1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh u tuyến yên

U tuyến yên là bệnh lý khá phổ biến song chưa nhiều người biết đến do hầu hết bệnh nhân có kích thước khối u nhỏ, không gây ảnh hưởng và triệu chứng nghiêm trọng gì. Cứ khoảng 10 người trưởng thành lại có 1 người bị u tuyến yên.

U tuyến yên là kết quả của sự phát triển tế bào tuyến yên bất thường

Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây bệnh u tuyến yên, song các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Rối loạn di truyền: Yếu tố di truyền là yếu tố chính gây phát triển u tuyến yên, nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở những người trong gia đình có tiền sử mắc bệnh.

• Yếu tố tuổi tác: Độ tuổi càng cao thì nguy cơ bị u tuyến yên càng lớn, song vẫn có trường hợp bệnh nhân nhỏ tuổi.

2. Triệu chứng u tuyến yên

Triệu chứng u tuyến yên xuất hiện do sự tăng sinh hoặc giảm sinh bất thường của các hormone do cơ quan này sản xuất hoặc điều hòa sản xuất. Tùy từng bệnh nhân với vị trí, kích thước khối u khác nhau mà quá trình sản xuất hormone cũng ảnh hưởng khác nhau, gây ra những triệu chứng sau:

2.1. Triệu chứng thiếu hụt hormone

Khối u tuyến yên lớn thường gây giảm chức năng sản xuất hormone, sự thiếu hụt hormone khiến nhiều cơ quan trong cơ thể không thể hoạt động bình thường. Tình trạng này sẽ gây ra những triệu chứng như:

Thiếu hụt hormone tuyến yên gây nhiều vấn đề sức khỏe

• Suy nhược.

• Buồn nôn và nôn mửa thường xuyên.

• Rối loạn chức năng tình dục.

• Thường xuyên cảm thấy ớn lạnh.

• Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: Kinh nguyệt không đều, không thường xuyên hoặc mất hẳn kinh nguyệt.

• Sụt cân, tăng cân không rõ nguyên nhân.

• Nước tiểu tăng, có thể kèm theo rối loạn đi tiểu.

2.2. Triệu chứng tăng tiết hormone tuyến vỏ thượng thận ACTH

Khối u tuyến yên thường khiến cơ quan này sản xuất hormone tuyến vỏ thượng thận nhiều hơn, thúc đẩy sự sản sinh hormone cortisol. Đây là nguyên nhân gây ra hội chứng Cushing với nhóm triệu chứng sau:

• Tăng tích tụ mỡ tại vùng bụng và phía trên lưng.

• Tăng huyết áp.

• Tăng đường huyết.

• Thay đổi kích thước mặt, khiến gương mặt tròn bất thường.

• Cánh tay và cẳng chân trở nên mảnh khảnh.

• Thường xuyên nổi mụn.

• Dễ bầm tím.

• Yếu xương.

• Thường xuyên lo âu, dễ bị kích động tinh thần và trầm cảm.

• Tình trạng rạn da.

Hội chứng Cushing do u tuyến yên

2.3. Triệu chứng do tăng tiết hormone tăng trưởng

Tuyến yên cũng là cơ quan sản xuất hormone tăng trưởng, ở bệnh nhân bị u tuyến yên, hormone này được sản xuất quá mức gây ra những triệu chứng như:

• Phì đại kích thước bàn tay và cánh tay.

• Phát triển đặc điểm khuôn mặt thô bất thường.

• Đau khớp.

• Tăng huyết áp.

• Vã nhiều mồ hôi.

• Xuất hiện các vấn đề tim mạch bất thường.

• Mọc nhiều lông.

• Trẻ nhỏ, thanh thiếu niên phát triển quá nhanh.

• Răng không thẳng hàng.

