1. Chỉ số acid uric là gì? 

Acid uric được biết đến như một dạng hợp chất dị vòng của một số nguyên tố như oxi, cacbon, nito, hidro, với công thức hóa học tương ứng là C5H4N4O3. Hợp chất này được tổng hợp từ quá trình thoái giáng các Purin. Acid uric có thể hòa tan trong máu. Sau đó, chúng lần lượt được vận chuyển đến thận và đào thải ra ngoài cơ thể thông qua nước tiểu. Ngoài thận, một phần urat cũng được bài xuất ở ruột (đóng vai trò thứ yếu).

Chỉ số acid uric áp dụng trong chẩn đoán bệnh gout 

Chỉ số acid uric là yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình chẩn đoán bệnh gout. Theo đó, sự tăng giảm của acid uric kết hợp triệu chứng lâm sàng là một trong những yếu tố phản ánh tình hình bệnh lý. 

Thực chất, acid uric có thể được xem là một dạng sản phẩm chuyển hóa của protein chứa nhiều trong các loại thực phẩm như nội tạng động vật, thịt đỏ, đồ uống có cồn. 

Nồng độ acid uric tăng cao thường do cơ thể tăng sản xuất loại axit này hoặc do acid uric thải trừ chậm qua thận. Trong nhiều trường hợp, lượng acid uric tăng cao có thể đến từ cả hai nguyên nhân tăng tổng hợp và thải trừ chậm. 

Lượng acid uric tăng cao có nguy cơ dẫn đến bệnh gout (một dạng viêm khớp). Cụ thể, các hạt lắng đọng, tập trung quanh khớp thường gây viêm, sưng đau. Thậm chí, chúng có thể tập trung cả dưới da, hình thành hạt Tophi. Nếu không điều trị kịp thời, người bệnh dễ bị sỏi thận, suy thận. 

2. Acid uric bao nhiêu được xem là bình thường? 

Nồng độ acid uric máu bình thường có sự khác biệt tùy theo giới tính và độ tuổi:

• Nam giới: 210 - 420 µmol/L (tương đương 3.5 - 7.0 mg/dL).
• Nữ giới: 150 - 350 µmol/L (tương đương 2.5 - 6.0 mg/dL).
• Trẻ em: Thường thấp hơn so với người lớn, dao động từ 120 - 300 µmol/L, tùy thuộc vào lứa tuổi và giai đoạn phát triển. 

Nồng độ acid uric được xem là bình thường khi dao động trong khoảng 6.0 đến 7.0 mg/dL

Tình trạng acid uric máu là khi: 

• Tăng acid uric máu có các mốc là nam cao hơn hoặc bằng 420 μmol/l, nữ cao hơn hoặc bằng 360μmol/l.
• Dự phòng tái phát cơn gút, dự phòng lắng đọng urat trong các tổ chức và dự phòng biến chứng thông qua điều trị hội chứng tăng acid uric máu với mục tiêu kiểm soát acid uric máu dưới 360 μmol/l (60 mg/l) với gút chưa có hạt tô phi và dưới 320 μmol/l (50 mg/l) khi gút có hạt tô phi.
• Mức acid uric cảnh báo ở mức độ nguy hiểm là cao hơn hoặc bằng 773 µmol/L, cần được khuyến cáo đi thăm khám điều trị sớm. 

Khi lượng acid uric vượt quá ngưỡng cho phép, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân điều trị, phòng ngừa biến chứng không mong muốn. 

3. Nguyên nhân khiến acid uric tăng cao 

Nồng độ acid uric tăng cao có thể đến từ nhiều tác nhân như: 

