Tệ nạn nghiện ma túy và các chất gây nghiện đang gây khủng hoảng toàn thế giới, riêng ở nước ta, tệ nạn này đang phát triển theo chiều hướng rất xấu trong một bộ phận thanh thiếu niên tạo sự lo lắng cho toàn xã hội. Sự nghiện ngập không chỉ làm băng hoại thế hệ trẻ mà sử dụng ma túy qua con đường tiêm chích làm cho sự lây nhiễm HIV/AIDS có nguy cơ lan truyền rất rộng.

Trước những tiến bộ của khoa học kỹ thuật, cho phép chúng ta có thể dễ dàng phát hiện các chất gây nghiện như cần sa, thuốc phiện, đập đá và thuốc lắc trong nước tiểu. Dưới đây là thông tin về các chất gây nghiện thưòng gặp.

1. THC (Cần sa – Marijuana)

Cần sa là một loại ma túy chiết xuất từ cây dầu gai có tên là Cannabis Sativa. Chất hóa học có tác dụng chính trong cây cần sa được gọi là THC (Delta 9 tetrahydrocannobinol). THC thấm vào máu qua thành phổi hoặc qua màng bao tử và ruột non. Sau đó, máu chuyển THC lên não và tạo ra cảm giác “phê thuốc” cho người dùng.

Khi hút cấn sa, chất gây nghiện trong cần sa nhanh chóng đi vào phổi và ngấm vào máu tạo cảm giác "phê".

Nguyên nhân nhiễm: do hút hoặc uống thuốc cần sa.

Hậu quả: người dùng giảm trí nhớ trong một thời gian ngắn và chậm tiếp thu. Họ cũng có thể trãi qua tình trạng hỗn loạn và lo lắng thoáng qua. Sử dụng liều cao và lâu dài có thể gây rối loạn hành vi.

Xét nghiệm chẩn đoán: Đỉnh hiệu ứng khi hút cần sa sau khoảng 20 - 30 phút và kéo dài 90 - 120 phút sau 1 liều hút. Mức độ gia tăng các chất chuyển hóa trong nước tiểu được phát hiện trong vài giờ khi hút và tồn tại khoảng 3- 10 ngày sau.

2.  MOP (Chất ma túy dạng thuốc phiện: Heroin, Morphin)

Morphin vốn được người ta biết đến như loại thuộc giảm đau vô cùng hữu hiệu. Cũng giống như heroin và nhiều loại hoá phẩm khác được chiết xuất từ cây thuốc phiện, bên cạnh tác dụng giảm đau, morphin còn tạo ra mối nguy hiểm khác rất nghiêm trọng là gây nghiện, hay làm cho bệnh nhân muốn được giảm đau thì buộc phải tăng dần liều lượng thuốc.

Heroin có màu trắng, khó nhận biết dễ nhầm lẫn với các chất thông dụng khác.

Nguyên nhân nhiễm: có thể dùng đường miệng, mũi, tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.

Hậu quả: Dùng quá liều có thể gây tư vong.

Xét nghiệm chẩn đoán: Thuốc có tác dụng trong vòng 3-6 giờ, chuyển hóa với chỉ 2-12% được bài tiết qua nước tiểu dưới dạng Morphin không thay đổi. Heroin nhanh chóng chuyển thành Morphin trong cơ thể. Bài tiết của heroin giống với Morphine Codein, cũng chuyển hóa rộng rãi với 10-15% ở dưới dạng Morphine hay Norcodein và tồn tại khoảng 3 - 7 ngày sau. 

3. MET (Ma túy đá)

MET là chất gây nghiện thuộc nhóm các chất kích thích dạng amphetamine. Khi dùng, nó tác động lên hệ thần kinh trung ương và kích thích giải phóng dopamine hàng loạt.
Nguyên nhân: do sử dụng MET với liều thấp hoặc liều cao.
Hậu quả:
+ Sử dụng MET với liều dùng thấp kéo dài, hành vi của người dùng trở nên không dự đoán được. Người bệnh có thể đang rất vui vẻ, hòa đồng và bình tĩnh, rồi lại trở nên giận giữ và kích động ngay sau đó. Việc khó ngủ và không ăn được khiến họ trở nên hết sức mệt mỏi và tiếp tục phải sử dụng methamphetamine để tỉnh táo trở lại.
+ Sử dụng MET với liều cao trong thời gian dài có thể dẫn đến trầm cảm, hoang tưởng (tin vào những điều không có thật), ảo giác (nghe thấy hoặc nhìn thấy những điều không có thật). Nhiều người có hành vi tự hủy hoại bản thân, tự tử, hay trở nên cực kỳ nguy hiểm và gây ra những hành vi bạo lực.

Ma túy đá có màu trắng trong, nếu không biết phân biệt dễ nhầm với Heroin.

Xét nghiệm chẩn đoán: MET là một loại ma túy tổng hợp, xuất hiện trong nước tiểu trong vòng 3 giờ sau khi sử dụng (bất kỳ đường nào) và tồn tại trong vòng 24-48 giờ sau khi dùng liều cuối.

4.  MDMA (Thuốc lắc)

Thuốc lắc là một loại thuốc gây nghiện tổng hợp bất hợp pháp, thường được tiêu thụ ở dạng thuốc viên, viên nén hoặc dạng viên nang. Thuốc này là một dạng duy nhất trong số các loại thuốc gây nghiện bất hợp pháp, có cả tác dụng kích thích và gây ảo giác. Đặc tính kích thích của thuốc lắc giúp tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo trong khi các hiệu ứng gây ảo giác sẽ kích thích cảm giác làm cho các hình ảnh thực tế bị bóp méo.

Nguyên nhân: MDMA có thể dùng đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch.

Thuốc lắc có nhiều màu sắc, nhìn giống kẹo.

Hậu quả: Sử dụng MDMA là con đường ngắn nhất dẫn đến cái chết. Bởi khi sử dụng MDMA liều cao sẽ làm rối loạn khả năng điều hòa thân nhiệt của cơ thể, làm nhiệt độ cơ thể tăng cao đột ngột (hyperthermia) dẫn đến suy gan, suy thận và suy tim.Việc thiếu dopamine sẽ gây ra các tổn thương về mặt nhận thức và tâm lý. Điều này phần nào giải thích được tại sao người dùng MDMA luôn cảm thấy buồn bã và uể oải sau một đêm sử dụng.
Xét nghiệm chẩn đoán: MDMA bắt đầu có tác dụng 30 phút sau khi dùng, đạt đỉnh sau 1 giờ và kéo dài 2 đến 3 giờ. 65% được bài tiết qua nước tiểu và có thể phát hiện trong vòng 3 ngày sau khi sử dụng.