Vitamin và chất khoáng - vai trò cần thiết cho cơ thể

Ngoài vai trò nâng cao tầm vóc, phòng chống bệnh tật, các vi chất còn có vai trò “tắt - mở” gene trong cơ thể. Tuy nhiên, tại Việt Nam tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng được xem là nói đói tiềm ẩn, vậy cần bổ sung những vi chất nào để phát triển toàn diện? Nội dung này đã được chuyên gia giải đáp tại hội nghị khoa học "Y học công nghệ 4.0 - Những bước tiến vượt bậc trong chẩn đoán và điều trị" do Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC tổ chức tại Hà Nội. 

PGS.TS Lê Bạch Mai – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia chia sẻ tại Hội nghị

Trong cơ thể, các vitamin và chất khoáng có vai trò rất quan trọng, đó là thành phần của các enzyme tham gia chuyển hóa protein, lipid, glucid, hô hấp tế bào, mô, các chức phận của cơ và thần kinh.

Chúng cũng cần thiết cho sự hoạt động, quá trình phát triển của tổ chức và tạo máu, đồng thời duy trì cân bằng nội môi, áp lực thẩm thấu giữa khu trong và ngoài tế bào, tham gia vào điều hòa chuyển hóa nước. Vai trò quan trọng khác là tăng cường miễn dịch, chống ô-xy hóa để bảo vệ cơ thể.

Đối với trẻ nhỏ, khi cơ thể đủ các vitamin và khoáng chất sẽ phát huy được hết vai trò quan trọng cho sự phát triển toàn diện. Song nếu thiếu làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tầm vóc và trí tuệ, đồng thời là yếu tố liên quan suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ nhỏ.

Vi chất vô cùng quan trọng cho sự phát triển toàn diện ở trẻ

Thiếu vi chất gây giảm chất lượng cuộc sống, theo số liệu thống kê, mỗi năm có 18 triệu trẻ sơ sinh bị giảm trí tuệ do thiếu i-ốt, 150 nghìn trẻ sơ sinh dị dạng thần kinh do thiếu Folate, 350 nghìn trẻ em bị mù lòa do thiếu vitamin A. Thiếu vi chất gây giảm năng xuất lao động khi mỗi năm có 1,6 tỷ người bị giảm khả năng lao động do thiếu máu, thiếu sắt.

Ngoài vai trò giảm nguy cơ mắc bệnh, tăng chiều cao, một số vi chất còn được chứng minh tác động đến quá trình "tắt - mở" của gene như adid Folic, vitamin (C, D, E, B2, B12), Niacin, Nicotinic acid, kẽm, Manganese, sắt, canxi.

Vì vậy, thiếu vi chất dinh dưỡng còn được xem là nạn đói tiềm ẩn ở mỗi quốc gia nên là vấn đề sức khỏe cộng đồng đặc biệt quan tâm ở các nước trên thế giới và tại Việt Nam.

Cảnh giác 6 vi chất thiếu phổ biến tại Việt Nam

Suy dinh dưỡng, thừa cân và béo phì đan xen là cửa ngỏ của nhiều bệnh mạn tính hay gặp hiện nay có liên quan đến dinh dưỡng như bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, nguy hiểm hơn là nguyên nhân gây một số bệnh ung thư.

Tại Việt Nam, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng gặp phổ biến ở khắp cả nước, thậm chí vẫn còn tỷ lệ lớn gặp ngay ở các thành thị nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển.

Cơ thể cần rất nhiều loại vi chất để đảm bảo sự phát triển

Theo đó, chia sẻ tại hội nghị, PGS.TS.BS Lê Bạch Mai - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc Gia đã chỉ ra những vi chất thiếu trong cơ thể mà người dân nước ta hay gặp, nhất là trẻ em mà được cha mẹ cần kiểm tra để bổ sung phù hợp cho con, gồm:

