1. Sốt xuất huyết là bệnh như thế nào?

Sốt xuất huyết là một dạng bệnh truyền nhiễm cấp tính được gây nên bởi loại virus mang tên Dengue. Muỗi vằn chính là vật chủ trung gian lây truyền virus này. Ở mức độ nhẹ, bệnh gây sốt cao, đau cơ khớp, phát ban. Khi tiến triển nặng bệnh gây ra tình trạng tụt huyết áp đột ngột, chảy máu và nặng nhất có thể dẫn đến tử vong.

Muỗi vằn (Aedes aegypti) đốt người và truyền bệnh sốt xuất huyết

Có 4 loại virus sốt xuất huyết gồm: DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Muỗi vằn (Aedes aegypti) cái đưa virus này vào máu người lành bằng cách đốt lên da. Thời gian ủ bệnh vào khoảng 8 - 11 ngày. Từ thời điểm muỗi cái đốt người lành, virus sốt xuất huyết sẽ tuần hoàn trong máu 2 - 7 ngày. Thời điểm này, nếu người mang virus bị muỗi Aedes đốt thì virus sẽ được truyền sang muỗi. Khi đã điều trị khỏi sốt xuất huyết, cơ thể có thể miễn dịch chống lại bệnh nhưng chỉ kháng loại virus đã gây ra bệnh mà thôi còn lại người bệnh vẫn có thể bị 3 chủng khác của sốt xuất huyết tấn công.

Trẻ em hoạt động nhiều nên thân nhiệt thường cao, mồ hôi ra nhiều, nhịp thở cũng cao nên dễ bị muỗi Aedes đốt hơn so với người lớn. Thêm vào đó, đây cũng là đối tượng sức đề kháng yếu và chưa có ý thức phòng muỗi đốt nên càng dễ bị sốt xuất huyết.

2. Dấu hiệu nhận biết của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Sốt xuất huyết ở trẻ em trải qua nhiều giai đoạn khác nhau với các dấu hiệu đặc trưng sau:

2.1. Giai đoạn sốt

Khởi phát, virus gây bệnh bao giờ cũng khiến người bệnh bị sốt. Vì thế, 2 ngày đầu nhiễm bệnh, trẻ thường sốt cao khoảng 39 - 40 độ, trán nóng ran. Ngoài ra người bệnh còn:

- Dùng thuốc hạ sốt không có dấu hiệu thuyên giảm.

- Hắt hơi, sổ mũi, ho, mệt mỏi, chán ăn, đau mỏi cơ, đau đầu.

- Xuất huyết dưới da với triệu chứng: nổi ban hoặc mẩn; chảy máu chân răng, chảy máu mũi.

Sốt xuất huyết ở trẻ gây nên các nốt ban đỏ dưới da

2.2. Giai đoạn nguy hiểm

Đây là giai đoạn vào khoảng ngày 3 - 7 của bệnh, người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt với biểu hiện thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch. Ngoài ra, người bệnh còn có thể xuất hiện triệu chứng nề mi mắt, tràn dịch màng phổi, màng bụng, mô kẽ hoặc sưng đau gan.

Trường hợp bị thoát huyết tương nhiều người bệnh sẽ có biểu hiện sốc như:

+ Mệt mỏi, lờ đờ, vật vã, bứt rứt.

+ Lạnh đầu chi, da lạnh ẩm.

+ Mạch nhanh nhỏ.

+ Huyết áp tâm trương tăng hoặc huyết áp tâm thu giảm (huyết áp kẹt).

+ Không thể đo được huyết áp cho người bệnh hoặc huyết áp của họ bị tụt.

+ Tiểu ít.

- Xuất huyết

+ Xuất huyết dưới da: xuất hiện các nốt xuất huyết hoặc các mảng bầm tím phía dưới da vùng mạng sườn, đùi, trước cẳng chân, bụng và mặt trong cánh tay.

+ Xuất huyết ở niêm mạc: đây là hiện tượng kinh nguyệt đến sớm hoặc kéo dài; chảy máu ở lợi, mũi; ra máu khi tiểu tiện.

+ Xuất huyết nội tạng như: não, phổi, hệ tiêu hóa.

- Đau bụng.

- Chân tay lạnh.

- Khát nước.

- Thoát huyết tương gây chướng bụng.

