Cây móng tay: đặc điểm và một số tác dụng trong chữa bệnh

Cây móng tay là một trong những vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền do có nhiều tác dụng trị bệnh và có thể dùng tất cả các bộ phận, từ lá, thân tới rễ. Tuy nhiên, đặc điểm và vai trò cụ thể của chúng ra sao, không phải ai cũng biết.

1. Đôi nét về đặc điểm của cây móng tay

Với tên khoa học là Lawsonia inermis, họ Lythraceae (Tử vi), chúng còn được gọi là cây lá móng, tán mạt hoa, lựu mọi,... Trước đây, cây rất quen thuộc trong đời sống người dân Việt Nam bởi thường được dùng để nhuộm móng tay vào ngày Tết Đoan ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch). Tuy nhiên, ngày nay, nó ít được trồng.

Cây mang tới nhiều tác dụng cho sức khỏe con người

Một số đặc điểm cấu tạo nổi bật của chúng có thể kể đến như:

●       Thường sống ở vùng có khí hậu nóng, ẩm, trước đây được trồng để làm bờ rào hoặc làm cảnh.

●       Thân nhỏ, vỏ nhẵn, chiều cao từ 3 tới 4m, trên các đầu cành có gai song gai này không nhọn.

●       Chiều dài lá từ 2 tới 3cm và mọc đối xứng nhau, có hình trứng, dẹt hai đầu, phiến lá rộng từ 1 - 1,5cm và cuống ngắn.

●       Hoa thường mọc đầu cành thành chùm, hình thùy, khi mới nở có màu trắng và về già chuyển đỏ, vàng sậm. Hoa của loại cây này có mùi thơm hăng hắc.

●       Quả hình cầu và dạng nang với kích thước nhỏ, vỏ dày, dai, ở trong chia thành 4 ngăn chứa hạt.

●       Việc trồng trọt có thể được thực hiện qua ươm hạt.

Trong các bộ phận của cây thì lá hoa, rễ đều có thể được dùng làm thuốc, trong đó, lá là bộ phận phổ biến hơn cả. Những cây có tuổi thọ khoảng 2 - 3 tuổi là có thể thu hái để làm dược liệu.

Việc thu hái được thực hiện bằng cách cắt cả cành để sấy hoặc phơi khô, sau đó bảo quản ở những nơi thông thoáng, tránh ánh nắng. Thông thường, nếu cắt đúng cách, mỗi cây một năm có thể thu hái 2 lần và liên tục trong khoảng 10 - 30 năm.

2. Tác dụng nổi bật của cây móng tay

Loại cây này đã được các nhà khoa học nghiên cứu và chứng minh rằng các thành phần của chúng rất có ích đối với sức khỏe cũng như đời sống của con người, cụ thể là:

●       Trong hoa có chứa tới 0,02% tinh dầu nên có thể được sử dụng như một nguyên liệu trong ngành công nghiệp nước hoa, mỹ phẩm.

●       Trong lá của chúng có chứa Lawsone cấu trúc quinone hoạt động như một dạng kháng sinh mạnh. Bên cạnh đó, chúng còn chứa tinh dầu (6%), tanin (7 - 8%), chất nhựa (2 - 3%), chất màu (2%). Chính chất màu này khiến cho khi bào chế cây thành bột dưới tác động của không khí, ánh sáng, sẽ tạo ra hỗn hợp với màu đỏ xung quanh và xanh nhạt ở giữa.

Các hoạt chất trong cây đã được ứng dụng phổ biến trong y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, cây đã được chứng minh có tác dụng cầm máu, kháng khuẩn, chống viêm nên thường được dùng trong trường hợp điều trị lở ngứa, một số vấn đề về da liễu hoặc giảm đau, cầm máu tại các vết thương,...

Trong y học hiện đại, tác dụng của chúng cũng đã được chứng minh qua các nghiên cứu, kiểm nghiệm khoa học. Theo đó, dịch chiết và các hoạt chất từ cây mang lại tác dụng tốt trong chống viêm, giảm đau, hạ sốt khi được thí nghiệm trên chuột.

Bên cạnh đó, các dịch chiết từ lá, hoa, quả của chúng còn có tác dụng kháng khuẩn và hoạt động tốt trong tiêu diệt trực khuẩn ecoli, coli bethesda, shiga, typhi hay sonnei,...

