1. Vàng da ở trẻ sơ sinh chia làm mấy loại?

Vàng da còn được gọi là hoàng đản, là tình trạng nhiễm sắc tố vàng ở mô da, niêm mạc mắt do lượng Bilirubin trong máu vượt quá 17mmol/l. Nguyên chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do các bệnh lý của gan và hệ thống mật.

Ở trẻ sơ sinh, vàng da được chia làm hai loại sau:

Vàng da sinh lý

Khi bị vàng da sinh lý, vùng da ở mặt, cổ, lưng của trẻ thường có màu vàng nhạt

Vàng da sinh lý xuất hiện từ 1 - 2 ngày sau sinh và tự hết trong vòng 1 tuần (hoặc 2 tuần đối với trẻ sinh non). Đối với trẻ sinh đủ tháng, hàm lượng bilirubin trong máu không quá 12mg%; còn ở trẻ sinh non không quá 15mg%. Đồng thời, tốc độ tăng bilirubin trong máu luôn dưới 5mg%/24 giờ.

Hồng cầu thai nhi bị vỡ để thay thế hồng cầu trưởng thành. Trong lúc này, chức năng gan của bé chưa hoàn thiện, không thể lọc thải hết Bilirubin ra khỏi máu. Do đó, vàng da sinh lý là do lượng Bilirubin tích tụ trong cơ thể. Khi lượng Bilirubin này tích tụ vượt quá mức sẽ gây vàng da ở vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn nhưng chỉ vàng ở mức độ nhẹ. 

Không chỉ vậy, nước tiểu của trẻ cũng trở nên sẫm màu hoặc có màu vàng và phân nhạt màu. Ngoài những triệu chứng trên thì cơ thể trẻ có thể xuất hiện thêm các triệu chứng bất thường khác ở gan, lách sưng to,... đây đều là những triệu chứng nguy hiểm.

Sau khoảng 2 tuần, hiện tượng trẻ sơ sinh bị vàng da sẽ hết do gan của bé đã phát triển hơn và đủ sức lọc thải chất có màu vàng này. Vì vậy đây, là hiện tượng bình thường và không gây bất cứ nguy hiểm gì.

Vàng da bệnh lý

Nguyên nhân dẫn đến trẻ sơ sinh bị vàng da bệnh lý là do: bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, trẻ bị bệnh gan mật bẩm sinh (teo hoặc giãn đường dẫn mật), bệnh tan máu (do thiếu men G6PD, hồng cầu lưỡi liềm, nhiễm trùng), bị nhiễm virus bào thai, xuất huyết dưới da, hay chậm đi phân su.

Khi trẻ bị vàng da bệnh lý thì các triệu chứng của bệnh sẽ xuất hiện sớm trong vòng 24 giờ sau sinh. Các mẹ có thể nhận biết được bệnh thông qua các triệu chứng điển hình như:

• Toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân, kể cả niêm mạc mắt cũng bị vàng da. Mức độ da vàng đậm hơn bình thường.

• Vàng da bệnh lý lâu khỏi hơn, có thể kéo dài hơn 1 tuần đối với trẻ sinh đủ tháng và 2 tuần với trẻ sinh non.

• Lượng Bilirubin trong máu tăng vượt quá mức bình thường.

• Xuất hiện thêm các triệu chứng bất thường như: sốt, co giật, bỏ bú hoặc ngủ li bì,… 

Khi bị vàng da bệnh lý, toàn thân của trẻ kể cả lòng bàn tay, bàn chân và niêm mạc đều có màu vàng đậm

Sau hơn 10 ngày nhưng hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh vẫn không giảm bớt mà còn xuất hiện các biểu hiện bất thường khác. Lúc này, bố mẹ cần chủ động đưa con đến bác sĩ càng sớm càng tốt để có biện pháp điều trị kịp thời.

2. Trẻ sơ sinh nào dễ mắc bệnh vàng da

Các trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh vàng da cao hơn bình thường đó là:

• Trẻ sinh non trước 36 tuần tuổi dễ bị mắc bệnh hơn. Do gan không có khả năng lọc thải Bilirubin nhanh như trẻ sinh đủ tháng.

• Trẻ bị bầm tím trong quá trình sinh nở tự nhiên hoặc sinh mổ. Điều này làm cho lượng Bilirubin trong máu vượt quá mức bình thường do sự phân hủy của các tế bào máu.

• Có thể do dị ứng sữa mẹ hoặc trong sữa mẹ có quá nhiều vitamin A. Tuy nhiên, sữa mẹ mang nhiều kháng thể, làm tăng sức đề kháng giúp bé chống lại bệnh tật. Vì vậy, mẹ nên cho con bú ngay khi vừa sinh.

3. Biến chứng nguy hiểm khi trẻ bị vàng da

Bố mẹ không nên coi thường hiện tượng trẻ sơ sinh bị vàng da. Bởi vì, hiện tượng này có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm sau:

Vàng da nhân: Là một biến chứng xảy ra khi lượng Bilirubin vượt quá giới hạn cho phép khiến gan không lọc thải kịp. Do đó, Bilirubin dễ bị thấm vào não gây vàng da nhân ở trẻ sơ sinh. Biến chứng này gây tổn thương não bộ và không thể phục hồi được. Đây là tình trạng vô cùng độc hại đối với tế bào não. Các mẹ có thể nhận biết tình trạng này ở trẻ bị vàng da thông qua các biểu hiện như: trẻ ngủ li bì, bỏ bú, sốt cao,…

Việc xác định sớm trẻ bị vàng da bệnh lý để điều trị trước 7 ngày sau sinh là rất quan trọng, nhằm ngăn ngừa nguy cơ tổn thương não.

Vàng da nhân là một biến chứng rất nguy hiểm gây tổn thương não bộ và không thể phục hồi được

Khi trẻ sơ sinh bị vàng da, các mẹ có thể nhận biết bằng mắt thường. Đối với những đứa trẻ có da đỏ hồng hoặc đen thì khó nhận biết hơn. Lúc này, mẹ có thể kiểm tra bằng cách ấn nhẹ lên da của bé và giữ khoảng vài giây rồi bỏ ta, nếu vết ấn có màu vàng rõ thì có thể trẻ đang bị vàng da. Do đó, mẹ nên quan sát màu da của bé mỗi ngày kịp thời phát hiện, có hướng xử lý sớm.

4. Điều trị vàng da bệnh lý

Đối với những trẻ được chẩn đoán là bị vàng da sinh lý mức độ nhẹ thì các mẹ chỉ cần điều trị tại nhà bằng cách tắm nắng. Cứ mỗi sáng vào khoảng 7 - 7 giờ 30 phút, các mẹ chỉ cần đặt bé ở gần cửa sổ - nơi có nhiều ánh nắng mặt trời. Việc phơi nắng không chỉ có tác dụng giúp bé nhanh hết vàng da mà còn hỗ trợ tổng hợp vitamin D, chống còi xương. Sau khoảng 1 - 2 tuần thì hiện tượng vàng da sinh lý sẽ tự khỏi.

Phơi nắng là cách giảm vàng sinh lý mức độ nhẹ ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị vàng da có thể gặp các biến chứng nguy hiểm. Do đó, bố mẹ không nên chủ quan mà nên theo dõi chặt chẽ để tránh bị nhầm lẫn giữa vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý. Khi thấy trẻ bị vàng da, bố mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ kiểm tra để có biện pháp điều trị kịp thời. Trong quá trình điều trị, mẹ nên cung cấp đủ nước và chất dinh dưỡng cho bé theo chỉ định.