1. Đôi nét về men tiêu hóa

Các loại men đều có bản chất là những protein có vai trò là chất xúc tác cho các phản ứng hóa học. Những phản ứng này không tự thực hiện hoặc thực hiện nhưng rất chậm khi không có men làm chất xúc tác.

Những loại men cùng mang bản chất là protein làm chất xúc tác cho các phản ứng hóa học

men tiêu hóa là những chất hóa học được cơ thể bài tiết cho đường ruột có chức năng phân chia thức ăn thành các phân tử nhỏ để cơ thể dễ dàng hấp thu. Men này còn được biết đến với tên gọi khác là enzym. Từng loại enzym khác nhau sẽ được sản xuất bởi các cơ quan riêng biệt có chức năng chuyển hóa các chất hóa học chuyên biệt chứa trong thức ăn.

Các chất hóa học căn bản bao gồm đường bột, đạm, chất béo,… được chuyển hóa bởi hệ men tiêu hóa có trong nước bọt là cửa ngõ đầu tiên trong hệ tiêu hóa sau đó là đến gan, tụy và dịch ruột. Một số loại men quan trọng có thể kể đến như:

• Men amylase trong tuyến nước bọt có khả năng phân giải lượng tinh bột được nấu chín.

• Acid clohydric và những men pepsin, lipase trong dạ dày. Những sản phẩm này giúp làm mềm thức ăn, phân chia các sợi collagen, phân chia đạm thành các chuỗi polypeptide ngắn. Thế nhưng, men pepsin trong dạ dày chỉ có thể tiêu hóa khoảng 10 - 20 % chất đạm trong thức ăn. Trong khi đó, men lipase trong dạ dày lại tác dụng khá yếu ớt, chỉ có thể tiêu hóa được loại chất béo đã được nhũ tương hóa.

• Các men trong dịch tụy có vai trò quan trọng nhất. Men amylase giúp tiêu hóa tinh bột tốt hơn men amylase có trong nước bọt. Men tiêu hóa chất đạm trong dịch tụy gồm có trypsin, chymotrypsin, carboxypolypeptidase. Với tác dụng của các men này chất đạm sẽ được phân giải sang những đoạn acid amin đơn giản. Men tiêu hóa mỡ trong tụy là men lipase giúp tiêu hóa lượng mỡ trong thức ăn.

• Gan bài tiết ra các acid mật và muối mật có vai trò chủ yếu trong việc hòa tan chất mỡ, hỗ trợ men lipase tiêu hóa mỡ hoạt động tốt hơn.

2. Chức năng của men tiêu hóa

Chức năng chính của enzyme là phân cắt lượng thức ăn thành những phân tử hóa học tương ứng giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ khi qua thành ruột sau đó đi vào máu và nuôi dưỡng cơ thể. Thế nên dù là loại nào thì các men tiêu hóa do y khoa sản xuất cũng đều có chức năng chủ yếu là tái lập chức năng đó nếu như hệ tiêu hóa không thể hoàn thành vai trò này.

Vai trò của men tiêu hóa là phân chia thức ăn giúp cơ thể dễ hấp thu

Cụ thể là lượng đường bột có trong gạo, bánh mì, bột,… sẽ được phân cắt thành các phân tử đường đơn bởi các enzyme. Cũng giống như thế, chất đạm có trong thịt, cá, trứng,… sẽ được phân cắt thành axit amin và chất béo thành các axit béo giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ. Vì thế nếu thiếu hụt enzym nhân tạo thay thế sẽ làm suy giảm chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng cần thiết của cơ thể. Từ đó, làm cho cơ thể gầy yếu, dễ mắc bệnh.

3. Trường hợp nào chống chỉ định dùng men tiêu hóa?

Đầu tiên, cần lưu ý rằng enzyme cũng là 1 loại thuốc thế nên việc sử dụng chúng phải theo sự chỉ định của bác sĩ dành cho người lớn và trẻ em cũng như tình trạng mỗi người. Vì thế những trường hợp sử dụng enzyme không đúng chỉ định sẽ không đem lại hiệu quả như mong muốn mà còn gây hại cho sức khỏe.

Lưu ý quan trọng cần nhớ chính là không được dùng loại men này cho bệnh nhân có bệnh lý cấp tính trong đường ruột. Do những bệnh nhân này không bị thiếu hụt men cần đến sự bổ sung từ bên ngoài mà cơ thể họ có tình trạng bài tiết ra enzyme quá mức cho phép gây tổn thương lên nhu mô ruột. Lưu ý thêm: viêm dạ dày có thể dùng được 1 số nhóm men tiêu hóa, viêm tụy cấp không dùng men tuyến tụy nhưng có thể dùng men khác theo chỉ dẫn của bác sĩ. 