• Di truyền: Người sinh ra trong gia đình có thành viên gặp phải tình trạng rối loạn trao đổi chất có nguy cơ bị tăng acid uric hơn đối tượng khác. 
• Ảnh hưởng của bệnh lý mạn tính: Người bị u xơ đa bào, ung thư giai đoạn di căn, mắc bệnh lý bạch cầu đang hóa trị liệu,... thường dễ bị tăng acid uric. 
• Giảm bài tiết và thải trừ lượng acid uric: Trong một số trường hợp, cơ thể có thể tự tạo nồng độ acid uric khiến khả năng thải trừ loại chất chuyển hóa protein này bị suy giảm. Tình trạng này thường xuất hiện ở người bị suy thận mạn tính. 
• Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin như nội tạng động vật, các loại thịt đỏ, đồ uống có cồn khiến cơ thể dễ tăng acid uric. Không những vậy, việc áp dụng chế độ ăn kiêng quá mức, luyện tập thể lực cường độ cao cũng dễ khiến nồng độ acid uric tăng, đồng thời giảm khả năng bài tiết. 
• Các nguyên nhân khác: Chẳng hạn như ảnh hưởng của tình trạng cao huyết áp hoặc suy tuyến giáp, tác dụng phụ khi dùng một số loại thuốc, cơ thể bị phơi nhiễm chì hoặc thuốc trừ sâu. 

Tiêu thụ nhiều thịt đỏ dễ khiến nồng độ acid uric trong máu tăng

4. Khi nào cần làm xét nghiệm acid uric? 

Xét nghiệm acid uric là kỹ thuật phân tích, xác định nồng độ acid uric trong máu hoặc nước tiểu. Kết quả xét nghiệm có thể cung cấp thông tin hữu ích, hỗ trợ quá trình chẩn đoán gout hay một số bệnh lý khác. 

Thông thường, xét nghiệm acid uric có thể được bác sĩ chỉ định cho các trường hợp dưới đây:

• Chẩn đoán gout: Bệnh nhân xuất hiện triệu chứng lâm sàng cảnh báo bệnh gout thường được chỉ định làm xét nghiệm acid uric. 
• Theo dõi mức độ tiến triển của gout: Bệnh nhân bị gout đang trong quá trình điều trị cần làm xét nghiệm định kỳ để kiểm tra mức độ tiến triển. 
• Đánh giá chức năng thận sau tổn thương: Xét nghiệm acid uric giúp kiểm tra chức năng thận sau tổn thương hoặc xác định nguyên nhân dẫn đến sỏi thận. 
• Đánh giá tình hình trước và sau điều trị ung thư: Bệnh nhân mắc ung thư trước và sau khi hóa trị, xạ trị cần làm xét nghiệm để kiểm tra nồng độ acid uric trong máu. 

Nếu cơ thể xuất hiện triệu chứng cảnh báo bệnh gout, bạn nên đi kiểm tra sức khỏe và làm xét nghiệm theo chỉ định

5. Cần lưu ý gì khi làm xét nghiệm acid uric? 

Để hạn chế tình trạng sai lệch kết quả khi làm xét nghiệm acid uric, mọi người cần lưu ý: 

• Thông báo cho bác sĩ biết về những loại thuốc điều trị, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược đang sử dụng (nếu có). 
• Không nên dùng rượu bia trước khi lấy mẫu xét nghiệm. 
• Nên nhịn ăn từ 8 đến 10 tiếng trước thời điểm được lấy mẫu xét nghiệm nếu có thể, vì một số thức ăn đồ uống có thể làm ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm. 
• Nên làm xét nghiệm vào buổi sáng để kết quả phân tích đảm bảo chính xác. 

Trước khi làm xét nghiệm từ 8 đến 10 tiếng, bạn nên nhịn ăn

Sự thay đổi của chỉ số acid uric phản ánh khá chính xác hoạt động chuyển hóa protein trong cơ thể. Khi nồng độ acid uric tăng cao thường xuyên, khả năng cao bạn đang mắc bệnh lý nào đó như gout, sỏi thận. Lúc này, bạn cần thăm khám tại địa chỉ y tế uy tín và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi nồng độ acid uric máu tăng cao, bác sĩ có thể cân nhắc liệu pháp giảm urat. Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc không áp dụng cho tất cả các trường hợp tăng acid uric máu đơn thuần mà chưa có triệu chứng. Do đó, quyết định bắt đầu điều trị giảm urat phụ thuộc nhiều vào bối cảnh lâm sàng chứ không chỉ dựa vào giá trị xét nghiệm. 

Một địa chỉ y tế bạn có thể lựa chọn là Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ số tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.