Đột nhiên đau bụng đi khám bất ngờ nhập viện cấp cứu

Nữ sinh 20 tuổi, ở Hà Nội cho biết, đang học tại giảng đường thì đột nhiên xuất hiện cơn đau bụng và được gia đình đưa đi khám khẩn cấp tại Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân trực thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC.

Bác sĩ hỏi bệnh, nữ sinh chia sẻ: Bản thân có tiền sử sỏi thận hai bên, nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Cách vào viện 3 giờ, đột ngột xuất hiện cơn đau bụng dữ dội mạn sườn trái, đau lan sang thắt lưng trái, xuống tiết niệu sinh dục, kèm theo tiểu dắt, nước tiểu hồng, buồn nôn nhưng không nôn, không sốt, đại tiện bình thường.

BSCKI. Hoàng Minh Toại - Chuyên khoa Hồi sức Cấp cứu của phòng khám thăm khám: toàn thân các chỉ số sinh tồn bình thường, bụng mềm chướng nhẹ, phản ứng thành bụng (+) vùng mạn sườn trái, ấn điểm niệu quản trái 1/3 giữa đau nhói.

Với chẩn đoán sơ bộ theo dõi sỏi niệu quản trái/ sỏi thận hai bên, bệnh nhân được chỉ định làm xét nghiệm máu, tổng phân tích nước tiểu và siêu âm ổ bụng, X-quang hệ tiết niệu.

Kết quả xét nghiệm có: Số lượng bạch cầu 10,18G/L, %Bạch cầu đa nhân trung tính 70%, thiếu máu nhẹ hồng cầu nhỏ nhược sắc Hb: 119 g/l, MCV:83fL MCH: 27pg, chức năng thận Ure: 3,4 mmol/L, Cre: 76 umol/L, CRP 0,94mg/L, đặc biệt hồng cầu niệu tăng cao 200Ery/uL (3+). Siêu âm ổ bụng có bất thường tại thận trái: đài bể thận trái giãn độ II, đường kính trước sau 14mm, không có sỏi. Niệu quản đoạn 1/3 trên giãn đường kính 13mm, đoạn trước bắt chéo động mạch chậu đường kính 5,6mm, đoạn bắt chéo động mạch chậu nghi ngờ có sỏi kích thước 4x5mm.

Hình ảnh đài bể thận trái giãn ứ nước độ II

Bệnh nhân được chỉ định chụp (CT) cắt lớp vi tính hệ tiết niệu có tiêm thuốc cản quang, kết quả có hình ảnh giãn đài bể thận - niệu quản trái do sỏi niệu quản đoạn ngay chỗ bắt chéo động mạch chậu. Thận trái ngấm thuốc đều, bài xuất thuốc chậm. Sỏi nhỏ thận phải.

Mặc dù cách đây 6 tháng, đã phát hiện sỏi niệu quản phải 1/3 dưới - sỏi thận 2 bên, nhưng bệnh nhân và gia đình vô cùng bất ngờ với chẩn đoán: Đài bể thận trái giãn ứ nước độ II do sỏi niệu quản trái 1/3 giữa - Sỏi thận phải - Thiếu máu hồng cầu nhỏ nhược sắc. Bệnh nhân được xử trí dùng thuốc giảm đau, chống viêm, giãn cơ tại phòng khám. Sau 3 giờ dùng thuốc bệnh nhân đỡ đau bụng, còn tiểu buốt dắt, nước tiểu hồng.

Tuy nhiên, để tránh các biến chứng nguy hiểm như giãn đài bể thận gây ứ nước mất chức năng thận, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm thận bể thận, bác sĩ đã chỉ định bệnh nhân nhập viện điều trị cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC.

Sau 5 ngày điều trị nội khoa, bệnh nhân “vui như Tết” vì đã chấm dứt các cơn đau đớn hành hạ và sỏi niệu quản đã di chuyển ra ngoài theo đường nước tiểu mà không phải can thiệp phẫu thuật.

Điều trị sỏi niệu quản bằng cách nào?

Sỏi niệu quản là bệnh lý thường gặp tại đường tiết niệu. Sỏi được hình thành ở thận và di chuyển xuống niệu quản, sau đó dừng lại ở các vị trí hẹp tự nhiên của niệu quản, hoặc do bất thường cấu trúc giải phẫu của hệ bài xuất. Đa phần sỏi niệu quản có kích thước nhỏ hơn 5mm, có thể di chuyển theo nước tiểu xuống bàng quang và đi ra ngoài một cách tự nhiên. Tuy nhiên, những trường hợp sỏi lớn hoặc sỏi nhỏ nhưng góc cạnh sắc nhọn, không thể di chuyển qua niệu quản, mặc dù đã được điều trị nội khoa tích cực, những trường hợp này phải được can thiệp ngoại khoa.

