1. Tổng quan về tiểu đường và các loại thuốc trị tiểu đường hiện nay

Tuyến tụy trong cơ thể có chức năng tiết ra hormone Insulin với nhiệm vụ vận chuyển Glucose đi vào tế bào và cung cấp năng lượng cho các hoạt động ở mọi cơ quan trong cơ thể.

Có 2 loại đái tháo đường đó là đái tháo đường type 1 và đái tháo đường type 2. Sự khác nhau chủ yếu giữa 2 loại này đó chính là nguyên nhân gây bệnh. Tiểu đường type 1 là do hệ miễn dịch tấn công các tế bào tụy làm giảm khả năng sản xuất insulin dẫn tới sự thiếu hụt loại hormone này. Còn ở tiểu đường type 2, chính bản thân tuyến tụy không thể tiết ra đủ insulin để xử lý lượng đường dư thừa sau ăn. Khi lượng đường trong máu tăng cao mất kiểm soát sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, điển hình nhất là mù lòa, bệnh thận mạn tính và đột quỵ.

Trong bài viết này sẽ tập trung liệt kê các loại thuốc trị tiểu đường type 2. Dưới đây là những thuốc tiểu đường được áp dụng phổ biến hiện nay:

Dạng thuốc uống:

• Biguanides;

• Meglitinides;

• Sulfonylureas;

• Thiazolidinediones;

• Chất ức chế alpha-glucosidase;

• Chất ức chế DPP-4;

• Thuốc ức chế SGLT2.

Dạng thuốc tiêm:

• Chất chủ vận thụ thể peptide-1 (GLP-1) giống glucagon;

• Insulin.

Thuốc điều trị tiểu đường được bào chế theo dạng uống và dạng tiêm

Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ năm 2022, thuốc đầu tay thường được sử dụng đó là thuốc Metformin và áp dụng một chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh hơn để kiểm soát triệu chứng của bệnh tiểu đường. 

Tuy nhiên cũng cần tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể mà sẽ quyết định phương án điều trị phù hợp cho người bệnh, ví dụ như phải dựa trên các bệnh lý nền khác mà bệnh nhân đang gặp phải (bệnh mạch vành, suy tim, bệnh thận mạn tính,...), chi phí điều trị, khả năng đáp ứng thuốc, hiệu quả hay tác dụng phụ mà thuốc gây ra,...

Để duy trì lượng đường trong máu ở mức hợp lý thì liệu pháp kết hợp hai hoặc nhiều loại thuốc khác nhau sẽ được áp dụng. Điều này giúp hạn chế hoặc ngăn ngừa diễn tiến nặng của đái tháo đường. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bệnh nhân không đáp ứng tốt liệu pháp này.

Chính vì lý do này để nâng cao hiệu quả điều trị bệnh tiểu đường, FDA Hoa Kỳ đã phê duyệt thuốc Mounjaro (Tirzepatide) thế hệ mới.

2. Phương thức hoạt động của loại thuốc mới

Thuốc Tirzepatide có khả năng kích hoạt đồng thời 2 thụ thể GIP và GLP. Đây là 2 loại hormone đường ruột (incretin) tham gia vào quá trình kiểm soát hàm lượng đường trong máu. Bệnh nhân bị tiểu đường type 2 thường ít phản ứng với incretin như người bình thường. Do đó thuốc Tirzepatide giúp giải quyết hiện tượng thiếu hụt incretin bằng cách kích thích thụ thể GIP và GLP-1.

