1. Tìm hiểu về vàng da và dấu hiệu bệnh vàng da

Vàng da (hay hoàng đản) là tình trạng khi trẻ sơ sinh có nồng độ Bilirubin trong máu vượt quá ngưỡng quy định (17mmol) dẫn đến hiện tượng niêm mạc mắt, mô da nhiễm sắc tố vàng. Phần lớn vàng da sơ sinh là vàng da sinh lý. 

Sau đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cụ thể hơn về vàng da sinh lý, vàng da bệnh lý và các dấu hiệu bệnh vàng da ở từng loại.

1.1. Trường hợp vàng da sinh lý

Tình trạng vàng da có thể kéo dài từ 1 - 2 tuần tùy thuộc vào mỗi trẻ. Ví dụ như trẻ sinh đủ tháng sẽ nhanh khỏi hơn trong khi trẻ sinh non có thể mất 2 tuần vàng da mới hoàn toàn biến mất. 

Vàng da sinh lý là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh và không gây nguy hiểm

Bilirubin là chất được tạo ra trong quá trình phá vỡ các tế bào hồng cầu thai nhi. Nồng độ Bilirubin trong máu cần được đảm bảo duy trì ở một ngưỡng nhất định, không vượt quá 12mg% (trẻ đủ tháng) - 15mg% (trẻ sinh non). Chính vì vậy, khi gan của trẻ sơ sinh chưa có khả năng lọc bỏ bớt Bilirubin ra khỏi cơ thể sẽ khiến chúng dần tích tụ lại trong máu, vượt ngưỡng quy định và gây ra tình trạng vàng da. 

Dấu hiệu bệnh vàng da sinh lý thường chỉ biểu hiện ở mức độ nhẹ như màu da vàng cam hay vàng rơm ở vùng mặt, cổ, ngực, bụng hoặc tay chân. Bên cạnh đó, mẹ cũng có thể thấy nước tiểu của trẻ có màu vàng trong hoặc hơi sẫm màu hơn bình thường. 

Sau khoảng 2 tuần, khi chức năng gan của bé đã hoàn thiện hơn, lượng Bilirubin thừa được đào thải ra khỏi cơ thể thì tình trạng vàng da sẽ nhanh chóng biến mất. Đây được coi là hiện tượng sinh lý bình thường, không gây nguy hiểm nên cha mẹ không nên quá lo lắng. 

1.2. Vàng da bệnh lý

Dấu hiệu bệnh vàng da đôi khi là lời cảnh báo cho thấy trẻ đang mắc một trong những bệnh lý nguy hiểm, bao gồm: các bệnh gan mật bẩm sinh (teo/ giãn đường dẫn mật), bất đồng nhóm máu giữa mẹ và bé, xuất huyết dưới da, nhiễm virus bào thai, các bệnh tan máu (hồng cầu lưỡi liềm, nhiễm trùng, thiếu men G6PD),...

24 giờ sau sinh, các dấu hiệu bệnh vàng da bệnh lý có thể xuất hiện sớm với các triệu chứng điển hình như:

- Mức độ vàng sậm hay vàng chanh, nhiễm sắc tố vàng da diện rộng toàn thân, từ niêm mạc mắt cho đến bụng, ngực hay các chi. 

- Hiện tượng vàng da kéo dài, không có dấu hiệu biến mất sau 1 - 2 tuần. 

- Kết quả xét nghiệm nồng độ Bilirubin trong máu vượt ngưỡng quy định. 

- Trẻ có các triệu chứng bất thường kèm theo như bỏ bú, li bì, sốt cao, co giật, phân bạc màu, nước tiểu vàng sẫm,...

Vàng da bệnh lý có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm 

Cha mẹ cần chú ý quan sát, nếu tình trạng vàng da của con không có dấu hiệu thuyên giảm và còn kèm theo nhiều triệu chứng nghiêm trọng bất thường khác thì cần đưa con đến các cơ sở y tế ngay. Tuyệt đối không chủ quan khiến bệnh diễn biến xấu và gây nguy hiểm cho con. 

