1. Thế nào là tắc ống mật chủ

Mật là một chất lỏng do gan sản xuất ra. Mỗi ngày gan sản xuất khoảng 1 lít mật và chúng sẽ theo đường ống dẫn mật trong gan đi xuống ống mật chủ sau đó dự trữ trong túi mật. Vào các bữa ăn, túi mật co bóp để chuyển dịch mật xuống tá tràng nhằm tiêu hóa chất béo. 

Nếu đường ống dẫn mật bị hẹp lại do một lý do nào đó thì dịch mật sẽ không xuống được ruột non và xảy ra tình trạng đường mật bị tắc nghẽn. Tắc ống mật chủ là thuật ngữ được dùng để chỉ sự tắc nghẽn của ống dẫn mật chủ được gây ra bởi một vật cản nào đó cho khiến mật không thể xuống được ruột non.

2. Nguyên nhân và dấu hiệu cho thấy tắc ống mật chủ là gì

2.1. Nguyên nhân gây tắc ống mật chủ

Hiện nay sỏi mật được xem là nguyên nhân gây tắc ống mật chủ phổ biến nhất. Có thể ví nó như một tảng đá ngăn chặn dòng chảy của dịch mật và dẫn đến tắc nghẽn.

Ngoài ra, ống mật chủ cũng có thể bị tắc do một số bệnh lý như:

- Viêm hoặc xơ gan làm cho đường dẫn mật trong gan tắc hẹp, xơ hóa và dịch mật bị ứ trệ hoặc lưu thông kém.

- Dị dạng đường mật bẩm sinh ở một số trẻ 2 - 6 tuần tuổi sau sinh, là kết quả của tình trạng ống dẫn mật chủ không phát triển bình thường nên đường mật bị hẹp lại.

- U nang hoặc polyp ống mật chủ.

- Lao, viêm hoặc ung thư đường mật.

- Phẫu thuật túi mật hoặc chấn thương vùng bụng gây hẹp ống dẫn mật.

- Khối u vùng cận mật lan đến hệ thống mật.

- Viêm hoặc ung thư tụy.

2.2. Dấu hiệu cảnh báo ống mật chủ bị tắc

Các triệu chứng tắc ống mật chủ thường xuất hiện đột ngột hoặc từ từ trong nhiều năm liền, là kết quả của sự ứ trệ dịch mật khiến cho các thành phần trong mật thấm ra ngoài và đi vào máu. Bên cạnh đó, sự xuất hiện các triệu chứng bệnh cũng còn do mật không thể xuống tá tràng để tiêu hóa chất béo và làm giảm sự hấp thụ một số loại vitamin quan trọng cho cơ thể.

Triệu chứng tắc ống mật chủ có thể khác nhau ở từng bệnh nhân, phổ biến nhất bao gồm:

- Da vàng: thường là da sạm lại hoặc vàng nhẹ cho đến vàng đậm ở củng mạc mắt. Ứ mật càng nặng thì da càng sạm và xuất hiện nhiều chấm sắc tố. Đây chính là kết quả của tình trạng ứ mật làm gián đoạn quá trình chuyển hóa sắc tố mật và làm tăng nồng độ bilirubin trong huyết tương.

Người bị tắc ống mật chủ thường đau quặn bụng vùng hạ sườn phải

- Ngứa: thường nhiều nhất vào ban đêm hoặc khi thời tiết nóng bức. Nguyên nhân gây nên hiện tượng này là do nồng độ acid mật trong máu tăng cao làm kích thích dây thần kinh dưới da. 

- Đau quặn bụng: người bị tắc ống mật chủ do sỏi mật thường có triệu chứng này.

- Nước tiểu màu sẫm: mức độ sẫm của nước tiểu phụ thuộc vào mức độ ứ mật, nó thường đi kèm với vàng da, là kết quả của sự xuất hiện bilirubin trong nước tiểu.