2.4. Triệu chứng do tăng tiết hormone Prolactin

Nồng độ hormone Prolactin trong máu quá cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của cả hai giới, dấu hiệu bệnh cũng khác nhau bao gồm:

Suy giảm chức năng sinh sản ở nữ giới

Nữ giới thường bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn do sự tăng tiết hormone Prolactin trong bệnh u tuyến yên, bao gồm:

• Rối loạn, thiếu hoặc mất chu kỳ kinh nguyệt.

• Chu kỳ kinh nguyệt bất thường.

• Tiết dịch trắng sữa bất thường từ vú (không mang thai).

Suy giảm chức năng sinh sản ở nam giới

Hầu hết nam giới bị u tuyến yên gặp phải tình trạng thiểu năng sinh dục nam, bao gồm các vấn đề sau:

• Rối loạn cương dương.

• Giảm ham muốn tình dục.

• Suy giảm số lượng tinh trùng.

• Kích thước vú to bất thường.

2.5. Triệu chứng tăng hormone kích thích tuyến giáp

Tuyến yên và tuyến giáp đều là hai tuyến nội tiết quan trọng, trong đó hoạt động của tuyến giáp chịu ảnh hưởng của hormone sản xuất từ tuyến yên. U tuyến yên thường gây tăng sản xuất hormone tuyến giáp Thyroxin, gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể hay bệnh cường giáp:

U tuyến yên cũng ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp

• Sụt cân.

• Tinh thần thường xuyên lo lắng, dễ bị kích động.

• Vã mồ hôi.

• Nhịp tim bất thường, tim đập nhanh.

• Thường xuyên có nhu động ruột.

Các triệu chứng của u tuyến yên khá nguy hiểm, thường xảy ra đồng loạt và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Song triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi kích thước khối u tuyến yên lớn, có xu hướng chèn ép và xâm lấn sang các cơ quan khác. Những trường hợp này cần được chẩn đoán và điều trị sớm, tránh u tuyến yên gây biến chứng nặng cho não bộ và tính mạng người bệnh.

3. Những phương pháp điều trị u tuyến yên

Tuyến yên nằm một phần trong não bộ, vì thế lựa chọn phương pháp điều trị u tuyến yên được các bác sĩ cân nhắc rất cẩn thận. Các yếu tố để chọn phương pháp điều trị bệnh bao gồm: kích thước khối u, vị trí khối u, mức độ ảnh hưởng của khối u đến hoạt động của tuyến yên cũng như các phần khác của não.

Phương pháp điều trị có thể gồm: dùng thuốc, xạ trị, phẫu thuật.

Hầu hết các trường hợp u tuyến yên kích thước rất nhỏ, không có triệu chứng và không gây ảnh hưởng thì không cần thiết phải điều trị. Nếu gây triệu chứng nhẹ, bác sĩ sẽ xem xét chỉ định thuốc điều trị thích hợp. Dù không nguy hiểm song bệnh nhân cần thường xuyên tái khám để theo dõi sự phát triển của khối u.

Bệnh nhân u tuyến yên lớn có thể phải phẫu thuật loại bỏ

Nếu kích thước khối u lớn, nhất là đã gây ra tình trạng chèn ép lên dây thần kinh thị giác, bệnh nhân có thể phải xạ trị tiêu diệt khối u hoặc phẫu thuật loại bỏ. Hầu hết trường hợp phẫu thuật thông qua mũi và xoang có thể loại bỏ hoàn toàn khối u tuyến yên. Nếu gặp khó khăn do kích thước u lớn hoặc nằm vị trí khó, bác sĩ sẽ phẫu thuật thông qua hộp sọ.

Có thể thấy, triệu chứng u tuyến yên rất đa dạng, tùy thuộc vào mức độ bệnh ảnh hưởng như thế nào đến sự xuất hormone cũng như gây chèn ép cho các khu vực thần kinh xung quanh. Nếu bạn xuất hiện những triệu chứng tương tự nghi ngờ bệnh, hãy sớm tới bệnh viện để thăm khám.