Mounjaro - niềm hy vọng mới cho bệnh nhân tiểu đường

Trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, thuốc tiểu đường Tirzepatide có tác dụng hiệu quả đối với những bệnh nhân bị tiểu đường type 2 (đối tượng có chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt thiếu lành mạnh). Cụ thể:

• Khi thực hiện xét nghiệm A1C đã cho kết quả khả quan khi nồng độ A1C đã giảm sau một thời gian dùng thuốc. Xét nghiệm này giúp chẩn đoán và kiểm tra diễn tiến kiểm soát bệnh tiểu đường, nó sẽ đo lường hàm lượng huyết sắc tố bị gắn đường trong máu của bệnh nhân. Nếu lượng huyết sắc tố gắn đường càng nhiều thì có nghĩa là bệnh nhân chưa kiểm soát tốt đường huyết. A1C càng cao nguy cơ biến chứng tiểu đường càng nặng;

• Thuốc tiểu đường thế hệ mới này giúp bệnh nhân giảm cân và giảm vòng bụng ở mức độ nhất định.

Theo Tiến sĩ Nội tiết học Laurie A.Kane thuộc Trung tâm Y tế Providence Saint John, Los Angeles nhận định: Tirzepatide là một loại thuốc đầu tiên và duy nhất tính đến thời điểm hiện tại có khả năng kích hoạt đồng thời cả 2 thụ thể GLP-1 và GIP chỉ trong một lần tiêm với hiệu quả vượt trội hơn những loại thuốc tiểu đường hiện nay.

3. Hướng dẫn sử dụng thuốc tiểu đường Tirzepatide

Dưới đây là một số lưu ý khi dùng thuốc Tirzepatide sao cho hiệu quả và an toàn:

• Tirzepatide (hay Mounjaro) được bào chế theo dạng thuốc tiêm và là một liệu pháp điều trị bổ trợ bên cạnh việc thay đổi chế độ ăn uống, tập luyện khoa học hơn của bệnh nhân đái tháo đường type 2. Đây là một chất chủ vận thụ thể GLP-1 và GIP đầu tiên, duy nhất được FDA phê duyệt. Thuốc có thể tiêm dưới da tại các vị trí như cánh tay trên, đùi hoặc bụng,...;

• Liều dùng Tirzepatide: 1 lần/tuần tại bất cứ thời điểm nào trong ngày. Dựa trên khả năng dung nạp của từng trường hợp bệnh nhân mà sẽ điều chỉnh liều lượng sao cho phù hợp;

• Tuyệt đối không được trộn Tirzepatide và Insulin lại với nhau khi sử dụng;

• Nếu bệnh nhân dị ứng với Tirzepatide hay bất cứ thành phần nào của thuốc thì không chỉ định điều trị bằng thuốc này;

• Tirzepatide có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn như: tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa, táo bón, chán ăn, đau bụng hoặc khó tiêu,... đôi khi cũng có thể hạ mức đường trong máu xuống mức thấp nghiêm trọng. Đặc biệt cảm giác buồn nôn dễ xảy ra nhất trong lần đầu tiên dùng thuốc và khi bắt đầu tăng liều, tuy nhiên theo thời gian triệu chứng này sẽ giảm dần.

Nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào trong quá trình sử dụng thuốc thì cần thông báo cho bác sĩ để có hướng giải quyết kịp thời.

Vẫn cần thời gian để các nhà khoa học nghiên cứu thêm về các loại thuốc mới trong điều trị bệnh tiểu đường

Hiện các chuyên gia vẫn cần tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm tính an toàn, hiệu quả lâu dài của Tirzepatide cũng như những ảnh hưởng của thuốc đối với sức khỏe tim mạch (ví dụ như phản ứng đau tim, đột quỵ thậm chí là tử vong do bệnh lý về tim), và các biến chứng khác như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh thận, bệnh lý võng mạc hoặc bệnh thần kinh.

Trên đây là những thông tin cần thiết về một số loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường và loại thuốc mới Tirzepatide vừa được FDA Hoa Kỳ phê duyệt trong thời gian gần đây. Mặc dù Tirzepatide vẫn đang được nghiên cứu thêm về những tác dụng khác nhưng không thể phủ nhận được tiềm năng điều trị hiệu quả bệnh tiểu đường của loại thuốc này.