1. Tìm hiểu về chứng chuột rút

chuột rút còn được gọi là vọp bẻ là hiện tượng co rút hay thắt chặt các cơ một cách đột ngột. Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ cơ bắp nào nhưng thường gặp ở cơ của cẳng chân, bàn chân, bàn tay, đùi, hông và cơ bụng. Khi cơ bị co thắt ngoài ý muốn sẽ gây ra những cơn đau đớn dữ dội, khiến cho sự cử động trở nên khó khăn hay thậm chí là không thể cử động được trong chốc lát. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài giây cho tới vài phút và có thể tái diễn.

Chuột rút là sự co rút hay thắt chặt ở cơ bắp

2. Vì sao bạn bị chuột rút?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chuột rút, điển hình là hai nguyên nhân:

- Thiếu oxy đến cơ:

Trong quá trình vận động, bạn phải tăng nhịp thở để cung cấp đủ oxy đến cơ bắp. Vận động liên tục, mất sức khiến cơ thể không sử dụng oxy một cách đủ nhanh để tạo ra nguyên liệu. Khi cơ bị thiếu oxy sẽ chuyển sang môi trường yếm khí, năng lượng dự trữ sẽ phân hủy thành pyruvate, và tiếp tục chuyển thành lactic, cung cấp năng lượng cho cơ bắp trong vòng 1 - 3 phút.

Khi vận động ở cường độ cao, acid lactic tích tụ càng nhiều sẽ gây ra cảm giác nóng rát và nhức mỏi cơ. Nếu lượng acid lactic vượt quá ngưỡng cho phép trong cơ bắp sẽ khiến bạn gần như không thể cử động được.

- Rối loạn điện giải:

Vận động quá lâu trong thời tiết quá nóng hay quá lạnh sẽ khiến cơ thể bị mất nước và muối. Khi người bệnh sử dụng các loại thuốc Statin, prednisone, thuốc lợi tiểu cũng làm cơ thể bị rối loạn điện giải. Khi nồng độ Na+, Ca++, K+ giảm, dẫn đến tình trạng hạ canxi máu hoặc hạ kali máu,… Tương tự như việc thiếu oxy đến cơ thì rối loạn điện giải cũng khiến acid lactic lắng đọng trong cơ gây mỏi.

Ngoài hai nguyên nhân chính trên, sự co rút cơ còn có thể do nguyên nhân:

- Rối loạn hệ thần kinh:

Khi người bệnh bị rối loạn thần kinh như phụ nữ mang thai, căng thẳng, mắc các bệnh về cơ xương khớp,... sẽ khiến sự dẫn truyền giữa dây thần kinh và cơ bắp bị gián đoạn làm cơ tiếp tục co và gây đau, mặc dù não bộ muốn cơ thư giãn. Nhiều người cho rằng, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do thiếu chất dopamin ở não, do gen di truyền hoặc cơ bắp bị thiếu khoáng sắt.

3. Đối tượng thường xuyên bị chuột rút là ai?

Chuột rút có thể xảy đến bất cứ khi nào, nhưng thường vào lúc ngủ hoặc vừa vận động liên tục trong thời gian kéo dài. Bất kỳ lứa tuổi nào đều có thể bị co rút cơ, nhưng phổ biến nhất là ở người trẻ tuổi và người trên 60 tuổi. Dưới đây là những trường hợp hay bị co rút cơ là:

Phụ nữ mang thai hoặc đang hành kinh

Phụ nữ mang thai hay bị co rút cơ vào tháng sáu của thai kỳ. Nguyên nhân có thể do thai phụ bị thiếu các chất như: calcium, photpho, magie,… Đồng thời, khi thai càng lớn sẽ càng làm cơ và dây chằng tử cung giãn ra. Sức nặng của sơ thể và tử cung chèn ép lên các mạch máu của chi dưới. Trường hợp chuột rút thường xảy ra khi thai phụ ngồi lâu hoặc khi nằm ngủ vào ban đêm.

Do đó, thai phụ phải liên tục cử động chân bằng cách đi lại, duỗi chân để giảm bớt tình trạng khó chịu này.

Phụ nữ mang thai thường hay dễ bị co rút cơ do thiếu các chất như: canxi, photpho, magie,…

Ngoài ra, phụ nữ đang hành kinh cũng gặp những cơn co thắt ở vùng bụng và sau đó lan ra những vị trí khác như lung và đùi. Nguyên nhân là do máu chảy qua cổ tử cung quá nhiều.