2. Trẻ dễ mắc bệnh vàng da sơ sinh khi nào? 

Dấu hiệu bệnh vàng da gặp ở trẻ sơ sinh có tỷ lệ cao hơn trong các trường hợp sau đây: 

- Trẻ sinh thiếu tháng khi chưa đủ 36 tuần tuổi. Gan, cơ quan xử lý, đào thải Bilirubin lúc này chưa hoàn thiện nên rất dễ bị vàng da. 

- Sữa mẹ có quá nhiều vitamin A hoặc có chứa các chất gây dị ứng cho trẻ. Tuy nhiên, so với số ít bất lợi này thì sữa mẹ sở hữu nhiều lợi ích hơn hẳn. Trẻ được bú sữa mẹ ngay sau khi sinh sẽ được nâng cao sức đề kháng nhờ được cung cấp các kháng thể có trong sữa mẹ. 

 Trẻ sinh thiếu tháng có nguy cơ bị vàng da cao hơn bình thường

3. Những biến chứng nguy hiểm có thể gặp ở trẻ vàng da sơ sinh

Tuy có nói vàng da sinh lý là hiện tượng bình thường và không gây nguy hiểm nhưng không phải ai cũng phân biệt được đâu là vàng da sinh lý và đâu là vàng da bệnh lý. 

Vàng da bệnh lý có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Đặc biệt là biến chứng vàng da nhân khi gan không kịp thải lọc lượng Bilirubin vượt quá giới hạn cho phép trong máu. Lượng Bilirubin này tích tụ lâu dần sẽ có khả năng thấm vào não và gây ra những tổn thương não bộ không thể phục hồi. Đây có thể là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất. 

Dấu hiệu bệnh vàng da diễn biến xấu có thể được phát hiện thông qua các triệu chứng như sốt cao, bỏ bú, ngủ li bì,... 

 Không chủ quan khi thấy trẻ có các dấu hiệu bệnh vàng da bất thường

Khoảng thời gian 7 ngày sau sinh là rất quan trọng. Trẻ bị vàng da được phát hiện và điều trị sớm trong thời gian này có thể giúp ngăn ngừa tối đa nguy cơ gây tổn thương não. 

Mẹ có thể nhận biết các dấu hiệu bệnh vàng da thông qua việc quan sát với mắt thường. Với những trẻ có nước da đen hoặc đỏ hồng thì có thể kiểm tra bằng cách dùng tay ấn nhẹ lên da bé, giữ một lúc và bỏ ra. Nếu kết quả cho thấy vị trí vết ấn có màu vàng thì rất có thể trẻ đã bị bệnh vàng da. Lúc này, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác hơn. 

4. Phương pháp điều trị vàng da

Phương pháp điều trị vàng da sẽ còn tùy thuộc vào trẻ mắc vàng da sinh lý hay bệnh lý. Đối với vàng da sinh lý thì phương pháp điều trị tương đối đơn giản. Từ 7h - 7h30 sáng, mẹ hãy tích cực cho trẻ tắm nắng nhé. Tắm nắng không chỉ giúp khắc phục tình trạng vàng da nhanh chóng mà còn chống còi xương cho trẻ sơ sinh. 

 Tắm nắng mỗi ngày giúp khắc phục tình trạng vàng da sinh lý 

Tuy nhiên, vàng da bệnh lý thì cần điều trị theo nguyên nhân gây bệnh. Ví dụ, nếu trẻ bị tắc mật sẽ cần phẫu thuật giải phóng ứ mật.

Nhìn chung, vàng da ở trẻ sơ sinh nếu được theo dõi và kiểm soát đúng cách thì sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Hi vọng với những dấu hiệu bệnh vàng da chia sẻ trên đây, các bậc cha mẹ có thể sớm phát hiện vấn đề bất thường liên quan đến sức khỏe của con.