- Phân màu đất sét: sắc tố mật (bilirubin) là thành phần chính trong dịch mật khiến cho phân có màu vàng. Điều này được lý giải bởi dòng chảy của mật xuống ruột bị cản trở khiến cho lượng sắc tố mật trong phân bị giảm sút và phân có màu đất sét hoặc nhạt màu.

3. Tính chất nguy hiểm và phương pháp chẩn đoán, điều trị bệnh

Tắc ống mật chủ có thể gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm trong đó có những biến chứng đe dọa trực tiếp đến tính mạng như: xơ và suy gan, viêm tụy, viêm phúc mạc, nhiễm trùng đường mật, nhiễm khuẩn huyết,... Vì thế việc phòng ngừa, phát hiện và điều trị bệnh sớm là việc rất cần thiết, tuyệt đối không được chủ quan.

Để chẩn đoán tắc ống mật chủ, ngoài thăm khám lâm sàng bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân thực hiện một vài kiểm tra và xét nghiệm như:

Siêu âm giúp tìm ra nguyên nhân và đánh giá tình trạng tắc ống mật chủ

- Xét nghiệm máu giúp kiểm tra men gan, nồng độ bilirubin và mức phosphatase kiềm.

- Siêu âm bụng: nhằm xem xét hình ảnh túi mật từ đó phát hiện sỏi hoặc giãn ống mật chủ.

- Chụp CT scan bụng: để chẩn đoán nguyên nhân, đánh giá mức độ tắc nghẽn cũng như tình trạng viêm, nhiễm trùng ở đường mật.

Đối với trường hợp vàng da do tắc ống mật chủ khi có dấu hiệu nghi ngờ sẽ được bác sĩ thăm khám để đánh giá lại xem có chính xác là vàng da hay không sau đó mới khám bụng để tìm nguyên nhân gây bệnh. Người bệnh cũng sẽ được tìm các dấu hiệu của ung thư di căn.

Khi đã phát hiện ra chính xác sự tồn tại của bệnh tắc ống mật chủ và nguyên nhân gây bệnh bác sĩ sẽ có biện pháp loại bỏ tình trạng này để ngăn ngừa biến chứng. Việc điều trị hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh, cụ thể như:

- Nếu tắc ống mật chủ do sỏi thì phẫu thuật lấy sỏi là phương pháp cần thiết, tùy từng trường hợp mà cân nhắc mổ nội soi hoặc mổ mở.

- Nếu tắc ống mật chủ do sự chèn ép của khối u thì cần phẫu thuật cắt bỏ. Tùy tình trạng khối u mà bác sĩ sẽ có kế hoạch điều trị cho phù hợp.

Như vậy có thể thấy tắc ống mật chủ là bệnh lý không được chủ quan bởi nó có thể đẩy người bệnh đến những biến chứng đe dọa sự sống. Muốn phòng ngừa sự xuất hiện của bệnh lý này cần:

- Xây dựng chế độ ăn khoa học sao cho đảm bảo các nhóm chất dinh dưỡng được cân bằng.

- Tránh hoặc hạn chế sử dụng ở mức tối đa đối với những chất kéo không tốt cho đường tiêu hóa.

- Cứ 6 tháng tẩy giun 1 lần.

- Tránh sử dụng các loại chất kích thích có hại cho gan, mật như: bia rượu, thuốc lá,...

- Tập luyện thể dục thể thao đều đặn để cải thiện sức khỏe.

- Phát hiện sớm và điều trị dứt điểm các bệnh lý gan mật để ngăn ngừa biến chứng nguy hại tới tính mạng.

Những chia sẻ trên đây chỉ có tính chất tham khảo. Nếu nghi ngờ dấu hiệu tắc ống mật chủ tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được làm những kiểm tra giúp chẩn đoán chính xác. Hoặc bạn cũng có thể gọi đến tổng đài 1900 56 56 56 để nhận được những tư vấn hữu ích cho sức khỏe từ chuyên viên tư vấn của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC.