Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, thực hiện hơn 500 vai trò và nhiệm vụ khác nhau. Viêm gan là một bệnh lý phổ biến, nếu không được phát hiện và kiểm soát tốt, bệnh có thể gây những biến chứng nguy hiểm như xơ gan, suy gan, ung thư gan. 

Gan thực hiện hơn 500 vai trò và nhiệm vụ khác nhau

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh lý viêm gan như do virus viêm gan điển hình, rượu, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, thuốc. Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân ít gặp như rối loạn tự miễn nhiễm virus khác (EBV, CMV, Dengue), nhiễm xoắn khuẩn, nhiễm ký sinh trùng (sán lá gan, sán máng, sốt rét, lỵ amip). 

Viêm gan virus được phân làm 2 nhóm viêm gan virus cấp tính và mạn tính. 

Viêm gan virus cấp tính là gì? Dấu hiệu, chẩn đoán 

Viêm gan virus cấp tính là bệnh thường gặp với nhiều nguyên nhân khác nhau; mỗi loại đều có các đặc điểm lâm sàng, hóa sinh và hình thái tương tự nhau.  

Theo chuyên gia, có ít nhất 5 loại virus điển hình gây ra viêm gan virus cấp tính gồm: Viêm gan A (HAV), Viêm gan B (HBV), Viêm gan C (HCV), Viêm gan D (HDV), Viêm gan E (HEV), bên cạnh đó còn có các virus khác (HSV, CMV, EBV, Dengue…) cũng có thể gây viêm gan virus cấp tính. 

Bệnh viêm gan virus cấp tính có các triệu chứng và dấu hiệu điển hình, chia làm 4 giai đoạn cụ thể như sau: 

• Giai đoạn ủ bệnh: Virus nhân lên không gây ra triệu chứng.  
• Giai đoạn tiền triệu: Các triệu chứng không đặc hiệu xảy ra, có thể xuất hiện dấu hiệu chán ăn, khó chịu, buồn nôn và nôn mửa, và thường sốt hoặc đau bụng ở góc phần tư phía trên bên phải. Đôi khi cũng xảy ra chứng mày đay và đau khớp, đặc biệt ở bệnh nhân nhiễm HBV. 
• Giai đoạn vàng da: Sau 3 đến 10 ngày, nước tiểu trở nên sẫm màu, vàng mắt vàng da. Các triệu chứng toàn thân thường thoái lui, và bệnh nhân cảm thấy ổn hơn mặc dù bệnh vàng da nặng hơn. Gan thường to và nhạy cảm đau, nhưng bờ gan vẫn mềm và tù. Lách to nhẹ xảy ra ở 15 đến 20% bệnh nhân. Giai đoạn vàng da thường đạt đỉnh trong vòng 1-2 tuần. 
• Giai đoạn phục hồi: Trong giai đoạn 2-4 tuần, bệnh vàng da giảm dần. Cảm giác ngon miệng thường trở lại sau 1 tuần kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Viêm gan virus cấp tính thường tự khỏi sau 4 đến 8 tuần kể từ khi khởi phát triệu chứng. 

Chẩn đoán viêm gan virus cấp tính bằng những xét nghiệm nào? 

Xét nghiệm là chỉ số quan trọng và cần thiết để chẩn đoán viêm gan virus cấp tính

Chuyên gia chia sẻ có 3 mảng xét nghiệm lớn dùng để chẩn đoán viêm gan virus cấp tính, gồm: 

1. Emzym đánh giá chức năng gan, cụ thể: 

+ Tăng đáng kể AST và ALT: Thông thường ≥ 400 IU/L; 

+ Tăng bilirubin máu trong trường hợp viêm gan cấp tính thay đổi theo độ nặng; 

+ Phosphataza kiềm thường chỉ tăng vừa phải; tăng đáng kể thường cho thấy có ứ mật ngoài gan; 

+ Tăng Bilirubin nước tiểt; 

+ PT/INR để đánh giá chức năng đông máu của gan; 

+ Xét nghiệm NH3; đánh giá tình trạng não gan. 

2. Xét nghiệm huyết thanh học để chẩn đoán viêm gan loại gì.

3. Sinh thiết gan: thường không cần thiết trừ khi chẩn đoán không chắc chắn.

Viêm gan virus mạn tính: Nguyên nhân, xét nghiệm chẩn đoán 

Viêm gan mạn tính là viêm gan kéo dài trên 6 tháng. Bệnh lý này do nhiều nguyên nhân gây nên. Trong đó, các nguyên nhân thường gặp như do virus viêm gan B và C, E (type 3), viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH, NAFLD), bệnh gan do rượu, bệnh gan tự miễn.  

