(Từ trái sang) BS. Trương Hữu Khanh, GS. BS. Đỗ Sỹ Hiển, TS. William Hausdorff

Bệnh phế cầu khuẩn là thuật ngữ dùng để mô tả một số bệnh nhiễm trùng gây ra bởi vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, ước tính hàng năm có gần nửa triệu trẻ em tử vong trên toàn thế giới vì phế cầu. Nhiễm phế cầu khuẩn có thể gây ra những bệnh nghiêm trọng đe dọa tính mạng như viêm màng não (viêm hay sưng phù màng bọc quanh não), viêm phổi (nhiễm trùng đường hô hấp) và nhiễm trùng huyết (có vi khuẩn bất thường trong máu) đến những bệnh ít nghiêm trọng hơn nhưng tần suất mắc phải cao hơn nhiều như viêm xoang hay viêm tai giữa.

Trong những tác hại do phế cầu khuẩn gây ra, trẻ em là đối tượng chịu sự ảnh hưởng nhiều hơn bởi các căn bệnh phế cầu. Điển hình, viêm màng não là bệnh lý đáng lo ngại ở trẻ nhỏ với 83% trường hợp thường xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi, bệnh có tỷ lệ tử vong cao tại các nước đang phát triển thuộc châu Á, châu Phi là trên 50% trong tổng số trẻ mắc bệnh.

Ngoài ra, trong số xấp xỉ 30-50% có thể qua khỏi cơn nguy hiểm nhưng phải chịu đựng những di chứng lâu dài có thể gây tàn tật như bị điếc, mù, liệt, động kinh, chậm phát triển trí tuệ, trí nhớ kém, và bị chứng đau đầu kéo dài. Viêm tai giữa thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, ước tính có 80% trẻ dưới 3 tuổi sẽ bị ít nhất một lần mắc bệnh viêm tai giữa, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 1 tuổi và hơn 1/3 trong số đó sẽ bị nhiễm trùng lặp đi lặp lại đôi khi phải phẫu thuật.

Viêm tai giữa dễ lây lan từ trẻ này sang trẻ khác ở nơi đông người như trường học, nhà trẻ, khu vui chơi... Nhiễm trùng huyết do phế cầu xâm nhập vào máu gây sốc nhiễm trùng. Bệnh nguy hiểm hơn với những trường hợp đã có sẵn những bệnh lý khác, với khoảng 20% bệnh nhi tử vong. Viêm phổi do phế cầu là mối đe dọa lớn trên toàn thế giới, với gần 1 triệu ca tử vong hàng năm ở trẻ dưới 5 tuổi, chiếm 1/6 trên tổng số trường hợp tử vong ở độ tuổi này; bệnh đặc biệt nguy hiểm với tỷ lệ tử vong trên 50% ở trẻ nhỏ hoặc người già.

Các chuyên gia trao đổi về tầm quan trọng của việc tiêm ngừa phế cầu khuẩn sớm cho trẻ

Thuốc kháng sinh thường được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng phế cầu khuẩn. Đáng lo ngại, S. pneumoniae đã nhanh chóng lờn thuốc kháng sinh trong những năm gần đây gây khó khăn cho việc điều trị, dẫn đến bệnh tật kéo dài, bệnh nặng hơn và trong một số trường hợp sẽ ảnh hưởng đến tính mạng; tình trạng lờn kháng sinh cũng trở thành vấn đề lớn đối với ngành y tế, tạo áp lực, gánh nặng cho toàn xã hội khi các loại kháng sinh điều trị ngày càng trở nên kém hiệu quả.

Theo các chuyên gia, việc chủng ngừa cho trẻ từ sớm sẽ giúp giảm thiểu tác hại của các căn bệnh do phế cầu gây ra. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng được xem là biện pháp chủ động, tiết kiệm và có tầm ảnh hưởng quan trọng giúp giảm số ca bệnh mắc mới do bị nhiễm phế cầu khuẩn.

Trong hội thảo, GSK đã giới thiệu một loại vắc-xin thế hệ mới giúp phòng ngừa các bệnh do phế cầu ở trẻ nhỏ như viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm phổi hay viêm tai giữa cấp, mang đến một tín hiệu khả quan, giúp việc quản lý các bệnh do phế cầu hiệu quả hơn.

TS. William Hausdorff - Phó chủ tịch, Trưởng bộ phận Thông tin khoa học và Sức khỏe cộng đồng GSK toàn cầu - cho biết thêm: “Chúng tôi đã đầu tư khoảng 15 năm để nghiên cứu, phát triển và giới thiệu vắc-xin ngừa phế cầu khuẩn thế hệ mới. Vắc-xin này đã được cấp phép sử dụng ở 120 quốc gia trên toàn thế giới, được chứng minh qua các dữ liệu nghiên cứu lâm sàng cũng như kinh nghiệm sử dụng thực tế, khẳng định hiệu quả ngăn ngừa các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra ở trẻ em tại nhiều quốc gia khác nhau như Mỹ, Canada, và các nước tại khu vực Châu Á, Châu Đại Dương và bờ Thái Bình Dương. Mỗi một liều vắc-xin phải trải qua khoảng 520 cuộc kiểm tra chất lượng trước khi được cung ứng đến các thị trường. Đó là một trong những cam kết về chất lượng toàn cầu mà chúng tôi theo đuổi”.

Tuy nhiên, dù tiêm vắc-xin là biện pháp tốt và hiệu quả để phòng ngừa bệnh phế cầu thì phụ huynh cũng cần lưu ý tăng cường sự bảo vệ tự nhiên cho trẻ, tạo ra môi trường sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng đầy đủ, cho trẻ bú mẹ từ sớm, rửa tay bằng xà phòng cũng là việc cần nên làm để đẩy lùi căn bệnh này. Vì trẻ nhỏ chịu ảnh hưởng của bệnh nhiều nhất nên trẻ nên được chủng ngừa phòng bệnh càng sớm càng tốt.

Cách phát hiện bệnh Các triệu chứng của viêm màng não có thể bao gồm sốt cao, đau đầu, cứng cổ, khóc khi thay đổi tư thế, thóp phồng ở trẻ nhũ nhi, khóc thét, giảm trương lực cơ. Triệu chứng thường thấy của viêm tai giữa như có chất dịch trong tai giữa, đau, sốt, chảy mủ tai hoặc mất thính giác làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ, chậm và gây khó khăn trong học tập. Triệu chứng nhiễm trùng huyết bao gồm sốt, nhức đầu và đau nhức cơ và ho. Triệu chứng viêm phổi bao gồm ho nhiều, ớn lạnh, sốt cao, vã mồ hôi, thở nhanh, đau ngực, đau cơ, mệt mỏi và một cơn ho ra đờm; là những triệu chứng dễ gây nhầm lẫn với cảm cúm thông thường nên dễ bị các bậc phụ huynh xem nhẹ.