Cảnh giác viêm phổi nguy hiểm đến từ dấu hiệu hay gặp

Bệnh nhân B.T.P.A (48 tuổi, Hà Nội) đến khám tại Hệ thống Y tế MEDLATEC sau hai tuần xuất hiện triệu chứng sốt nhẹ, ho khan, đau họng và chảy nước mũi. Dù được chẩn đoán viêm mũi họng cấp và điều trị bằng hai đợt kháng sinh tại một phòng khám ở Hà Nội, nhưng tình trạng không cải thiện. 

Hai ngày trước khi nhập viện, chị A. sốt cao (đỉnh điểm 39°C), ho đờm vàng đặc, tức ngực, khó thở và nghẹt mũi. Chị tự xét nghiệm cúm và COVID-19 tại nhà, kết quả âm tính.

Tại thời điểm khám, bệnh nhân tỉnh táo (thang điểm Glasgow: 15đ), mệt mỏi, sốt 38°C, mạch 114 lần/phút, huyết áp 100/60 mmHg, nhịp thở 22 lần/phút, độ bão hòa oxy 97%. Khám lâm sàng ghi nhận tình trạng nhiễm trùng, môi khô, phổi có ran ẩm và ran rít hai bên. 

Tiền sử bệnh nhân ghi nhận phẫu thuật cắt tử cung hoàn toàn năm 2018 và không có bệnh mạn tính khác, gia đình không ai mắc bệnh lí liên quan.

Để tìm hiểu nguyên nhân, BSCKII. Hoàng Minh Toại - Chuyên khoa Hồi sức cấp cứu, Hệ thống Y tế MEDLATEC chỉ định bệnh nhân thực hiện xét nghiệm máu, xét nghiệm vi sinh, chẩn đoán hình ảnh. Kết quả cho thấy các bất thường đáng kể:

• Xét nghiệm máu: Bạch cầu tăng cao (22,52 G/L), protein phản ứng C (CRP): 148 mg/L và men gan tăng (AST: 237 U/L, ALT: 295 U/L).

Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính cho thấy đám đông đặc kèm kính mờ thùy giữa phổi phải và thùy dưới phổi trái

• Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính phổi xác nhận hình ảnh đám đông đặc và kính mờ trường phổi 2 bên.
• Xét nghiệm vi sinh bao gồm: PCR đờm 13 tác nhân và nuôi cấy đờm, xác định Streptococcus pneumoniae là tác nhân gây bệnh.

Dựa trên các kết quả, chẩn đoán bệnh nhân mắc viêm phổi do Streptococcus pneumoniae. Bệnh nhân được điều trị nội trú với phác đồ: kháng sinh, long đờm và hỗ trợ chức năng gan. Phác đồ điều trị dựa trên kết quả xét nghiệm vi sinh, đảm bảo nhắm đúng vào tác nhân gây bệnh và độ nhạy cảm kháng sinh của vi khuẩn.

PGS.TS Trần Hoàng Thành - Chuyên gia Hô hấp, Hệ thống Y tế MEDLATEC nhấn mạnh: 'Viêm phổi do phế cầu có thể gây tử vong do suy hô hấp, hoặc áp xe phổi. Vì vậy, quá trình điều trị tuyệt đối không chủ quan mà cần kiểm tra hàng ngày xem bệnh nhân có thiếu oxy hay suy hô hấp không, thông qua nhịp thở, độ bão hòa oxy (SpO2). Thực tế, không ít trường hợp viêm phổi nặng phải sử dụng phương pháp thở máy để cứu sống.

Sau hai ngày điều trị, bệnh nhân hết sốt, giảm tức ngực và khó thở, lượng đờm giảm đáng kể. Sau một tuần, tình trạng ổn định, không còn sốt hay khó thở, chỉ còn ho khan nhẹ. Thành công này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng kháng sinh phù hợp dựa trên xét nghiệm vi sinh.

Vai trò then chốt của xét nghiệm vi sinh trong phát hiện và điều trị phế cầu khuẩn

Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae), một vi khuẩn Gram dương, là tác nhân hàng đầu gây viêm phổi cộng đồng, viêm màng não và nhiễm trùng huyết, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch. Vi khuẩn này thường trú ở mũi họng của 25% người khỏe mạnh, nhưng có thể gây bệnh nguy hiểm khi gặp điều kiện thuận lợi như: viêm mũi họng, viêm mũi xoang, viêm phế quản, viêm phổi, viêm màng não…

Vi khuẩn streptococcus pneumoniae là “thủ phạm” gây ra nhiều bệnh lý nhiễm trùng khác nhau

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, phế cầu khuẩn cướp đi 1,6 triệu sinh mạng mỗi năm, với 600.000 - 800.000 ca ở người lớn, chủ yếu ở các nước đang phát triển - nơi chẩn đoán và điều trị còn hạn chế. Ngay cả ở các quốc gia phát triển, tỷ lệ tử vong do viêm phổi phế cầu dao động từ 10-20%, cao hơn ở những người có bệnh nền. 