Những người vận động quá mức

Các đối tượng vận động quá lâu hoặc quá mạnh như: vận động viên thể thao, người leo núi, leo cầu thang nhiều tầng,… đều dễ bị co rút cơ. Ngoài ra, những người đứng trên nền cứng quá lâu, khiến đôi chân phải chịu sức nặng của cả cơ thể. Gọt chân nằm phẳng trên mặt đất làm cơ bắp luôn căng ra và gây mỏi cơ. Đồng thời người ngồi làm việc liên tục trong thời gian dài mà không thay đổi tư thế hoặc đeo giày dép quá chật, gót quá nhọn cũng dễ bị co cứng cơ.

Những người bị bệnh lý

Những người bị mắc một trong số các bệnh lý như: bệnh đái tháo đường, bệnh tuyến giáp trạng, Parkinson, thiếu máu, bệnh thận,… đều dễ bị co rút cơ. Trong đó, đa số các trường hợp bị co thắt cơ đều xuất phát từ bệnh suy giảm tĩnh mạch chân. Do máu lưu thông trong tĩnh mạch bị tắc nghẽn, khiến các chất chuyển hóa tích tụ dưới da không truyền đến cơ được. Khi cơ bắp thiếu oxy sẽ dễ bị co rút gây cử động khó khăn. Ngoài ra, bệnh này còn gây phù nề ở chi dưới.

Ngoài ra những người bị mất nước hay chất điện giải do tiêu chảy, buồn nôn, chảy nhiều mồ hôi đều dễ bị co rút cơ.

4. Dấu hiệu bị chuột rút

Nếu bạn bị co rút ở một khối cơ bắp nào đó, thì khi sờ vào sẽ thấy cơ bị co cứng thành một cục. Lúc này, chân hoặc tay cảm thấy đau đớn và rất khó khăn trong việc cử động hay thậm chí là không thể cử động được trong một khoảng thời gian.

Bình thường, chuột rút chỉ xuất hiện triệu chứng cơ co rút. Nhưng nếu, hiện tượng này có đi kèm thêm các triệu chứng khác như: ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi, da nhợt nhạt, xanh xao,… thì nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế để thăm khám. Bạn không nên chủ quan và coi thường sự co rút của cơ, vì rất có thể đây là dấu hiệu của một số bệnh lý.

Chuột rút gây ra những cơn đau dữ dội khiến bạn không thể cử động được

5. Cách khắc phục và phòng ngừa chuột rút

Các cách khắc phục

Người bị chuột rút sẽ cảm thấy đau rát ở cơ bắp và không cử động được. Đặc biệt, tình trạng này sẽ rất nguy hiểm khi bạn đang lái xe hay bơi lội. Vì vậy, trong những trường hợp dưới đây, bạn có thể áp dụng biện pháp xử lý khi cơ co rút là:

- Nếu bị co rút ở bắp chân, bạn nên duỗi cơ theo chiều đối ngược, từ từ kéo đầu ngón chân và bàn chân lên phía trần nhà, hướng về đầu gối.

- Nếu bị co rút ở bắp đùi, hãy nhờ ai đó kéo thẳng chân ra, ấn đầu gối xuống.

- Nếu bị co rút cơ xương sườn, hãy xoa bóp nhẹ nhàng các bắp thịt xung quanh lồng ngực và hít thở thật sâu, thả lòng người, máu sẽ nhanh chóng lưu thông trở lại.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng các loại thuốc như: vitamin E, thuốc thư giãn cơ,… để điều trị sự co rút cơ.

Cách phòng ngừa

Để hạn chế hiện tượng chuột rút làm gián đoạn công việc của bạn. Bạn có thể phòng ngừa hiện tượng này thông qua các biện pháp dưới đây:

• Tắm nước ấm để máu lưu thông dễ dàng trong các khối cơ.

• Vận động nhẹ nhàng và thả lỏng cơ thể trước khi đi ngủ.

• Không đi giày quá chật, gót giày quá cao. Đồng thời, nên mang tất đàn hồi hơi ép vào mạch máu, không gây ứ đọng ở tĩnh mạch chi dưới.

• Uống nước đầy đủ, bổ sung các chất điện giải đặc biệt là vào những ngày nắng nóng, cơ thể đổ nhiều mồ hôi.

• Trước và sau khi tập luyện thể thao, nên khởi động, tập các động tác nhẹ nhàng.

Khởi động trước khi luyện tập là cách phòng ngừa hiệu quả sự co cứng cơ

Chuột rút gây ra những cơn đau cơ dữ dội. Đặc biệt sự co cứng cơ khi đang lái xe hay đang ở dưới nước sẽ khiến bạn gặp nguy hiểm. Vì vậy, bạn có thể áp dụng những biện pháp mà bài viết vừa chia sẻ ở trên để phòng ngừa tình trạng cơ co rút. Ngoài ra, một chế độ dinh dưỡng cân bằng, không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,… cũng giúp giảm thiểu tình trạng này.