1. Vitamin A: Giúp tăng trưởng, bảo vệ các tế bào biểu mô, bảo vệ cơ thể, giúp cho đôi mắt sáng khỏe, tăng cường miễn dịch, giảm tỷ lệ bệnh tật ở trẻ và giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em.
2. Sắt: Cần thiết cho tất cả mọi người, đặc biệt trẻ em có nhu cầu sắt tăng cao, riêng trẻ còn bú mẹ nhu cầu tăng gấp 7 lần so với người lớn tính theo trọng lượng cơ thể.
3. Axitfolic: Giúp sản xuất, duy trì các tế bào mới và đồng thời giúp ngăn ngừa những thay đổi ở DNA có thể dẫn đến ung thư. Đặc biệt, trong giai đoạn thai kỳ giúp ngăn ngừa dị tật thai nhi bẩm sinh, phòng tránh bệnh thiếu máu, cũng như giảm nguy cơ ung thư.
4. Kẽm: Giúp tổng hợp protein bằng cơ chế tạo enzyme, bổ sung vi chất này là cách thúc đẩy sự phát triển của xương, cơ bắp và trí não của trẻ nhỏ.
5. Canxi: Giúp tạo răng/ xương, hình thành hệ xương/răng vững chắc và cần thiết cho phát triển, thực hiện các chức năng của tế bào, đảm bảo chức phận thần kinh, đông máu. Ngoài ra, canxi còn có chức năng tiêu hóa mỡ, tăng cấp thu B12 vào hoạt động của enzyme tụy, tham gia quá trình co cơ.
6. Vitamin D: Giúp cơ thể hấp thu tốt canxi và phospho trong đường ruột, để hình thành và phát triển hệ xương, răng vững chắc cho trẻ. Để hấp thu canxi tốt nhất cần bổ sung vitamin D mỗi ngày thì khả năng hấp thu canxi lên tới 65%.

Cách nào biết chính xác cơ thể thiếu vi chất?

Theo tổ chức Liên Hiệp Quốc, nguyên nhân thiếu vi chất dinh dưỡng có thể do nguyên nhân trực tiếp qua khẩu phần ăn thiếu vi chất hoặc bệnh lý gây mất vi chất, tăng nhu cầu vi chất. Nguyên nhân gián tiếp do thực phẩm nghèo vi chất và không biết cách chăm sóc đầy đủ. Vì vậy, kiểm tra cơ thể có thiếu vi chất hay không là vấn đề sức khỏe được quan tâm đặc biệt hiện nay.

PGS.TS Lê Bạch Mai khuyến cáo việc bổ sung vi chất là vô cùng quan trọng, đặc biệt là ở trẻ em

Tại hội nghị, chuyên gia khuyến cáo: Tất cả người dân đều nên được làm xét nghiệm kiểm tra, đặc biệt trẻ có các dấu hiệu bất thường như: Chậm tăng trưởng, thị lực và trí lực kém, cơ thể mệt mỏi, da xanh, đau đầu, chóng mặt, hồng cầu to...

Đồng thời, chuyên gia chia sẻ với những thành tựu của nền y học hiện nay rất dễ để xác định tình trạng vi chất ở mỗi người. Thông thường khi đi khám dinh dưỡng, người dân sẽ được bác sĩ dinh dưỡng chỉ định làm xét nghiệm vi chất dinh dưỡng gồm: xét nghiệm sắt, Feritin, kẽm, vitamin D, canxi ion, canxi toàn phần, Folat, Vitamin A, vitamin B12 và làm xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán một số bệnh như Thalassemia, thiếu men G6DP, rối loạn chuyển hóa Citrine, 60 dị nguyên,..

Từ kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ tư vấn hướng bổ sung dinh dưỡng phù hợp để hạn chế hậu quả đáng tiếc do thiếu vi chất mà việc làm này rất đơn giản chỉ cần bổ sung qua bữa ăn hàng.

Trước tầm quan trọng đó năm 2007, WHO đã ban hành hướng dẫn bổ sung đa vi chất dinh dưỡng. Tại Việt Nam, để góp phần cải thiện tầm vóc, nâng cao trí tuệ và nguồn nhân lực chất lượng cao của dân dộc, năm 2017, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn quốc gia dinh dưỡng cho phụ nữ có thai và bà mẹ cho con bú.

Hy vọng với những thông tin cập nhật qua bài báo cáo "Vi chất dinh dưỡng với sức khỏe", do PGS.TS.BS Lê Bạch Mai - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc Gia chia sẻ tại hội nghị đã giúp hàng ngàn bác sĩ đồng nghiệp cả nước tham dự có cái nhìn tổng quan hơn về các vi chất trong cơ thể. Từ thông tin cập nhật đó, các bác sĩ sẽ tư vấn hiệu quả hơn cho người dân.

Với mong muốn chung tay đẩy lùi nạn đói quốc gia, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là địa một trong số ít cơ sở y tế ngoài công lập đáp ứng đầy đủ xét nghiệm kiểm tra vi chất như xét nghiệm sắt, calci, vitamin D, acid folic, kẽm, B12,... trên hệ thống máy móc xét nghiệm hiện đại bậc nhất thế giới cho kết quả tin cậy và kịp thời.

Vì sức khỏe và tầm vóc Việt, MEDLATEC luôn luôn nỗ lực đổi mới, không ngừng nâng cao chất lượng chuyên môn, dịch vụ để xứng đáng với sự trao gửi niềm tin chăm sóc sức khỏe của người dân suốt 25 năm qua và trong tương lai.