Ở Việt Nam, báo cáo tại Hội nghị Khoa học Toàn quốc về Bệnh Truyền nhiễm và HIV/AIDS năm 2024 cho thấy: Từ 2022–2023, tại Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC, phế cầu khuẩn chiếm 26,9% các ca bệnh đường hô hấp (chỉ sau Haemophilus influenzae với 40%) và 2,8% ở đường hô hấp dưới. 

PGS.TS Trần Hoàng Thành chia sẻ: "Phế cầu khuẩn chiếm 1/4 đến 1/3 các ca viêm phổi cộng đồng. Trong chẩn đoán, ngoài X-quang, CT và xét nghiệm máu, xét nghiệm cấy đờm đóng vai trò then chốt để xác định chính xác vi khuẩn, từ đó tối ưu hóa điều trị".

Xét nghiệm đờm là phương pháp quan trọng để chẩn đoán các bệnh đường hô hấp (Nguồn ảnh: Internet)

Với tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng càng làm nổi bật vai trò của xét nghiệm vi sinh. Theo BSCKII. Hoàng Minh Toại, mặc dù phế cầu khuẩn vẫn còn nhạy với một số kháng sinh nhóm beta-lactam, nhưng trên thực tế một số chủng đáp ứng kém với kháng sinh đường uống, gây khó khăn trong lựa chọn phác đồ ban đầu. Xét nghiệm vi sinh không chỉ giúp định hướng điều trị mà còn giảm nguy cơ kháng thuốc, mang lại hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhân.

Viêm phổi do phế cầu khuẩn có thể phòng ngừa bằng vaccine 

Tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng khiến việc điều trị viêm phổi do phế cầu khuẩn trở nên phức tạp. Dù chẩn đoán vi sinh và điều trị theo kháng sinh đồ có thể tối ưu hóa liệu pháp, nhưng phòng ngừa bằng vaccine vẫn là chiến lược hiệu quả nhất để giảm gánh nặng bệnh tật. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), người từ 19-49 tuổi có bệnh mạn tính và tất cả người trên 50 tuổi nên tham khảo ý kiến bác sĩ về vaccine phế cầu. Trẻ sơ sinh cũng cần tiêm từ 6 tuần tuổi để bảo vệ trước nguy cơ viêm phổi và các bệnh nghiêm trọng khác. Tiêm vaccine phế cầu không chỉ làm giảm tỷ lệ mắc ở người trưởng thành có nguy cơ cao, người mắc bệnh mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch, mà còn hạn chế tỷ lệ người lành mang trùng, giảm thiểu lây nhiễm, góp phần bảo vệ cộng đồng. 

Tại Việt Nam, ba loại vaccine phế cầu phổ biến hiện nay bao gồm:

• Synflorix (GSK): Bảo vệ chống 10 type huyết thanh, dành cho trẻ từ 6 tuần đến dưới 6 tuổi.
• Prevenar 13 (Pfizer): Bảo vệ chống 13 type huyết thanh, phù hợp cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn, đặc biệt người cao tuổi hoặc có bệnh nền.
• Pneumovax 23 (Merck): Bảo vệ chống 23 type huyết thanh, dùng cho trẻ trên 2 tuổi, thanh thiếu niên và người lớn.

Tiêm phòng vaccine - “hàng rào” miễn dịch giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng 

Hệ thống Y tế MEDLATEC, với gần 30 năm kinh nghiệm, mang đến dịch vụ tiêm chủng vaccine phế cầu an toàn và hiệu quả cho mọi đối tượng, từ trẻ em đến người lớn. Vaccine tại MEDLATEC được nhập khẩu chính hãng từ các nước tiên tiến, bảo quản theo đúng tiêu chuẩn của Bộ Y tế, cùng quy trình tiêm chủng chuyên nghiệp và sự tư vấn tận tâm từ đội ngũ y tế… Bên cạnh tiêm chủng, MEDLATEC còn hỗ trợ chẩn đoán và điều trị viêm phổi hiệu quả nhờ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm cùng công nghệ tiên tiến như PCR thời gian thực, kiểm tra độ nhạy kháng sinh. Người dân có nhu cầu thực hiện tiêm chủng tại Trung tâm Tiêm chủng MEDLATEC vui lòng liên hệ theo thông tin sau:

• Số 97 Trích Sài, Tây Hồ, Hà Nội; 
• Số 42 Nghĩa Dũng, Ba Đình, Hà Nội; 
• Số 03 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội. 

Mọi thông tin liên hệ, hoặc đặt lịch khám, tiêm chủng, quý khách hàng vui lòng liên hệ tổng đài 1900 56 56 56.