2.3. Giai đoạn phục hồi

48 - 72 giờ sau giai đoạn nguy hiểm chính là lúc sốt xuất huyết ở trẻ bước vào giai đoạn phục hồi. Lúc này cơn sốt sẽ cắt, sức khỏe được cải thiện nên trẻ bắt đầu thấy thèm ăn, đi tiểu nhiều hơn và huyết áp cũng trở nên ổn định hơn.

3. Chăm sóc và điều trị cho trẻ bị sốt xuất huyết

3.1. Việc nên làm

Để sốt xuất huyết ở trẻ nhanh khỏi và ngăn ngừa được biến chứng, cha mẹ nên:

- Thực hiện hạ sốt cho trẻ đúng cách

Khi đo thân nhiệt của trẻ thấy trên 38 độ C là lúc cha mẹ nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt Paracetamol đơn chất liều 10 - 15mg/kg. Mỗi lần dùng thuốc cần cách nhau 4 - 6 giờ. Khi trẻ sốt cha mẹ cũng nên chườm khăn ấm để lau mát ở bẹn, trán, nách nhằm hạ nhiệt cho cơ thể, tránh tình trạng co giật do sốt cao dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.

Trẻ bị sốt xuất huyết cần được chăm sóc đúng cách, tuyệt đối không dùng thuốc Ibuprofen hoặc Aspirin

- Ăn uống hợp lý

Do sốt xuất huyết khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn nên cha mẹ hãy cố gắng cho trẻ ăn những món con thích, chia thành các bữa nhỏ. Nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng để giúp trẻ dễ tiêu.

- Bổ sung nước

Sốt xuất huyết ở trẻ sẽ khiến thân nhiệt thường xuyên trong tình trạng cao nên mất nước là điều khó tránh. Lúc này, cha mẹ nên tăng cường bổ sung nước bằng cách cho trẻ uống nhiều loại nước khác nhau như: nước lọc, nước trái cây giàu vitamin C, dung dịch oresol bù điện giải và vitamin C giúp thành mạch máu được bền vững từ đó giảm được tình trạng xuất huyết. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần lưu ý, lúc này trẻ khá mệt mỏi nên hãy cho trẻ uống nước một cách từ từ, từng ngụm một để tránh tình trạng đau bụng và buồn nôn.

- Nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín khi:

+ Nhận thấy trẻ li bì, ngày càng vật vã.

+ Sốt trên 2 ngày không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt.

+ Đau bụng nhiều.

+ Tay chân lạnh.

+ Môi tím tái, da bầm.

+ Nôn trớ nhiều.

3.2. Tuyệt đối tránh

Để sốt xuất huyết ở trẻ em không trở nên nguy hiểm, cha mẹ cần tránh tuyệt đối những điều sau:

- Không tự ý cho trẻ uống thuốc Ibuprofen hoặc Aspirin khi bác sĩ chưa cho phép bởi chúng có thể khiến người bị sốt xuất huyết chảy máu dạ dày.

- Không cho trẻ ăn thực phẩm có màu đỏ hoặc đen để tránh nhầm lẫn có máu trong phân gây nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa.

- Không cắt lể, cạo gió dễ dẫn tới nhiễm trùng.

- Không tự ý truyền dịch tại nhà hoặc các cơ sở y tế thiếu uy tín.

Thực tế cho thấy hầu hết phụ huynh không thể chủ động nhận biết được bệnh sốt xuất huyết ở trẻ nên rơi vào tâm lý hoang mang, lo lắng, chăm sóc và điều trị sai hướng khiến bệnh dễ đi đến biến chứng nguy hiểm. Điều này một phần xuất phát từ việc thiếu kiến thức, một phần nữa là vì các triệu chứng của bệnh dễ dàng gây nhầm lẫn với một số bệnh sốt khác.

Vì thế, khi cảm thấy mình đang trong tình thế này hay trẻ có những dấu hiệu khác thường như đã nói ở trên, tốt nhất các bậc cha mẹ hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để bác sĩ thăm khám, làm những kiểm tra cần thiết giúp chẩn đoán đúng bệnh. Hoặc một cách khác, cha mẹ có thể chủ động liên hệ tổng đài của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC: 1900 56 56 56, chuyên viên y tế của chúng tôi sẽ nhanh chóng có mặt, đưa ra những hướng dẫn cần thiết để giúp cha mẹ xử trí đúng hướng với tình trạng sức khỏe của con mình.