí hư,...
• Hỗ trợ điều trị sinh lý ở nam giới như mộng tinh, di tinh,...

Người gặp vấn đề về tiết niệu, thận hay yếu sinh lý có thể dùng cây bòng bong để chữa trị

Liều dùng

Liều dùng khuyến cáo của cây bòng bong là từ 12 - 24g/ ngày. Thuốc chủ yếu được sử dụng dưới dạng sắc lấy nước rồi uống. Còn nếu dùng tươi để đắp vào vùng da tổn thương thì không cần lưu ý đến liều dùng.

3. Những bài thuốc hay từ cây bòng bong

Có rất nhiều bài thuốc hay từ cây bòng bong, bạn có thể sử dụng độc vị hoặc kết hợp vị khác để gia tăng hiệu quả chữa bệnh.

• Chữa bí tiểu, tiểu khó: Sử dụng 20g cây bòng bong, 8g bạch truật và 2g cam thảo để sắc lấy nước uống. Mỗi ngày uống 1 lần, tương đương 1 thang.
• Chữa phù thũng, bụng trướng: Sử dụng 15g cây bòng bong, 30g hạt bìm bìm (một nửa để sống, một nửa sao chín) 15g cam toại. Tất cả nghiền thành bột mịn, mỗi lần dùng 8g thuốc đem sắc với 1 bát nước rồi uống, nên uống trước bữa ăn.
• Chữa da bị bỏng, mụn nhọt: Lá và dây bòng bong rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp vào vùng da. Mỗi ngày đắp 2 lần. Lưu ý là cần vệ sinh vết thương sạch sẽ trước khi đắp thuốc. 
• Chữa yếu sinh lý ở nam giới: Sấy khô dây bòng bong rồi nghiền mịn, pha với nước uống. Mỗi lần uống từ 4 - 6g.
• Chữa bệnh phụ khoa ở phụ nữ: Dùng 1 lạng dây bòng bong tươi, rửa sạch, cắt nhỏ rồi nấu với thịt nạc như canh, sau đó ăn cả phần cái lẫn nước. 

Cây bòng bong hỗ trợ điều trị huyết trắng và khí hư ra nhiều ở phụ nữ 

4. Lưu ý khi sử dụng cây bòng bong chữa bệnh

Nên thận trọng khi sử dụng bài thuốc từ cây bòng bong cho phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em dưới 6 tuổi, người bị thận dương hư hoặc người có tỳ vị hư hàn. Nếu nằm trong trường hợp này thì bạn cần trao đổi cụ thể với thầy thuốc trước khi sử dụng.

Nếu dùng cây bòng bong tươi để chữa bệnh ngoài da thì cần rửa sạch sẽ và ngâm với nước muối để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn. Ngoài ra, không nên sử dụng những bộ phận bị hư thối, bầm dập, sâu mọt,… để phòng tránh các rủi ro.

Những chia sẻ trên đây giúp bạn biết được công dụng của cây bòng bng cùng những lưu ý quan trọng khi sử dụng. Thông tin mang tính chất tham khảo, để đảm bảo an toàn và hiệu quả nhất, bạn cần tham vấn ý kiến của thầy thuốc và bác sĩ, từ đó có hướng dẫn phù hợp.

Mọi nhu cầu khám chữa bệnh hoặc thực hiện các xét nghiệm quan trọng, bạn có thể an tâm sử dụng dịch vụ tại Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để được đặt lịch khám trước, bạn đừng quên gọi đến hotline 1900 56 56 56 ngay từ hôm nay.