Một số bệnh nhân có xơ gan, hoặc các biến chứng của xơ gan (ví dụ: tăng áp lực tĩnh mạch cửa). 

Đối với bệnh viêm gan virus mạn tính, đôi khi cần sinh thiết gan để khẳng định chẩn đoán và phân loại cũng như phân giai đoạn bệnh. 

Xét nghiệm chẩn đoán viêm gan virus mạn tính cần làm xét nghiệm nào? 

Nếu với bệnh viêm gan virus cấp tính, sinh thiết gan thường không cần thiết trừ khi chẩn đoán không chắc chắn. Tuy nhiên, với bệnh viêm gan mạn tính sinh thiết gan có ý nghĩa rất quan trọng, cụ thể: 

• Trường hợp nhẹ: có hoại tử nhỏ ở tế bào gan và tham nhiễm tế bào viêm, thường ở các vùng tĩnh mạch cửa với cấu trúc tuyến nang bình thường và xơ hóa ít, hoặc không có xơ hóa.
• Trong trường hợp nặng hơn, sinh thiết thường cho thấy hoại tử quanh tĩnh mạch cửa kèm theo xơ hóa quanh tĩnh mạch cửa biến đổi và tăng sinh đường mật.

Sinh thiết gan là xét nghiệm xâm lấn, nhưng có thể làm xét nghiệm không xâm lấn qua dấu ấn huyết thanh, hoặc đo độ đàn hồi hiện nay thường được sử dụng thay vì sinh thiết gan để xác định giai đoạn xơ hóa: APRI, Fibroscan. 

Viêm gan B - Gánh nặng bệnh lý toàn cầu cần được xét nghiệm thế nào để kiểm soát bệnh tốt nhất? 

Tiếp đó, trong khuôn khổ bài báo cáo chuyên gia đã chia sẻ tới quý bác sĩ đồng nghiệp thông tin các bệnh lý viêm gan virus mạn tính gồm viêm gan A, viêm gan B, viêm gan virus C, viêm gan virus D, E và các căn nguyên virus khác (do HSV, CMV, EBV...).  

 Bệnh lý viêm gan B - gánh nặng bệnh tật toàn cầu hiện nay

Đặc biệt, chuyên gia dành nhiều thời gian và tâm huyết để nhấn mạnh về bệnh lý viêm gan B - gánh nặng bệnh tật toàn cầu hiện nay. 

Theo số liệu thống kê, trên toàn thế giới có 257 triệu người nhiễm viêm gan B, riêng tại khu vực châu Á Thái Bình Dương, châu Úc là nơi có số người mắc cao nhất chiếm 115 triệu nhiễm, tức chiếm 50% số người mắc trên toàn cầu. 

Số liệu thống kê của Bộ Y tế năm 2020, tại Việt Nam cho biết, số người nhiễm viêm gan B mạn tính là 7.820.525 người trong số tống 8.811.678 người mắc viêm gan B và C, tức ước lượng có đến 8-10% dân số nước ta mắc viêm gan B mạn tính. Hàng năm số lượng xơ gan mất bù 90.704 ca, số ca mắc ung thư biểu mô tế bào gan 66.608 và số lượng tử vong cho viêm gan B 33.481 ca. 

Để phát hiện sớm và quản lý bệnh lý viêm gan B tốt nhất, theo chuyên gia, tùy theo mức độ và giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh làm một trong những nhóm xét nghiệm như sau: 

1. Xét nghiệm máu cơ bản:

Công thức máu, tiểu cầu, đông máu (PT/INR), men gan (AST/ALT/GGT), khác (Bilirubin toàn phần/ trực tiếp; Protein toàn phần, albumin máu), sàng lọc ung thư gan (AFP) 

2. Các dấu ấn huyết thanh: 

- Đối với trường hợp cấp tính: HBeAg, HBsAg, HBV DNA, IgM anti-HBC 

- Đối với trường hợp mạn tính: HBeAg, HBsAg, HBV-DNA, IgG anti-HBc 

3. Các xét nghiệm sinh học phân tử: Định lượng virus HBV DNA miễn dịch tự động, khác (định lượng HBsAg, định lượng HBcrAg)

4. Các chỉ số đánh giá xơ gan, tình trạng gan giai đoạn cuối: Chỉ số APRI (dựa vào chỉ số men gan và số lượng tiểu cầu). Đánh giá các giai đoạn độ xơ hóa gan dựa vào phân loại Metavir trên mô học và đo độ đàn hồi gan Fibroscan... và phân loại thang điểm Child-pugh gồm các yếu tố Bilirubin huyết, albumin huyết, thời gian Prothrombin/INR, dấu hiệu cổ trướng, mức độ biểu hiện não gan. 

