1. Nguyên nhân khiến trẻ bị dị ứng sữa 

Dị ứng sữa ở trẻ nhỏ chủ yếu là do phản ứng của hệ miễn dịch với một hoặc nhiều loại protein có trong sữa bò và các chế phẩm từ sữa bò - loại sữa phổ biến nhất hiện nay trong các sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ em.

Phản ứng với protein trong sữa

Trong sữa bò có hai nhóm protein chính dễ gây dị ứng bao gồm Casein (chiếm khoảng 80% tổng lượng protein trong sữa) và Whey (chiếm khoảng 20%). Khi trẻ bị dị ứng sữa, hệ miễn dịch nhận diện nhầm các protein này là “chất gây hại”, từ đó tạo ra kháng thể để chống lại. Mỗi lần trẻ uống sữa hoặc dùng sản phẩm chứa sữa, cơ thể sẽ sinh ra phản ứng dị ứng với các triệu chứng từ nhẹ đến nặng.

Hệ miễn dịch và tiêu hóa chưa hoàn thiện

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ miễn dịch còn non nớt và hàng rào bảo vệ ruột chưa phát triển đầy đủ. Điều này khiến protein sữa dễ thâm nhập vào máu và kích thích phản ứng miễn dịch. Trẻ sinh non, nhẹ cân, hoặc có tiền sử gia đình bị dị ứng (như hen suyễn, chàm, viêm mũi dị ứng...) thường có nguy cơ cao hơn.

Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị dị ứng sữa 

Yếu tố di truyền

Nếu cha hoặc mẹ có cơ địa dị ứng, con sinh ra cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh dị ứng, trong đó có dị ứng sữa. Đây là yếu tố không thể kiểm soát, nhưng có thể giúp bác sĩ sàng lọc sớm và tư vấn dinh dưỡng phù hợp.

Tiếp xúc sớm với protein lạ

Một số nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc quá sớm với sữa bò hoặc sản phẩm từ sữa khi hệ tiêu hóa của trẻ chưa sẵn sàng cũng có thể tăng nguy cơ dị ứng. Ví dụ, cho trẻ dùng sữa công thức chứa sữa bò ngay sau sinh có thể làm tăng khả năng mẫn cảm ở một số trẻ có cơ địa dị ứng.

2. Cách xử lý khi trẻ bị dị ứng sữa

Khi gặp tình huống trẻ bị dị ứng sữa, cha mẹ cần bình tĩnh và xử lý đúng cách để đảm bảo an toàn cho trẻ. Dưới đây là một số cách xử lý khi trẻ bị dị ứng sữa cha mẹ cần lưu tâm: 

Nhận biết dấu hiệu dị ứng sữa

Các biểu hiện dị ứng có thể xảy ra ngay sau khi uống sữa vài phút đến vài giờ, bao gồm:

• Nổi mề đay, mẩn đỏ, ngứa da;
• Nôn trớ, tiêu chảy, đầy bụng;
• Ho, khò khè, khó thở;
• Quấy khóc bất thường, bỏ bú;
• Trường hợp nặng: tím tái, khó thở, lịm người (dấu hiệu sốc phản vệ). 

Cha mẹ cần nhận biết kịp thời những dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa 

Ngừng ngay sản phẩm nghi gây dị ứng

Ngay khi nghi ngờ trẻ bị dị ứng sữa, cha mẹ cần:

• Ngừng cho trẻ sử dụng loại sữa hoặc thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng (thường là sữa công thức có nguồn gốc từ sữa bò);
• Quan sát kỹ các phản ứng và ghi nhận thời điểm xuất hiện triệu chứng, lượng sữa trẻ đã dùng.

Đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu có dấu hiệu nghiêm trọng

Nếu trẻ có dấu hiệu nặng như khó thở, tím tái, nôn ói liên tục, tiêu chảy nhiều lần, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất, không tự ý điều trị tại nhà. Cha mẹ tuyệt đối không cố ép trẻ uống thêm sữa hoặc thức ăn cho đến khi được bác sĩ thăm khám.

Đưa trẻ đi khám chuyên khoa dị ứng hoặc dinh dưỡng

Với các phản ứng nhẹ hoặc nghi ngờ dị ứng sữa, phụ huynh nên đưa trẻ đến khám tại khoa nhi, dị ứng - miễn dịch lâm sàng hoặc dinh dưỡng để được tư vấn và xét nghiệm chuyên sâu (nếu cần). Bác sĩ có thể chỉ định làm test dị ứng, xét nghiệm IgE đặc hiệu hoặc cho trẻ dùng sữa thử nghiệm để xác định nguyên nhân chính xác.

Thay thế bằng loại sữa phù hợp

Sau khi được bác sĩ xác định trẻ bị dị ứng với protein sữa bò, cha mẹ có thể được tư vấn chuyển sang các loại sữa thay thế. 

3. Các thắc mắc phổ biến về tình trạng trẻ dị ứng sữa 

Bên cạnh thắc mắc về cách xử lý khi trẻ bị dị ứng sữa, cha mẹ cũng có nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề này cần được giải đáp chi tiết, cụ thể như sau: 

Trẻ bú mẹ hoàn toàn có bị dị ứng sữa không?

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ do thường có sự tương đồng về hệ vi sinh đường ruột giữa mẹ và con, đồng thời đạm trong sữa mẹ dễ hấp thụ và dễ tiêu hóa hơn. Dị ứng đạm sữa vẫn có thể xảy ra ở đứa trẻ trước đó bú mẹ hoàn toàn do dị ứng có thể di truyền trong gia đình, nếu bố mẹ, anh chị của trẻ bị dị ứng sữa bò hoặc mắc các tình trạng như viêm mũi dị ứng, chàm. Để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh bị dị ứng sữa, cần quản lý nghiêm ngặt, loại bỏ các protein gây dị ứng ra khỏi chế độ ăn của người mẹ.

Trẻ bú mẹ hoàn toàn vẫn có khả năng bị dị ứng sữa 

Trẻ dị ứng sữa bò có thể uống sữa gì?

Các lựa chọn thay thế an toàn gồm:

• Sữa công thức thủy phân hoàn toàn (EHF);
• Sữa công thức chứa axit amin (AAF) cho trường hợp dị ứng nặng. 

Đáng lưu ý, việc thay đổi sữa cần được bác sĩ đánh giá và hướng dẫn cụ thể.

Dị ứng sữa có tự khỏi không?

Phần lớn trẻ dị ứng sữa có thể dần dung nạp trở lại khi lớn lên, thường là trong giai đoạn từ 2 đến 3 tuổi. Tuy vậy, mức độ cải thiện sẽ khác nhau tùy vào cơ địa và khả năng đáp ứng của từng bé. Do đó, việc theo dõi y tế và tái khám định kỳ đóng vai trò quan trọng, giúp bác sĩ đánh giá chính xác thời điểm có thể cho trẻ thử lại sữa một cách an toàn.

Trên đây là hướng dẫn chi tiết cách xử lý khi trẻ bị dị ứng sữa, cha mẹ nên tham khảo và áp dụng trong các trường hợp cần thiết. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu kiểm tra, thăm khám nếu trẻ xuất hiện triệu chứng bất thường nghi ngờ dị ứng sữa, cha mẹ có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.