3. Một số bài thuốc có sử dụng cây móng tay thường dùng

Như trên đã nói, với những tác dụng lớn cho sức khỏe, từ lâu, cây móng tay đã được sử dụng trong trị một số bệnh, điển hình như:

Trị bế kinh hoặc mất kinh

Thành phần gồm: Lá móng tay 50g, ích mẫu: 40g, nghệ đen: 30g.

Tất cả các nguyên liệu này được đem rửa sạch và sắc cùng 500ml nước. Khi sôi, để lửa nhỏ, tiếp tục đun cho tới khi nước còn khoảng 200ml thì tắt bếp. Với 200ml này, bạn có thể chia thành 3 lần uống trong một ngày. Bài thuốc này sẽ mang tới hiệu quả cao nhất khi bạn uống trước kỳ kinh nguyệt khoảng 15 ngày.

Kết hợp với ích mẫu và nghệ đen sẽ mang lại tác dụng trị mất kinh

Trị ghẻ lở, hắc lào, nấm móng

Với bài thuốc này, nguyên  liệu được sử dụng bao gồm: lá sả 100g, lá móng tay 200g, lá ổi 100g. Sau khi rửa sạch, bạn bỏ vào nồi và thêm 3 lít nước để sắc. Sau khi sắc xong, lấy nước này pha loãng cùng nước lạnh và dùng để tắm. Để đạt hiệu quả cao nhất, nên tắm liên tục trong khoảng 14 ngày.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể dùng lá móng tay tươi đã rửa sạch và giã nhuyễn với nửa thìa muối tinh, 3 thìa giấm rồi uống trực tiếp. Bã có thể sử dụng để đắp trực tiếp lên vùng da tổn thương. Nên thực hiện một ngày 2 lần, liên tục trong 10 ngày.

Nếu bị nấm móng tay, bạn cũng có thể lấy lá cây giã nát, sau đó đắp lên vùng móng và dùng gạc buộc lại. Điều này có thể giúp giảm ngứa và hỗ trợ điều trị bệnh.

Chữa đau hông, hạ sườn, sưng đau tỳ vị

Với các nguyên liệu gồm: lá móng tay (20g), rau má (20g), cỏ nhọ nồi (15g), đem rửa sạch, để ráo nước rồi sao vàng hạ thổ. Sau đó, bạn lấy hỗn hợp này sắc cùng 1 lít nước cho tới khi cô lại còn 3000ml thì tắt bếp. Uống liên tục trong 4 tuần, ngày 3 lần.

Chữa đau nhức cột sống, chấn thương do ngã

50g cây móng tay, 10g cam thảo, 50g cốt toái bổ, 15g cẩu tích, 15g ngũ gia bì đem rửa sạch rồi sắc với 1 lít nước cho cô lại còn 300ml. Sau đó, dùng nước này để uống ngày 3 lần, trong 30 ngày.

Giúp mọc tóc, trị hói đầu

Lá của cây được hái tươi rồi rửa sạch, phơi khô trong bóng mát. Sau đó, đem tán lá khô thành bột mịn rồi bảo quản trong lọ. Mỗi khi dùng, có thể lấy 60g bột này hòa tan trong 250g dầu mù tạt, đem đun nóng hỗn hợp rồi dùng vải thưa để lọc. Hỗn hợp này nên được thoa trực tiếp hàng ngày lên vùng da đầu hói hoặc rụng nhiều tóc.

4. Sử dụng cây móng tay, bạn nên lưu ý những gì?

Có thể nói, để cây phát huy được tác dụng tốt và không gây ảnh hưởng cho sức khỏe, bạn nên lưu ý:

●       Phân biệt rõ cây móng tay và bông móng tay (bóng nước) bởi tên gọi gần như nhau nhưng đặc điểm, tác dụng hoàn toàn khác nhau.

●       Không tùy tiện sử dụng loại dược liệu này khi chưa có ý kiến của bác sĩ bởi chúng có thể gây ra những tác dụng nguy hiểm với một số đối tượng, chẳng hạn: gây sảy thai cho phụ nữ có thai, trẻ em, người cao tuổi hoặc người bị ứ huyết cũng không nên dùng.

Tránh sử dụng tùy tiện bởi có thể gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe

Để biết thêm các thông tin chi tiết về cây móng tay hoặc bất cứ vấn đề sức khỏe nào khác, quý khách hãy gọi tới Tổng đài của MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp.

BS Vân đã duyệt