1. Thế nào là suy hô hấp mạn?

suy hô hấp mạn được hiểu là tình trạng hệ hô hấp thường xuyên không cung cấp đủ oxy cho máu hoặc không loại bỏ được khí CO2 ra ngoài cơ thể. Vì thế, cơ thể trải qua thời gian dài trong tình trạng thiếu oxy hoặc thừa CO2, các cơ quan và chức năng sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Khác với suy hô hấp cấp xảy ra đột ngột và tiến triển nhanh, suy hô hấp mạn diễn ra từ từ, kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm. Người bệnh thường quen dần với tình trạng thiếu oxy nên triệu chứng có thể không bùng phát mạnh mẽ như khi bị suy hô hấp cấp. 

Suy hô hấp mạn thường được phân loại thành:

• Suy hô hấp thiếu oxy máu.
• Suy hô hấp tăng CO2 máu.

Các bệnh lý tắc nghẽn hay hạn chế phổi là nguyên nhân gây ra hai dạng này.

2. Nguyên nhân gây nên và triệu chứng dễ gặp ở suy hô hấp mạn

Suy hô hấp mạn thường bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân và được thể hiện qua các triệu chứng:

2.1. Nguyên nhân

Có nhiều yếu tố dẫn đến suy hô hấp mạn, điển hình nhất là:

2.1.1. Bệnh phổi mạn tính

Những bệnh lý về phổi thường xuyên tái diễn là nguyên nhân hàng đầu gây suy hô hấp mạn, điển hình như:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): dễ gặp ở người hút thuốc lá lâu năm.
• Hen phế quản mạn tính: khiến đường thở thường xuyên bị tắc nghẽn.
• Xơ phổi, giãn phế quản: làm tổn thương mô phổi, giảm khả năng trao đổi khí.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường là nguyên nhân gây suy hô hấp mạn

2.2.2. Rối loạn thần kinh - cơ

Một số bệnh lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh và cơ hô hấp cũng là nguyên nhân dẫn đến suy hô hấp mạn như:

• Bệnh nhược cơ, xơ cứng teo cơ cột bên (ALS).
• Tổn thương tủy sống, nhất là vùng cổ.
• Bệnh Parkinson.

Ngoài ra còn có hội chứng Guillain-Barré, hoặc các bệnh thần kinh tiến triển khác.

2.2.3. Dị dạng lồng ngực

Những bất thường về cấu trúc lồng ngực cũng có thể hạn chế khả năng hô hấp như:

• Gù vẹo cột sống nghiêm trọng.
• Lồng ngực bị biến dạng bẩm sinh hoặc do chấn thương

2.2.4. Nguyên nhân khác

Các yếu tố như hút thuốc lá, môi trường ô nhiễm, làm việc trong môi trường nhiều bụi hóa chất,… cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp và tiến triển thành suy hô hấp mạn.

2.2. Triệu chứng 

Những triệu chứng dễ gặp ở suy hô hấp mạn gồm:

• Khó thở kéo dài, tăng mức độ khó thở khi gắng sức.
• Ho mạn tính, có thể kèm đờm.
• Mệt mỏi, vận động kém.
• Da xanh tái, môi tím.
• Trường hợp nặng có thể ngủ gà, lú lẫn do tăng CO2.

3. Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh suy hô hấp mạn

Để cải thiện các triệu chứng bệnh và ngăn chặn biến chứng xảy ra với bệnh nhân, bác sĩ thường thực hiện các phương pháp chẩn đoán và điều trị sau: 

3.1. Chẩn đoán 

• Khám lâm sàng

Bác sĩ quan sát vùng ngực, dùng ống nghe chuyên dụng để nghe ngực, phổi. Quá trình này sẽ giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường như ran rít, ran ngáy trong phổi, lồng ngực biến dạng, co kéo cơ hô hấp phụ,... 

• Xét nghiệm cận lâm sàng

Người bệnh cần thực hiện những kiểm tra sau để bác sĩ có căn cứ đưa ra chẩn đoán xác định mắc suy hô hấp mạn: 

- Xét nghiệm khí máu động mạch: đánh giá mức độ thiếu O2 và tắc nghẽn CO2.

- Chụp X-quang, CT-Scanner ngực: tìm kiếm tổn thương phổi.

- Đo chức năng hô hấp: kiểm tra khả năng hít thở và thông khí phổi.

Chụp X-quang ngực cung cấp một phần căn cứ giúp bác sĩ chẩn đoán suy hô hấp mạn

3.2. Điều trị

Muốn cải thiện chất lượng sống và hạn chế biến chứng nguy hiểm xảy ra cho bệnh nhân suy hô hấp mạn, quá trình điều trị cần kết hợp nhiều phương pháp:

• Điều trị nguyên nhân:

Bác sĩ sẽ dựa trên bệnh nền là nguyên nhân dẫn đến suy hô hấp mạn để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp như:

- Dùng thuốc giãn phế quản, corticoid hít với bệnh Hen phế quản, COPD.

- Dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống xơ, thuốc chống viêm với bệnh giãn phế quản, xơ phổi.

- Điều trị bệnh thần kinh - cơ nếu có.

• Liệu pháp oxy:

Người bệnh có thể được chỉ định liệu pháp oxy khi có thiếu oxy máu. Trong suy hô hấp tăng CO2 máu, việc chỉ định oxy phải thận trọng. Người bệnh có thể cần đặt nội khí quản để hỗ trợ hô hấp.

• Mở khí quản:

Khi các phương pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả, bệnh diễn tiến nặng, bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật để đưa ống thở vào khí quản thông qua một lỗ nhỏ.

• Truyền dịch:

Truyền dịch tĩnh mạch chủ yếu nhằm bù nước, duy trì tuần hoàn. Việc làm loãng và tống đờm cần hỗ trợ thêm bằng khí dung, dẫn lưu tư thế và tập thở.

• Phục hồi chức năng hô hấp:

Người bệnh cũng có thể sẽ được bác sĩ hướng dẫn thực hiện phục hồi chức năng hô hấp bằng cách: tập thở, vận động nhẹ, chế độ dinh dưỡng hợp lý và ngừng hút thuốc. Những biện pháp này nếu được thực hiện tốt sẽ cải thiện thể trạng, tăng cường khả năng hô hấp và giảm tần suất nhập viện cho bệnh nhân.

Bệnh nhân suy hô hấp mạn được bác sĩ hướng dẫn cụ thể phác đồ điều trị

Bên cạnh việc tuân thủ hướng dẫn điều trị từ bác sĩ, bệnh nhân suy hô hấp mạn cũng cần có sự thay đổi thói quen sống để đạt mục tiêu kiểm soát, giảm thiểu nguy cơ tái diễn bệnh bằng cách: 

• Bỏ thuốc lá, thuốc lào và tránh tối đa môi trường khói bụi ô nhiễm.
• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng đa dạng, đặc biệt ưu tiên bổ sung đủ protein, vitamin và khoáng chất.
• Tập luyện phù hợp với sức khỏe để tăng dung tích phổi.

Sự tiến triển âm thầm của các triệu chứng suy hô hấp mạn rất dễ gây suy giảm nghiêm trọng sức khỏe, đe dọa sự sống của người bệnh. Vì thế, nếu có dấu hiệu khó thở kéo dài hoặc xuất hiện triệu chứng bất thường về hô hấp, quý khách hàng có thể liên hệ đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.