Bệnh nhân mắc bệnh lý cấp tính về đường ruột không nên sử dụng enzyme

Việc sử dụng men cho bệnh nhân bị tăng tiết axit trong dạ dày và bị viêm tụy cấp sẽ khiến tình trạng bệnh thêm trầm trọng. Những người mắc bệnh này càng phải nhịn ăn hoặc chỉ ăn những thức ăn dễ tiêu hóa và chữa trị bằng thuốc ức chế bài tiết ở đường ruột. Loại thuốc này có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa được nghỉ ngơi tạm thời và hạn chế tổn thương.

Ngoài ra, bổ sung men tiêu hóa giúp hỗ trợ hoạt động phân cắt thức ăn thế nên sẽ không có tác dụng khi chúng ta dùng enzyme nhưng lại nhịn ăn hoặc bỏ bữa, ăn kiêng cữ quá mức. Một khi men được hoạt hóa mà đường ruột vẫn trống rỗng không có thức ăn thì chúng sẽ tự tiêu hóa mình. Nồng độ axit trong lòng dạ dày hay men Gan và men tụy bên trong tá tràng gia tăng vượt mức. 

Lúc này nồng độ đã vượt qua sức bảo vệ của thành ruột làm gia tăng mức độ tổn thương ở dạng viêm và bào mòn. Về lâu dài, những sang thương sẽ chuyển biến dần gây ra loét và thủng, các cơn đau bụng dạng ngoại khoa mức độ dữ dội. Người bệnh cần phải đến bệnh viện ngay lập tức và thậm chí cần đến can thiệp về phẫu thuật cấp cứu.

Vì vậy, nên nhớ rằng không được dùng enzyme trước khi ăn và không được dùng quá muộn sau khi ăn. Đồng thời việc sử dụng enzyme kéo dài nhưng không có biểu hiện suy giảm nồng độ enzyme trong các hệ cơ quan là điều cần lưu ý.

4. Sử dụng men tiêu hóa như thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất?

Như đã thông tin, men tiêu hóa rất cần cho người có dấu hiệu thiếu hụt các enzym bên trong đường ruột. Trong đó, rất cần cho người bị xơ hóa hoặc tổn thương vĩnh viễn trong tuyến nước bọt, bệnh nhân xơ gan, cắt túi mật,…

Men tiêu hóa chỉ nên dùng cho những đối tượng bị thiếu hụt enzym

Y khoa đã sản xuất ra chế phẩm của enzyme ở dạng thuốc viên hoặc ống thuốc nước có chứa enzyme tổng hợp nhân tạo, mô phỏng giống với hoạt động tiêu hóa sinh lí ở thực tiễn. Sau đó, men tiêu hóa được cung cấp từ bên ngoài sẽ hỗ trợ người bệnh tiêu thụ thức ăn nhanh hơn, hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng và cải thiện tình trạng đầy hơi, chán ăn, ăn chậm tiêu,…

Cần nhớ rằng khi sử dụng chế phẩm hỗ trợ cho hệ tiêu hóa ở dạng men nên uống kèm sau bữa ăn chính với phong phú các loại thực phẩm chứa nhiều dưỡng chất. Làm như thế sẽ giúp tạo điều kiện cho enzyme có thể phát huy hiệu quả tốt nhất.

Tất cả những người mắc chứng rối loạn hoạt động bài tiết enzyme dù là trẻ em hay người lớn đều có thể sử dụng men. Thế nhưng không được lạm dụng chúng mà cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng loại men chuyên biệt bất kỳ thay vì dùng cả hệ men có nhiều loại khác nhau. Hoặc bệnh nhân chỉ cần sử dụng trong một thời gian ngắn để chờ cơ quan phục hồi hay dùng thay thế đến suốt đời.

Việc sử dụng enzyme cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất

Như vậy hãy dùng enzym khi thật sự cần thiết để không bị lệ thuộc và sử dụng liều lượng vừa phải. Nếu sử dụng chúng tùy tiện không theo hướng dẫn trong thời gian dài sẽ làm cho khả năng của các tuyến tiết ra enzyme bị ức chế hay nồng độ của men vượt mức gây tổn thương cho các cơ quan. Thông thường, thời hạn sử dụng men ở mỗi đợt không nên vượt quá 15 ngày.

Men tiêu hóa có khả năng phân chia và chuyển hóa thức ăn. Cần biết được ai nên hay không nên dùng và liều lượng dùng như thế nào để đạt hiệu quả tối đa giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng.