1. Tổng quan về bệnh tâm thần phân liệt

1.1. Đôi nét về bệnh tâm thần phân liệt

Tâm thần phân liệt được xếp vào nhóm loạn thần nặng với các triệu chứng đặc trưng như: ảo giác, hoang tưởng, rối loạn về hành vi và ngôn ngữ,… Người bệnh sẽ có suy nghĩ sai lệch, không phù hợp và người khác không thể giải thích để bệnh nhân có thể hiểu rõ đúng, sai.

Tâm thần phân liệt thuộc nhóm bệnh loạn thần và là căn bệnh nguy hiểm

Vì thế bệnh nhân thường có hành vi kỳ quặc, lạ lùng gây ra bởi thể hoang tưởng. Hiện nay bệnh này có xu hướng dần trẻ hóa, có nhiều bệnh nhân xuất hiện triệu chứng từ sớm nhưng không nhận biết và đến khi phát hiện thì bệnh đã ở mức độ nặng, có thể để lại di chứng ở quãng đời còn lại.

1.2. Yếu tố gây ra bệnh tâm thần phân liệt

Hiện nay các nhà khoa học chưa thể xác định được nguyên nhân cụ thể gây bệnh thế nhưng một số yếu tố sau đây được xem là tác nhân làm xuất hiện bệnh:

• Yếu tố gia đình: bệnh có xu hướng xuất hiện và tái phát nhiều ở những người có gia đình không hạnh phúc và thường xảy ra mâu thuẫn.

• Yếu tố di truyền: số liệu thống kê cho thấy có khoảng 1% dân số có khả năng mắc bệnh tâm thần phân liệt thế nhưng những ai có người thân trong gia đình mắc bệnh đều có nguy cơ mắc bệnh lên đến 12%.

• Yếu tố tâm lý: thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, stress quá mức hoặc người trải qua sang chấn tâm lý đều có khả năng mắc bệnh.

2. Triệu chứng của bệnh tâm thần phân liệt

Căn bệnh này có khá nhiều triệu chứng khác nhau thế nhưng đặc trưng chủ yếu là hoang tưởng, rối loạn nhận thức, ảo thanh,…

2.1. Biểu hiện hoang tưởng

Bệnh nhân có ý nghĩ sai lệch, không phù hợp với thực tế tuy nhiên bệnh nhân lại cho rằng điều đó là đúng. Dù cho những người xung quanh có giải thích như thế nào thì bệnh nhân vẫn không thể hiểu. Tùy vào nội dung hoang tưởng mà bệnh nhân sẽ có phản ứng thích hợp.

Một số thể hoang tưởng gồm có:

• Hoang tưởng tự cao: Bệnh nhân nghĩ rằng mình có khả năng làm được những điều mà thực tế người khác không làm được. Ví dụ bệnh nhân nghĩ rằng mình có khả năng du ngoạn khắp vũ trụ,…

• Hoang tưởng bản thân bị hại: Người bệnh có ý nghĩ rằng những người xung quanh hoặc có ai đó đang tìm cách để hãm hại, đầu độc họ.

Bệnh nhân thể hoang tưởng bị hại luôn nghĩ rằng có người đang tìm cách hãm hại mình

• Hoang tưởng bản thân bị chi phối: Người bệnh suy nghĩ rằng có 1 thế lực vô hình nào đó đang kiểm soát ý nghĩ, hành vi của họ. Đó có thể là ma quỷ, thần tiên hay vô hình,…

2.2. Biểu hiện ảo thanh

Người bệnh luôn nghe thấy âm thanh, tiếng nói vang bên tai hoặc bên trong đầu. Biểu hiện này khá tiêu cực với những âm thanh như chửi bới, đe dọa hay buộc tội, chế nhạo họ,…

2.3. Biểu hiện rối loạn khả năng suy nghĩ

Rối loạn chức năng suy nghĩ có thể khiến lời nói của họ trở nên khó hiểu hay người bệnh đang nói bỗng dừng đột ngột đến 1 lúc sau mới có thể nói tiếp hoặc chuyển sang chủ đề khác. Ở mức độ nặng, bệnh nhân sẽ nói lộn xộn, lung tung khiến người nghe không thể hiểu.

Rối loạn khả năng suy nghĩ mức độ nặng khiến bệnh nhân nói chuyện một cách lộn xộn, lung tung

2.4 Biểu hiện không đặc trưng

Đây là triệu chứng có thể xảy ra ở người bị tâm thần phân liệt nhưng không đặc trưng gồm có:

• Giảm bộc lộ tình cảm: Bệnh nhân không có hoặc ít có các phản ứng tình cảm trước những sự kiện vui, buồn. Thậm chí một vài trường hợp người bệnh có phản ứng ngược như buồn khi có sự kiện vui hoặc vui trước sự kiện buồn.

• Mất ý muốn làm việc: Tình trạng này sẽ làm cho người bệnh mất dần ý muốn làm việc nhưng nguyên nhân không phải vì lười biếng. Điều này làm cho họ không thể tiếp tục làm tốt công việc, học tập, ở mức độ nặng có thể ảnh hưởng xấu đến những hoạt động đơn giản như nấu ăn, làm việc nhà,… Thậm chí bệnh nhân không thể thực hiện hoạt động cá nhân như tắm rửa, vệ sinh cá nhân,…

Triệu chứng mất ý muốn làm việc ở bệnh nhân loạn thần không phải do lười biếng gây nên

• Tự cách ly xã hội: Người bệnh không muốn tiếp xúc với mọi người xung quanh, thậm chí là người thân trong gia đình.

• Không ý thức được vấn đề của bản thân: Đa số bệnh nhân không nhận thức được tình trạng bệnh của mình nên sẽ phản ứng lại nếu như bị đưa đi điều trị hoặc nổi cáu với những ai nói rằng họ bị bệnh.

Với các biểu hiện trên đây, bệnh nhân sẽ xa lánh những người xung quanh, tự cô lập, ít nói chuyện, trầm tư và có cảm giác sợ hãi, lo âu. Thế nhưng bệnh nhân thường không thể nhận biết được bệnh tình đang diễn ra và để nó tiến triển trong âm thầm rất nguy hiểm.

3. Điều trị bệnh tâm thần phân liệt

Hiện nay, bệnh nhân tâm thần phân liệt thường được áp dụng biện pháp kết hợp giữa hồi phục chức năng tâm lý và dùng thuốc chống loạn thần trong thời gian dài.

3.1. Thuốc chống loạn thần

Những loại thuốc chống loạn thần có khả năng điều chỉnh chất hóa học có trong não, cần dùng trong thời gian dài để có kết quả điều trị tốt nhất và phòng ngừa tái phát. Bệnh nhân có thể dùng thuốc chống loạn thần hàng ngày, cùng với điều trị ngoại trú với sự giúp đỡ của gia đình. Việc này vừa hỗ trợ cho bệnh viện tâm thần vừa giúp bệnh nhân giảm tâm lý bị kì thị từ xã hội.

3.2. Phục hồi chức năng tâm lý

Một số biện pháp dưới đây giúp bệnh nhân hồi phục tâm lý:

• Khôi phục khả năng tiếp xúc của người bệnh với người thân trong gia đình và ngoài xã hội.

• Cung cấp cho gia đình người bệnh kiến thức cần biết về bệnh để họ có thái độ cư xử phù hợp và hỗ trợ tốt nhất cho bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường.

• Giúp người thân bệnh nhân có cái nhìn đúng đắn về căn bệnh này để họ có thể cảm thông và hỗ trợ đem lại kết quả điều trị tốt nhất.

Phục hồi chức năng tâm lý đóng vai trò quan trọng đối với kết quả điều trị bệnh

Phục hồi chức năng tâm lý có vai trò rất quan trọng trong việc điều trị cho bệnh nhân, giúp loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây bệnh giúp họ nhanh chóng hồi phục sức khỏe tinh thần.

Tâm thần phân liệt là căn bệnh nguy hiểm về sức khỏe tinh thần thế nhưng rất ít bệnh nhân có thể phát hiện sớm trong giai đoạn đầu. Vì vậy việc bổ sung kiến thức bổ ích về căn bệnh này là rất cần thiết giúp bảo vệ cho chính mình và những người xung quanh.