1. Đặc điểm của lá dứa

Lá dứa, hay còn gọi là lá nếp thơm, có tên khoa học là Pandanus amaryllifolius, thuộc họ Dứa dại (Pandanaceae). Đây là loại cây thân thảo lâu năm, mọc thành từng cụm, có chiều cao trung bình từ 40 - 80 cm. Thân mềm, có nhiều rễ phụ, lá mọc xếp xoắn ốc quanh thân, hình mũi mác, màu xanh đậm, dài từ 40 - 70 cm, mép lá hơi nhám.

Điểm đặc biệt của lá dứa là mùi thơm tự nhiên do chứa hợp chất 2-acetyl-1-pyrroline (2AP) – đây cũng là hợp chất tạo nên hương thơm trong gạo thơm, cơm dừa hoặc trà xanh. Chính nhờ mùi thơm này mà lá dứa được ứng dụng rộng rãi trong ẩm thực, làm bánh, nấu chè, ướp thực phẩm, đồng thời còn được dùng trong y học dân gian để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý nhờ chứa một số thành phần hóa học như: Glycosides, alkaloid, tanin, flavonoid, polyphenol…

Lá dứa có mùi thơm rất đặc trưng 

Lá dứa thường được trồng phổ biến ở các vùng khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Indonesia… và khá dễ trồng, sinh trưởng tốt trong đất ẩm, nhiều ánh sáng. Cây lá dứa khác với cây dứa (cây cho quả ăn được, có nhiều mắt) nên bạn đọc cần lưu ý để tránh nhầm lẫn.

2. Công dụng của lá dứa

Những công dụng của loài cây này có thể kể đến bao gồm:

Tạo hương và màu tự nhiên trong ẩm thực

Đây là công dụng phổ biến nhất của loại lá này. Lá dứa thường được dùng để:

• Tạo hương thơm cho các món ăn như cơm nếp, xôi, chè, bánh flan, bánh da lợn, sữa tươi….;
• Tạo màu xanh tự nhiên cho thực phẩm mà không cần phẩm màu hóa học. Chỉ cần xay lá dứa với một chút nước rồi lọc lấy nước cốt, bạn đã có nguyên liệu tạo màu và mùi hương tự nhiên, an toàn cho sức khỏe.

Giảm đau trong bệnh viêm khớp

Các thành phần hóa học có trong lá dứa giúp chống viêm, làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp.

Lá dứa có tác dụng giảm đau viêm khớp 

Hỗ trợ hạ đường huyết

Một số nghiên cứu sơ bộ trên động vật cho thấy chiết xuất lá dứa có thể giúp hạ đường huyết. Trong dân gian, mọi người thường uống nước sắc lá dứa như một loại trà hỗ trợ cho bệnh nhân tiểu đường.

Giảm căng thẳng và an thần

Theo Đông y, lá dứa có tính mát, cùng với hương thơm dịu nhẹ có tác dụng thư giãn, giúp giảm căng thẳng thần kinh, an thần nhẹ và mang lại giấc ngủ ngon. 

Tăng cường hệ miễn dịch

Lá dứa chứa nhiều vitamin và chất chống oxy hóa, giúp hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch. Trong dân gian, nó thường được dùng để giải cảm bằng cách uống nước sắc hoặc xông hơi, giúp thông mũi và giảm nghẹt mũi.

Thanh lọc cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa

Lá dứa chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do, hỗ trợ và bảo vệ chức năng gan, thận. Đồng thời, nó cũng được dùng trong dân gian để giảm đầy hơi, khó tiêu và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Kháng khuẩn

Các alkaloid, flavonoid, phenolics, steroid và terpenoid trong lá dứa có thể giúp chống lại sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

3. Lưu ý khi sử dụng lá dứa để đảm bảo an toàn

Dù lá dứa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng có thể gây tác dụng phụ. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Dù đây là một loại thảo dược quen thuộc và có nhiều công dụng với sức khỏe con người, nhưng trước khi sử dụng các bài thuốc trị bệnh chứa lá dứa, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn chi tiết;
• Không nên dùng quá nhiều: Dùng quá nhiều lá dứa có thể gây buồn nôn, đầy bụng, khó tiêu hoặc đau bụng nhẹ, do tinh dầu trong lá có thể kích thích đường tiêu hóa.
• Bảo quản và sơ chế đúng cách: Không nên sử dụng lá dứa đã bị héo úa hoặc có mùi lạ. Nên bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Khi sử dụng trực tiếp lá dứa tươi phải rửa sạch nhiều lần với nước và ngâm nước muối;
• Đối tượng nên cẩn trọng: Phụ nữ có thai và cho con bú, người có bệnh lý nền, đang sử dụng thuốc điều trị... cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng;
• Người bị tỳ vị hư hàn nên hạn chế dùng: Theo y học cổ truyền, lá dứa có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc. Tuy nhiên, với những người tỳ vị hư hàn, hay lạnh bụng hoặc tiêu hóa kém, việc sử dụng lá dứa có thể làm tình trạng khó tiêu, đầy hơi hoặc đau bụng trở nên nặng hơn. Do đó, nhóm đối tượng này nên hạn chế hoặc tránh sử dụng;
• Tương tác thuốc: Lá dứa có thể tương tác với một số loại thuốc, ví dụ như thuốc điều trị tiểu đường. Chính vì vậy cần thông báo với bác sĩ tất cả các loại thuốc đang sử dụng trước khi dùng lá dứa;

Lưu ý tình trạng tương tác thuốc khi sử dụng lá dứa 

• Không dùng lá dứa thay thế thuốc chữa bệnh: Những bài thuốc từ lá dứa chỉ để hỗ trợ, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh;
• Theo dõi phản ứng cơ thể: Trong quá trình sử dụng lá dứa, nếu thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy tạm ngưng dùng và thông báo ngay cho bác sĩ. 

Tóm lại, lá dứa không chỉ là nguyên liệu ẩm thực quen thuộc mà còn mang đến nhiều lợi ích sức khỏe, từ tạo hương, màu tự nhiên cho món ăn đến hỗ trợ giảm đau, hạ đường huyết, an thần, kháng khuẩn và thanh lọc cơ thể. Tuy nhiên, để sử dụng an toàn và hiệu quả, người dùng cần lưu ý liều lượng hợp lý, sơ chế sạch sẽ, tham khảo ý kiến bác sĩ khi có bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc, đồng thời theo dõi phản ứng cơ thể trong quá trình sử dụng. 

Mọi thắc mắc liên quan cần giải đáp hoặc nhu cầu tư vấn sức khỏe nói chung và dinh dưỡng nói riêng, bạn đọc vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời, nhanh chóng.