1. Tổng quan về bệnh lao phổi

Bệnh lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng lây lan giữa người với người và người với động vật. Bệnh lao phổi do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis (trực khuẩn lao) gây nên. Khi trực khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể, tuỳ thuộc vào trạng thái miễn dịch của cơ thể vật chủ mà có thể phát bệnh hoặc không phát bệnh. Nếu sức chống cự của cơ thể yếu thì sẽ dễ dàng phát triển thành bệnh lao. Bệnh lao có thể phát ra ở nhiều cơ quan bộ phận của cơ thể, đặc biệt phổi là môi trường rất tốt cho vi khuẩn lao phát triển.

Vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao

Vi khuẩn lao lây lan qua không khí, không có ổ bệnh trong thiên nhiên hay bất kỳ vật chủ trung gian truyền bệnh nào. Người bị bệnh lao ho, hắt hơi, khạc nhổ dịch hô hấp sẽ mang theo vi khuẩn lao ra ngoài môi trường, chúng bám vào các hạt bụi nhỏ, giọt nước li ti trong không khí và cứ thế tồn tại, lây lan vào cơ thể người khoẻ mạnh. Chính vì vậy nên mọi người rất dễ bị vi khuẩn lao xâm nhập. Do đó, xét nghiệm lao phổi là một công việc quan trọng giúp bạn biết được mình có đang mang vi khuẩn lao hay không. 

2. Những xét nghiệm chẩn đoán lao phổi

Nhuộm soi tiêu bản đờm

• Nguyên lý của kỹ thuật này là phương pháp nhuộm acid. Dựa vào đặc điểm vi sinh vật học của vi khuẩn lao là loại vi khuẩn có tính kháng acid. Kỹ thuật nhuộm acid phát hiện vi khuẩn lao được phát triển bởi hai nhà khoa học Ziehl và Neelsen nên còn được gọi là phương pháp nhuộm Ziehl - Neelsen.

• Ưu điểm: phương pháp dễ thực hiện, ngay cả trong điều kiện hạn chế về thiết bị máy móc, tiết kiệm chi phí.

• Nhược điểm: Độ nhạy thấp do đó cần thực hiện nhiều lần (ít nhất 3 lần vào 3 buổi sáng liên tiếp). Tuy nhiên, ngày nay, theo khuyến cáo của chương trình phòng chống Lao quốc gia thì chỉ cần thực hiện xét nghiệm này 2 lần, tức đã giảm 1 lần so với khuyến cáo trước đó. Ngoài ra, phương pháp này có thể cho kết quả dương tính giả khi gặp phải các vi khuẩn khác cũng có tính kháng acid.

• Kết quả: Nếu soi thấy trực khuẩn kháng cồn kháng toan trong mẫu bệnh phẩm thì kết quả là dương tính.

Nuôi cấy vi khuẩn lao

Môi trường nuôi cấy vi khuẩn lao là môi trường giàu dinh dưỡng, có thể nuôi trong thạch đặc hoặc môi trường lỏng. Thời gian nuôi cấy khoảng 3 - 6 tuần đối với môi trường đặc và khoảng 2 tuần đối với môi trường lỏng. Nếu sau 2 tháng không thấy vi khuẩn mọc thì kết luận là âm tính.

• Ưu điểm: phân lập và định danh được vi khuẩn lao, có thể làm được kháng sinh đồ với các thuốc dùng trong điều trị bệnh lao.

• Nhược điểm: thời gian thực hiện kéo dài, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.

Chụp X - quang phổi

Phương pháp này được áp dụng và cho kết quả khá tin cậy, có thể sử dụng trong lúc chờ kết quả của các phương pháp khác.

Các hình ảnh X - quang cho thấy bạn có thể đang bị lao phổi:

• Có đám mờ không đồng đều ở các vùng của phổi.

• Xuất hiện các hình hang (lao hang).

• Những nốt, chấm nhỏ như hạt kê (lao kê).

• Có một vài nốt to nhỏ khác nhau đường kính 3 - 10mm, mờ đậm không đều.

Hình ảnh X - quang bệnh nhân bị lao nốt

Phản ứng Tuberculin

Phản ứng tuberculin được dùng phổ biến là loại mantoux. Nguyên lý của phản ứng này là kiểm tra độ mẫn cảm của các tế bào lympho với PPD. Tuy nhiên do độ chính xác trong chẩn đoán chưa cao và hiện nay có nhiều phương pháp khác tối ưu hơn để thay thế nên hầu như không còn nơi nào thực hiện xét nghiệm này trong chẩn đoán nhiễm trực khuẩn Lao.

