1. Một số đặc điểm của cây và lá mắc mật

Cây mắc mật thuộc họ Cửu lý hương, tên khoa học là Clausena indica, thường mọc ở những vùng núi cao, khí hậu mát mẻ như Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Giang,... 

Lá mắc mật là phần lá của cây mắc mật. Lá mắc mật có hình bầu dục, màu xanh đậm, dạng lá kép lông chim, mặt trên bóng và dày, mặt dưới có một lớp lông mịn. Khi vò nát, lá tỏa ra hương thơm dịu, vị hơi ngọt pha chút cay nhẹ.

Phần lá và quả của cây mắc mật được dùng làm gia vị trong nhiều món ăn, tạo nên mùi sắc đặc trưng khó lẫn.

Lá và hoa mắc mật

2. Lá mắc mật có công dụng gì đối với sức khỏe?

Theo kinh nghiệm dân gian, lá mắc mật có nhiều lợi ích như:

2.1. Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng khó tiêu

Tinh dầu thơm và các hợp chất tự nhiên giúp giảm co thắt đường ruột, chống đầy hơi, buồn nôn. Người dân vùng cao thường dùng lá mắc mật phơi khô, hãm nước uống hoặc nấu canh để làm ấm bụng và dễ tiêu hơn sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.

2.2. Kháng khuẩn, giảm viêm 

Lá mắc mật còn chứa tinh dầu với các hợp chất có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm nhẹ, giúp làm sạch đường hô hấp và tiêu hóa. Theo kinh nghiệm dân gian, đun sôi lá mắc mật để xông hơi hoặc tắm có thể giảm mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da.

2.3. Tăng cường sức đề kháng, thanh lọc cơ thể

Khi sử dụng lá mắc mật trong món ăn có thể giúp cơ thể thanh nhiệt, đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, loại lá này còn cung cấp vitamin và chất chống oxy hóa tự nhiên giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.

2.4. Bảo vệ gan

Trong quan niệm Đông y, lá mắc mật chứa ethanol với có công dụng lợi mật, ức chế men gan tăng cao. Vì thế một số bài thuốc Đông y có sử dụng lá mắc mật và một số dược liệu khác để chữa bệnh về gan.

2.5. Giảm gàu và ngứa da đầu

Dân gian từ xưa đã có nhiều nơi dùng lá mắc mật đun sôi, để nguội lấy nước gội đầu. Tinh dầu từ lá mắc mật có thể giúp giảm gàu, giảm ngứa da đầu và mang lại vẻ đẹp óng mượt cho mái tóc.

3. Những món ăn ngon và bổ dưỡng từ lá mắc mật

Do sở hữu mùi vị đặc trưng và những công dụng như vậy nên lá mắc mật ngày càng được ưa chuộng để sử dụng trong chế biến món ăn thường ngày. Một số món ăn sử dụng lá mắc mật làm gia vị được nhiều người yêu thích như:

3.1. Thịt lợn quay lá mắc mật 

Thịt lợn quay lá mắc mật là món ăn đặc sản của người Lạng Sơn. Lá mắc mật được đem trộn cùng sả, tiêu, nước mắm rồi tẩm ướp vào mặt trong của thịt sau đó cuốn thịt thành cuộn tròn, đem nướng than hoa. 

Khi chín, lớp da vàng giòn, thơm lừng, còn phần thịt bên trong mềm, ngọt và thấm đượm hương lá mắc mật.

Thịt quay mắc mật

3.2. Vịt quay lá mắc mật

Vịt được làm sạch, ướp cùng lá mắc mật, mật ong, nước tương và ngũ vị hương. Sau khi thấm đều gia vị, vịt được quay trong lò hoặc nướng trên than củi cho đến khi da vịt vàng óng. Thành phẩm thu được là vịt nướng với lớp da giòn ruộm, hương mắc mật thơm lừng khó cưỡng.

3.3. Gà nướng lá mắc mật 

Gà được rửa sạch sau đó ướp với hỗn hợp lá mắc mật, mật ong, muối và tiêu, đem nướng chín vàng trên bếp than. Khi nướng chín, mùi thơm của lá mắc mật quyện vào từng thớ thịt, khiến món ăn càng thêm hấp dẫn.

3.4. Cá kho lá mắc mật

Dùng lá mắc mật làm gia vị cho vào kho cá sẽ tạo nên món ăn ngọt, thơm với hương vị đặc trưng rất kích thích vị giác. Vào những ngày mưa rét, sự có mặt của món ăn này trên mâm cơm gia đình sẽ giúp bữa ăn thêm đầm ấm.

3.5. Thịt lợn mán xào lá mắc mật

Món ăn này tương đối dễ làm, bạn chỉ cần xào thịt cùng lá mắc mật, thêm chút sả là đã bổ sung thêm được một món ăn nữa vào thực đơn hàng ngày. Thịt xào lá mật vừa thơm vừa ngọt, ăn cùng cơm trắng vô cùng kích thích vị giác.

3.6. Cá nướng lá mắc mật

Cá được sơ chế sạch sẽ sẽ ướp cùng nước mắm, hành, tỏi, đường, muối sau đó nhét lá mắc mật vào bụng cá. Dùng vỉ kẹp phần cá đã tẩm ướp đem nướng trên bếp than củi cho đến khi cá vàng đều, tỏa hương thơm là được.

3.7. Trà lá mắc mật

Lá mắc mật phơi khô dùng hãm với nước sôi uống như hãm trà. Uống một ly trà mắc mật vào buổi sáng vừa mang lại cảm giác dễ chịu, giúp tinh thần tỉnh táo vừa có tác dụng thanh nhiệt, kích thích tiêu hóa.

Lá mắc mật khô có thể dùng hãm làm trà

3. Cách dùng và bảo quản lá mắc mật

Để giữ trọn hương vị và thành phần dưỡng chất của lá mắc mật trong chế biến món ăn, bạn hãy:

• Bảo quản lá tươi bằng cách bọc kín, để trong ngăn mát tủ lạnh, dùng trong vòng 5 - 7 ngày. Trường hợp dùng lá khô, bạn cần đựng trong lọ kín, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ cho lá có mùi thơm lâu.
• Không dùng lá mắc mật đã bị ẩm mốc vừa giảm hương vị vừa không tốt cho sức khỏe.

Ngoài ra, người bị viêm loét dạ dày, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú chỉ nên dùng lá mắc mật với lượng vừa phải. 

Trên phương diện dược liệu chữa bệnh, hiện chưa có minh chứng khoa học nào khẳng định công dụng của lá mắc mật. Vì thế, bạn không nên tự ý dùng lá mắc mật thay thế thuốc hoặc phương pháp điều trị y khoa.

Nếu gặp phải các triệu chứng về tiêu hóa, gan mật, hay bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác, cách tốt nhất là bạn hãy đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị đúng cách. 

Quý khách hàng có nhu cầu đặt lịch khám sức khỏe cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ nhanh chóng.