Các chỉ số đánh giá xơ gan, tình trạng gan giai đoạn cuối, chỉ định ghép gan dựa theo thang điểm MELD để tiên lượng chính xác cho người bệnh về cơ hội sống và biện pháp điều trị phù hợp, chỉ số MELD càng cao nguy tử vong càng cao. 

5. Các thăm dò chức năng cơ bản khác: 

• Siêu câm ổ bụng tổng quát: Không chỉ đánh giá gan, mà còn đánh giá lách, các dịch ổ bụng. 
• Đo độ đàn hồi gan (Fibroscan gan) đánh giá mức độ xơ hóa gan.
• Nội soi thực quản dạ dày cho trường hợp xơ gan mất bù giãn tĩnh mạch thực quản, để có phương thức dự phòng giãn vỡ tĩnh mạc thực quản phù hợp, 
• Sinh thiết gan: Bệnh nhân viêm gan mạn có nguy cơ tiến triển ung thư gan, cần thiết sinh thiết gan trong những tổn thương nghi ngờ để xác định có ung thư gan nguyên phát tại gan hay di căn thứ phát..

Sau 1,5 giờ diễn ra, hội thảo trực tuyến số 23 chuyên đề “Cập nhật giá trị của xét nghiệm trong chẩn đoán và điều trị viêm gan virus’’, do TS.BS Ngô Chí Cương - Trưởng khoa Nội, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC; Chuyên gia Truyền nhiễm, Hệ thống Y tế MEDLATEC báo cáo đã khép lại thành công tốt đẹp.  

Hy vọng dư âm thành công của buổi hội thảo, đặc biệt những kiến thức, kinh nghiệm được chuyên gia chia sẻ sẽ quý bác sĩ đồng nghiệp theo dõi online hội thảo sẽ làm dày thêm cho mình kiến thức, kinh nghiệm về giá trị của các xét nghiệm để vận dụng hiệu quả trong thực hành lâm sàng và nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.  

Với gần 30 năm kinh nghiệm đồng hành chăm sóc sức khỏe cộng đồng, Hệ thống Y tế MEDLATEC là địa chỉ uy tín hàng đầu về khám chữa bệnh đa chuyên khoa nói chung, các bệnh lý gan mật nói riêng. Theo đó, đến khám và điều trị bệnh lý gan mật tại MEDLATEC, khách hàng hoàn toàn an tâm về chất lượng chính xác, tin cậy, bởi những lý do thuyết phục sau: 

 PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - Nguyên Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai; Phó Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam với trên 40 năm kinh nghiệm tư vấn cho người dân đến khám tại MEDLATEC

• Được thăm khám, tư vấn và điều trị bởi đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm và y đức như PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - Nguyên Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai; Phó Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam với trên 40 năm kinh nghiệm; TS.BS Ngô Chí Cương, ThS.BSNT Trần Tiến Tùng, ThS.BSNT - Lưu Tuấn Thành, ThS.BS Nguyễn Thị Lan, ThS.BS Nguyễn Thu Hương, BSCKI. Lê Văn Khoa... 
• Kết quả khám, chẩn đoán chính xác, tin cậy với Trung tâm Xét nghiệm hiện đại nhất Việt Nam có đầy đủ năng lực thực hiện trên 2.000 danh mục xét nghiệm từ cơ bản đến chuyên sâu, cùng hệ thống thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại bậc nhất như máy Fibroscan, MRI, CT, MSCT... 
• Áp dụng thanh toán bảo hiểm y tế gồm BHYT và bảo lãnh viện phí theo quy định giúp khách hàng tiết kiệm tối đa chi phí. 
• Quy trình khám khép kín, nhanh gọn và thủ tục đơn giản. 
• Được phục vụ tất cả các ngày trong tuần, kể cả ngày Lễ/Tết giúp khách hàng chủ động thời gian thăm khám, mà không ảnh hưởng tới công việc, hay thời gian học tập. 

Bên cạnh chuỗi 43 Bệnh viện/Phòng khám trên toàn quốc, để tiết kiệm thời gian, khách hàng có thể lựa chọn dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi của MEDLATEC. Dịch vụ này phục vụ toàn quốc với giá thu niêm yết và chỉ thu thêm 10.000 đồng/ phí đi lại lấy mẫu, trả kết quả.