Cách thực hiện: tiêm trong da 0,1 ml dung dịch có chứa 10 đơn vị PPD, vị trí tiêm là vùng da ở mặt trước cẳng tay sao cho tạo nên một cục đường kính 5 - 6 mm. Đọc kết quả sau 48 - 72 giờ, đo đường kính của cục.

• Dương tính: tuỳ vào từng loại đối tượng, thông thường đường kính cục > 10 mm thì được coi là dương tính.

• Âm tính: đường kính cục < 5 mm.

• Không có ý nghĩa khi đường kính cục nằm trong khoảng từ 5 - 9 mm.

Phản ứng tuberculin trong xét nghiệm lao phổi

Các xét nghiệm lao phổi khác:

• Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction):  kỹ thuật khuếch đại gene để phát hiện gen của vi khuẩn Lao trong mẫu bệnh phẩm.

• Xét nghiệm Quantiferon - TB.

• Xét nghiệm máu: khi bị lao phổi, bệnh nhân có thể thiếu máu nhẹ, bạch cầu có thể giảm so với bình thường, tốc độ máu lắng tăng.

3. Xét nghiệm lao phổi và những câu hỏi thường gặp

Những ai nên thực hiện xét nghiệm?

Những người có các triệu chứng của bệnh lao phổi thì nên thực hiện xét nghiệm lao phổi để có thể phát hiện bệnh sớm (nếu có).

Các triệu chứng của bệnh lao phổi:

• Ho kéo dài: đây là triệu chứng hàng đầu trong nghi ngờ mắc lao phổi. Người bệnh ho kéo dài trên 3 tuần, có thể là ho khan, ho có đờm, hoặc ho ra máu.

• Khó thở, cảm giác đau ở vùng ngực.

• Sốt nhẹ, đổ mồ hôi trộm hoặc có thể vã mồ hôi, cảm giác ớn lạnh về chiều và đêm.

• Gầy còm, sút cân, suy nhược cơ thể, thiếu máu.

Ngoài ra, các đối tượng dưới đây cũng nên tiến hành xét nghiệm lao phổi:

• Người bị nhiễm HIV hoặc các bệnh gây suy giảm miễn dịch khác: bởi vì bệnh lao dễ phát triển ở những người có sức đề kháng thấp, do đó phát hiện bệnh sớm giúp nâng cao hiệu quả điều trị.

• Người thường xuyên đi du lịch ở nhiều nơi.

• Người làm việc trong môi trường có hoặc nghi ngờ có chứa vi khuẩn lao: người nhà chăm sóc bệnh nhân, bác sĩ, y tá,…

• Người bị bệnh gan, bệnh phổi: cũng như HIV, các bệnh liên quan đến gan, phổi sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn lao xâm nhập và gây bệnh.

Người bị ho kéo dài nên làm xét nghiệm lao

Khi đi xét nghiệm lao phổi cần lưu ý gì?

Mẫu bệnh phẩm của xét nghiệm lao bao gồm: dịch đờm, dịch họng, dịch đa màng như màng phổi, màng bụng,... đôi khi là máu. Do vậy bạn không cần quá lo lắng về các lưu ý khi đi xét nghiệm. Tuy nhiên hãy giữ cho răng miệng thật sạch sẽ, không hút thuốc lá vài ngày trước khi đi xét nghiệm, và hãy báo cho bác sĩ biết tình trạng sử dụng thuốc và dị ứng thuốc của bạn.

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh lao?

Để phòng ngừa lao phổi, bạn cần phải:

• Chủ động tiêm phòng vacxin bệnh lao để tạo miễn dịch chủ động chống bệnh lao.

• Rửa tay thật sạch sau khi tiếp xúc với bệnh nhân lao.

• Có thói quen đeo khẩu trang khi đi ra ngoài và đặc biệt là tiếp xúc với người bệnh.

• Chế độ ăn uống, tập luyện để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Xét nghiệm lao phổi ở đâu là tốt?

Hiện nay có rất nhiều cơ sở xét nghiệm lao phổi uy tín, MEDLATEC chính là một trong số đó. Với đội ngũ y bác sĩ tay nghề cao và trang thiết bị máy móc hiện đại, MEDLATEC chúng tôi đảm bảo sẽ mang lại cho bạn một chất lượng khám chữa bệnh cao nhất.

Qua bài viết trên đây, chúng tôi hy vọng bạn đã hiểu hơn về căn bệnh lao phổi và những phương pháp thực hiện xét nghiệm bệnh lý này. Để biết thêm thông tin chi tiết về dịch vụ xét nghiệm lao phổi, bạn có thể liên hệ với MEDLATEC chúng tôi qua số 1900 56 56 56 để được tư vấn miễn phí.