1. Tổng quan về tâm lý xã hội 

Tại sao trong xã hội lại có những nhóm người mang tư tưởng, hành động tương tự nhau? Ví dụ có những người luôn mang trong mình quyết tâm cao để làm một việc gì đó mà họ muốn, nhiều người lựa chọn dành những ngày nghỉ cho các hoạt động quyên góp từ thiện thay vì lựa chọn “ngủ nướng thêm một tí” trên chiếc giường thân yêu hay tự tập cùng bạn bè. Điều này được giải thích thông qua tâm lý học xã hội.

Định nghĩa về tâm lý xã hội hay “tâm lý nhóm” 

Tâm lý học xã hội là một nhánh trong tâm lý học bắt đầu phát triển từ thế kỷ 20 tại Hoa Kỳ nghiên cứu về những ảnh hưởng, nhận thức và tương tác xã hội đến hành vi của từng cá nhân, mối quan hệ của các cá nhân trong nhóm xã hội và cách vận hành của tâm lý.

Các yếu tố xã hội luôn có sự tác động để điều chỉnh hành vi, thái độ của con người

Con người luôn được sống trong một môi trường xã hội nhất định bao gồm gia đình, trường học, công ti, xí nghiệp, trung tâm vui chơi, giải trí,... Những yếu tố này luôn có sự tác động lẫn nhau để điều chỉnh hành vi, thái độ của từng cá nhân. Từ đó, xã hội sẽ hình thành nên những nhóm người với các hiện tượng tâm lý đặc trưng. Đây chính là hiện tượng tâm lý xã hội. 

Về cơ bản, “tâm lý nhóm” đang cố giúp mọi người giải thích được vì trong những tính huống xã hội nhất định, nhiều người lại lựa chọn cách cư xử như họ đã làm. Các hiện tượng về “tâm lý nhóm” trong xã hội thường bao gồm: tri giác xã hội, định kiến xã hội, ảnh hưởng xã hội, liên hệ xã hội, thái độ xã hội, dư luận xã hội và tin đồn. 

2. Những mối quan hệ và điểm khác biệt của tâm lý xã hội với các ngành khác

Những hiện tượng tâm lý học xã hội luôn có mối quan hệ mật thiết, thường xuyên tác động, chi phối lẫn nhau và với những ngành khoa học khác. Mặc dù hiện tượng “tâm lý nhóm” được hình thành và phát triển theo quy luật nhưng nó luôn diễn biến phức tạp. 

Xã hội phát triển đồng nghĩa với những yếu tố xã hội chi phối hành vi, thái độ con người cùng ngày càng nhiều, các mối quan hệ xã hội cũng trở nên phong phú, đa dạng hơn. Những mối quan hệ và điểm phân biệt của hiện tượng tâm lý học xã hội với các ngành khác sẽ bao gồm:

Mối quan hệ giữa tâm lý xã hội với các ngành khác 

Tâm lý xã hội có liên quan mật thiết đối với ngành khoa học xã hội học. Trong đó, tất cả các lĩnh vực như giáo dục, kinh tế, chính trị, triết học, lịch sử, nhân chủng học hay các ngành khác thuộc tâm lý học luôn nằm trong mối quan hệ hai chiều. Điều này có nghĩa là các ngành trong xã hội học luôn có sự tác động qua lại với tâm lý học. Điều này giúp cho các lĩnh vực nghiên cứu về tâm lý thêm phong phú đáng kể.  

Tâm lý học xã hội tập trung vào nghiên cứu tâm lý 

Mặc dù để nghiên cứu tâm lý học cần phải có sự kết hợp giữa rất nhiều quan điểm, khía cạnh khác nhau mới có thể khám phá sâu sắc ngành khoa học này. Tuy nhiên, không phải tất cả các ngành khoa học đều giống nhau. Tâm lý xã hội tập trung nhấn mạnh vào những gì đang xảy ra trong tâm trí và ảnh hưởng của nó đến hành vi. Đây là đặc điểm riêng của tâm lý học xã hội để phân biệt với các ngành khoa học khác. 

