1. Cúm Tây Ban Nha là bệnh gì?

Cúm Tây Ban Nha là đại dịch cúm xảy ra vào năm 1918, do virus cúm A (H1N1) gây ra. Những ca bệnh đầu tiên được ghi nhận vào đầu năm 1918, đáng chú ý là cụm ca tại Haskell County (Kansas), trước khi dịch bùng phát mạnh tại Camp Funston vào tháng 3/1918. Sau đó, dịch nhanh chóng lan rộng ở nhiều nước châu Âu, châu Á và toàn thế giới. 

Do tình hình dịch bệnh ở các quốc gia khác đã được kiểm duyệt, chỉ riêng dịch cúm ở Tây Ban Nha lại được các báo tự do đưa tin. Đây là lý do khiến nhiều người nhầm tưởng rằng Tây Ban Nha mới là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch bệnh. Tên gọi “cúm Tây Ban Nha” xuất phát từ nguyên nhân này.

Đến nay, nhiều người cho rằng, chiến tranh Thế giới thứ I với sự chuyển quân liên tục, điều kiện vệ sinh kém và khả năng y tế còn hạn chế là những yếu tố thúc đẩy virus cúm dễ dàng phát tán và lây lan.

Đại dịch cúm Tây Ban Nha gây nên bởi virus cúm A

2. Triệu chứng gặp phải ở bệnh cúm Tây Ban Nha 

Người mắc cúm Tây Ban Nha thường có triệu chứng: sốt cao, đau họng, ho khan, đau cơ, mệt mỏi, đau đầu,... khởi phát đột ngột và có thể trở nặng nhanh trong vòng 24 - 48 giờ ở các ca nặng.

Đối với trường hợp bệnh diễn tiến nặng, virus gây ra tình trạng viêm phổi nghiêm trọng, suy hô hấp và tử vong nhanh chóng. Những bệnh nhân này thường xuất hiện triệu chứng: khó thở tăng nhanh, da tím tái, ho ra máu,...

3. Tính chất nguy hiểm và con đường lây lan cúm Tây Ban Nha

Cúm Tây Ban Nha là đại dịch lớn trong lịch sử, gây tử vong với số lượng lớn bệnh nhân và lây lan như sau:

3.1. Cúm Tây Ban Nha là đại dịch gây nên số lượng lớn bệnh nhân tử vong

Khoảng 50 triệu người trên toàn thế giới đã chết vì bệnh cúm này trong khoảng thời gian từ năm 1918 đến năm 1919. Một số chuyên gia ước tính con số này có thể đến 100 triệu người. Khoảng 675.000 người đã chết ở Hoa Kỳ (nguồn: cleveland clinic).

Có nhiều yếu tố khác nhau làm tăng số ca tử vong do đại dịch năm 1918, bao gồm: 

• Điều kiện thời chiến môi trường sống chật chội, ít có biện pháp ngăn ngừa virus lây lan. 
• Mong muốn giữ vững tinh thần chiến đấu trong chiến tranh khiến chính phủ kiểm duyệt thông tin về bệnh cúm.
• Dịch vụ y tế còn hạn chế bởi bác sĩ và y tá phục vụ trong chiến tranh. Các đơn vị chăm sóc đặc biệt và máy móc còn hạn chế và chưa có thuốc kháng virus để điều trị cúm, thậm chí chuyên gia y tế còn chưa biết rằng cúm là do virus gây ra.
• Virus gây tổn thương phổi, tạo điều kiện cho nhiễm trùng do vi khuẩn phát triển. Nhiễm trùng do vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến dẫn đến các trường hợp tử vong. Thời điểm này chưa có thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.
• Hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với virus (cơn bão cytokine), làm tổn thương các mô khỏe mạnh.

Cúm Tây Ban Nha lây lan nhanh, gây đại dịch lịch sử vào năm 1918

3.2. Con đường lây truyền của cúm Tây Ban Nha

Virus cúm Tây Ban Nha lây truyền qua:

• Đường hô hấp:

Virus này lây chủ yếu qua giọt bắn của người bệnh khi họ ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Những giọt bắn chứa virus có thể xâm nhập vào cơ thể người khác thông qua: miệng, mắt, mũi,… nên người đứng gần người bệnh có nguy cơ lây nhiễm cao.

Trong các khu vực đông người hoặc phòng kín như: trại lính, nhà máy hoặc khu nhà ở,… virus có khả năng tồn tại và lây lan mạnh hơn. Đặc biệt, điều kiện sống chật chội thời chiến càng khiến dịch bùng phát nhanh.

• Tiếp xúc gián tiếp:

Virus có thể tồn tại vài giờ trên các loại bề mặt. Người chạm vào đồ vật có virus (tay nắm cửa, dụng cụ ăn uống, khăn, quần áo,…) sau đó đưa lên mặt cũng có nguy cơ lây nhiễm.

4. Cách phòng ngừa bệnh cúm từ bài học đại dịch cúm Tây Ban Nha

Thực tế cho thấy, hầu hết các loại virus cúm ngày nay đều bắt nguồn từ loại virus gây ra đại dịch năm 1918. Dù cúm Tây Ban Nha không còn tồn tại, các biến thể cúm hiện nay vẫn liên quan đến chủng H1N1. Con người vẫn có thể mắc phải các phiên bản khác nhau của virus cúm gây ra đại dịch năm 1918. 

Có nhiều loại virus cúm khác nhau: A, B và C. Ngoài ra, virus còn có các phân nhóm và biến thể khác nhau. Hiện nay, phần lớn chúng ta đều có khả năng cao đã từng tiếp xúc với các loại cúm A tương tự như loại đã lưu hành vào năm 1918 nên cơ thể sẽ có khả năng miễn dịch nhất định dù không phải miễn dịch hoàn toàn. Điều này có nghĩa là virus cúm ít có khả năng gây ra một đại dịch lớn như đại dịch năm 1918 - trừ khi chúng đột biến mạnh vượt quá khả năng miễn dịch mà cơ thể đã có.

Để phòng ngừa nguy cơ nhiễm cúm, giảm thiểu biến chứng do cúm, bạn cần thực hiện tốt các biện pháp:

• Tiêm vắc xin cúm hằng năm để cơ thể tăng miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh nặng.
• Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để tiêu diệt virus bám trên tay. 
• Che miệng khi ho, hắt hơi và tránh đưa tay lên mặt.
• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc nơi đông người.
• Mở cửa sổ, sử dụng máy lọc không khí để giảm nguy cơ lây bệnh trong gia đình, văn phòng hoặc lớp học.
• Thực hiện tốt các biện pháp giúp cải thiện sức khỏe hệ miễn dịch như: ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, uống đủ 2 lít nước/ngày, tập thể dục đều đặn,...

Tiêm vắc xin phòng ngừa lây nhiễm cúm

Cúm Tây Ban Nha là đại dịch đã gây thiệt hại nặng nề trong lịch sử, nhưng cũng mang lại nhiều bài học quý giá về phòng chống bệnh truyền nhiễm. Virus cúm luôn dễ biến đổi và nguy cơ từ các chủng cúm khác vẫn luôn tồn tại. Vì thế, nếu có các dấu hiệu cảm cúm như ho, sốt, mệt mỏi,... hãy hạn chế tiếp xúc, đeo khẩu trang, nghỉ ngơi và thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị đúng cách.

Quý khách hàng xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ cúm có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56 của Hệ thống Y tế MEDLATEC để được tư vấn xét nghiệm cúm tận nơi, chủ động phát hiện bệnh sớm và điều trị bệnh hiệu quả.