Sỏi niệu quản gây nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời

Sỏi niệu quản nếu không được điều trị sẽ gây biến chứng nguy hiểm như giãn đài bể thận ứ nước gây mất chức năng thận, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm thận bể thận. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Theo BS Toại, các phương pháp điều trị sỏi niệu quản được triển khai ở các cơ sở y tế hiện nay gồm:

Chỉ định điều trị nội khoa

• Sỏi niệu quản có kích thước nhỏ hơn 10mm, có bề mặt nhẵn, hình thuôn, càng gần bàng quang thì khả năng đẩy ra ngoài cao.
• Niệu quản không hẹp, không dị dạng gấp khúc đoạn dưới sỏi.
• Sỏi mới phát hiện, chưa gây các biến chứng như giãn đài bể thận, nhiễm khuẩn đường niệu, chảy máu niệu quản.
• Chức năng thận vẫn ổn định, giúp sỏi được đẩy theo dòng nước tiểu ra ngoài.
• Thể trạng bệnh nhân tốt, không có hoặc ít xuất hiện triệu chứng cơn đau quặn thận do sỏi gây ra.

Chỉ định can thiệp

• Sỏi niệu quản có gây giãn đài bể thận, chưa có biến chứng nặng nên việc lựa chọn can thiệp sẽ tùy thuộc vào vị trí, cụ thể như sau:
• Vị trí 1/3 trên: Có thể lựa chọn một trong các phương pháp điều trị như tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi niệu quản ngược dòng, tán sỏi nội soi đường hầm nhỏ qua da hoặc mổ mở.
• Vị trí 1/3 giữa và dưới: Tán sỏi nội soi niệu quản ngược dòng, hoặc phương pháp mổ mở.

Phân tích sự hợp lý trong điều trị nữ bệnh nhân này, PGS.TS.BS Nguyễn Quốc Dũng - Giám đốc chuyên môn Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh MEDLATEC chia sẻ: Sỏi niệu quản nếu không được điều trị sẽ gây biến chứng nguy hiểm như ứ nước ở thận, giãn đài bể thận. Tuy nhiên, ở bệnh nhân này, trên hình ảnh CT cho thấy sỏi niệu quản kích thước nhỏ 4x5mm, đều, trơn, nhẵn, đồng thời không thấy hình ảnh viêm niệu quản phía trên và phía dưới sỏi, chứng tỏ thành niệu quản trơn nên điều trị nội khoa sẻ trôi xuống. Thực tế ca bệnh này đúng như tiên lượng ban đầu của ê-kíp bác sĩ.

Khi nào nên đi khám phát hiện sỏi niệu quản?

PGS.TS.BS Nguyễn Quốc Dũng lưu ý, những trường hợp tắc nhưng hầu như không có triệu chứng lâm sàng, do tắc mỗi ngày một ít, nước tiểu vẫn qua niệu quản, hoặc triệu chứng tức vùng thắt lưng nên không gây ra tình trạng rầm rộ. Trường hợp của bệnh nhân gây ra triệu chứng lâm sàng rầm rộ, tức sỏi đã chạy. Khi sỏi chạy sẽ kèm đau, kèm đái máu, thậm chí làm nhiễm trùng. Ở bệnh nhân này, dấu hiệu nổi bật là cơn đau, sỏi thận đã di chuyển.

Theo chuyên gia, nếu người dân xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ sỏi niệu quản như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, nước tiểu đục và có mủ, đau mỏi lưng… cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị. Đặc biệt, những người có tiền sử sỏi thận cần kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng đến 1 năm/ lần, hoặc đi kiểm tra ngay để được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. 

Những lưu ý với bệnh nhân sỏi niệu quản

Chế độ ăn uống ảnh hưởng rất lớn tới sỏi thận và sỏi tiết niệu, vì thế người dân cần lưu ý phòng ngừa bằng chế độ ăn uống hợp lý.

Tránh xa các đồ ăn, nước uống làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận như:

• Thực phẩm nhiều muối, đồ ngọt, đồ ăn nhanh, chế biến sẵn.
• Thực phẩm chứa nhiều protein: không nên ăn quá 150g thịt, cá mỗi ngày.
• Ăn ít thực phẩm chứa nhiều axit uric: Thịt ướp muối, nội tạng động vật, thịt chó…
• Thực phẩm nhiều Oxalat: Socola, cao cao, đậu phộng, hạnh nhân, hạt óc chó, măng tây…
• Thực phẩm giàu Canxi: Sữa chua, phô mai.

Chế độ thực phẩm tốt cho người mắc bệnh, cũng như giúp phòng tránh bệnh, gồm:

• Trái cây chứa ít Oxalat: Cam, chanh, dứa, táo, lê, mận, xoài, kiwi…
• Rau củ chứa ít Oxalat: Bông cải xanh, súp lơ, khoai tây, cà rốt, đậu xanh, xà lách, dưa leo.
• Nước lọc: Người bệnh nên uống đủ nước mỗi ngày để làm loãng nước tiểu và giảm nguy cơ hình thành sỏi. Lượng nước nên cân nhắc tùy thuộc vào thể trạng, thời tiết, chế độ vận động nhưng tốt nhất bảo đảm uống 2 lít/ngày.

Ngoài ra, người bệnh lưu ý luyện tập thể dục thể thao hàng ngày, tuân thủ uống theo đơn của bác sĩ.