Tâm lý học tập trung nghiên cứu về nhận thức ảnh hưởng đến hành vi thực tế

Các thức tiếp cận khoa học 

Điểm khác biệt rõ rệt nhất giữa các đối tượng nghiên cứu của tâm lý học và một số ngành khoa học khác là: 

• Đối tượng nghiên cứu của tâm lý học xã hội là những đặc trưng trong tâm lý của các nhóm xã hội, quy luật hình thành và phát triển của các nhóm tâm lý bao gồm nhu cầu và lợi ích của tập thể, tình cảm trong cộng đồng, ý chí quần chúng, tính cách trong các nhóm xã hội. 

• Đối tượng nghiên cứu của các ngành khoa học khác thường có tính hữu hình cao hơn, chẳng hạn như hóa học nghiên cứu về các hợp chất, sinh vật học nghiên cứu về các loại động, thực vật,... trong tự nhiên. 

Tuy nhiên, tâm lý học vẫn có một số nghiên cứu chẳng hạn như thí nghiệm hay so sánh tương quan bao gồm việc quan sát cách một hiện tượng tâm lý bị biến số khi chịu tác động nhằm mục đích cho phép các chuyên gia tâm lý xây dựng lý thuyết vững chắc và có thể áp dụng vào thực tế. 

3. Ứng dụng tâm lý xã hội 

Nhiều người cho rằng tâm lý học xã hội chỉ là những lý thuyết sáo rỗng hoặc mang tính chủ quan. Tuy nhiên, đây là một trong những ngành khoa học có nhiều công dụng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của mỗi người. 

Sức khỏe 

Tâm lý học xã hội sẽ giúp con người hiểu rõ hơn về chính bản thân mình. Từ đó, tâm lý cá nhân sẽ chịu ảnh hưởng và tự tìm cách để bản thân cải thiện đời sống tinh thần cũng như nâng cao các giá trị vật chất. 

Tâm lý học sẽ thúc đẩy cá nhân hình thành các thói quen lành mạnh, hóa giải những khúc mắc, căng thẳng. Điều này sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, hạn chế bệnh tật và chất lượng cuộc sống thay đổi rõ rệt. 

Tâm lý là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự khỏe mạnh của cơ thể

Các vấn đề xã hội 

Các vấn đề như thất nghiệp, nhập cư, bạo lực giới,... cũng được phân tích dựa trên tâm lý học xã hội để từ đó lên kế hoạch can thiệp nhằm giải quyết xung đột. 

Giáo dục, tổ chức

Ngành tâm lý học sẽ tập trung vào nhận thức của mỗi người vào hệ thống giáo dục. Dựa trên những cơ sở về tâm lý để đưa ra hình thức quản lý, kiểm soát hành vi, thái độ của từng cá nhân nhằm tạo ra một môi trường sinh hoạt chung, bình đẳng. 

Môi trường 

Tâm lý học giải thích sự tương tác lẫn nhau giữa con người với môi trường xung quanh cả về tự nhiên lẫn xã hội. 

Pháp lý 

Tâm lý học giải quyết các vấn đề thông qua mối liên kết giữa luật pháp với thế giới nội tâm của tội phạm. Điều này sẽ giúp các cơ quan chức năng phân tích những hành vi phạm tội dựa theo hiện trường hoặc mức độ gây án.

Chính trị 

Tâm lý học xã hội sẽ giúp giải thích hiệu quả giữa các mối quan hệ trong hệ thống chính trị, giữa các cấp lãnh đạo với dân và giữa từng cá nhân trong một cộng đồng. 

Giao tiếp 

Tâm lý học xã hội sẽ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của từng cá nhân với nhau và với vạn vật xung quanh. Đây cũng là cách tạo nên thương hiệu cá nhân và hành vi của mỗi người trong một nhóm xã hội. 

Tâm lý học quyết định thương hiệu và hành vi của từng cá nhân trong nhóm xã hội

Tóm lại, tâm lý xã hội là một ngành khoa học có ý nghĩa thiết thực và được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống ngày nay. Đặc biệt, trong y khoa hiện nay, tâm lý học xã hội ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng điều trị bệnh đối với từng cá nhân. Đây chính là lý do giải thích vì sao tất cả các bác sĩ đều luôn khuyên bệnh nhân của mình phải giữ một tinh thần lạc quan, quyết tâm và kiên trì chống chọi với những kết quả dù là tệ nhất.

Nếu bạn cần tư vấn nhiều hơn về tâm lý học xã hội, có thể liên hệ với Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC theo hotline: 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.