1. Đôi nét về căn bệnh tai biến mạch máu não

1.1. Khái niệm

Là tình trạng những thiếu hụt, sai sót xảy ra ở hệ thần kinh với các biểu hiện khu trú diễn ra một cách bất ngờ bởi mạch máu não (các động mạch, mao mạch và có thể là tĩnh mạch nhưng hiếm gặp) bị vỡ hoặc tắc nhưng không phải do chấn thương sọ não. Tế bào não chết dần do không được cung cấp đủ oxy và các dưỡng chất.

Tổn thương ở não về lâu dài có thể gây tử vong

Về lâu dài, tổn thương ở não càng nghiêm trọng khiến bệnh nhân dễ mất mạng. Các bộ phận của cơ thể chịu sự điều khiển của não bộ sẽ ngừng hoạt động khiến người bệnh tê liệt, mất khả năng giao tiếp,…

1.2 Phân loại bệnh

Mạch máu não được chia làm 2 loại bao gồm:

• Nhồi máu não: Chiếm tỷ lệ 80% trong tổng số bệnh nhân, nguyên nhân bởi lưu lượng tuần hoàn máu chuyển đến não bị hẹp hoặc tắc. Khi ấy não không được cung cấp máu và lâu dài sẽ làm cho vị trí đó bị hoại tử. Nếu người bệnh bị tai biến vì nhồi máu não cần cấp cứu gấp trong vòng 4 giờ kể từ khi phát bệnh. Cần đưa bệnh nhân đi bệnh viện sớm nhất có thể giúp hạn chế tối đa tổn thương ở não và giảm nguy cơ để lại di chứng.

• Xuất huyết não: Loại này chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 20% trong tổng số ca mắc thế nhưng tỷ lệ tử vong lại vô cùng cao. Nguyên nhân bởi máu tràn vào các mô và khiến não bị tổn thương dẫn đến phù não. Khi ấy, áp lực của các mô xung quanh gia tăng sẽ hủy hoại những tế bào não và làm vỡ mạch não. Thời gian cấp cứu bệnh nhân chỉ có vài phút chính vì thế nguy cơ tử vong của xuất huyết não rất cao.

Căn bệnh này được phân chia thành 2 dạng

2. Triệu chứng tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não có nguy cơ gây tử vong vô cùng cao chính vì thế việc ghi nhớ các triệu chứng tai biến dưới đây vô cùng quan trọng giúp kịp thời xử lý tình huống khẩn cấp cho bệnh nhân.

2.1. Gương mặt buồn rầu, mặt bị lệch sang một bên

Những thay đổi ở gương mặt là dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Điều này là do tình trạng tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến cơ mặt. Gương mặt của bệnh nhân trở nên buồn rầu 1 bên hay 1 phần gương mặt bị tê liệt không thể cử động.

Nếu nghi ngờ người bệnh chuẩn bị đột quỵ hãy yêu cầu họ cười, nếu quan sát thấy nụ cười bị lõm 1 phần, 1 bên mặt bị xệ xuống thì đây là biểu hiện của tai biến.

2.2. Chức năng vận động của cánh tay suy giảm

Cũng do tổn thương thần kinh hệ vận động chi phối cánh tay nên bệnh nhân sẽ cảm thấy cánh tay bị tê, cử động khó khăn cho đến việc tê liệt, không thể cử động. Để kiểm tra triệu chứng tai biến ở cánh tay, bạn hãy yêu cầu bệnh nhân giơ 2 tay lên cao thì sẽ thấy 1 bên tay không thể nhấc lên hoặc rũ thõng xuống.

Hãy yêu cầu bệnh nhân giơ hai cánh tay lên cao để kiểm tra dấu hiệu tai biến

2.3. Suy giảm thị lực

Thị lực suy giảm chính là biểu hiện tai biến mà những người xung quanh khó phát hiện được. Vì vậy bệnh nhân cần chủ động lưu ý biển hiện này và báo cho người thân khi có dấu hiệu bất thường ở thị lực. Nguyên nhân vì thùy não đóng vai trò về khả năng nhìn, dây thần kinh thị giác bị tổn thương rồi tác động lên thị lực, khiến bệnh nhân không thể nhìn rõ.

2.4. Nói lắp

Trước khi diễn ra tai biến sẽ có những cục máu đông ngăn cản sự lưu thông máu cho 1 phần của não bộ chịu trách nhiệm cho hoạt động giao tiếp, trò chuyện. Do đó, bệnh nhân sẽ có biểu hiện nói lắp, không thể nói câu dài, nói không rõ tiếng, khó hiểu.

2.5. Một phần cơ thể suy yếu, không thể cử động

Thông thường, tổn thương tai biến là tổn thương ở 1 vùng não nhất định. Phân khu tổn thương 1 bên thường có biểu hiện lâm sàng ở phía đối diện. Nói cách khác, tổn thương não bên trái thì có thể suy yếu nửa người bên phải hoặc ngược lại.

2.6. Hoa mắt, chóng mặt

Hoa mắt, chóng mặt,… là dấu hiệu thiếu máu não. Đây là biểu hiện tai biến thường gặp, xảy ra ở đa số các người bệnh.

Hoa mắt, chóng mặt là triệu chứng tai biến phổ biến ở đa số người bệnh

2.7. Dáng đi thay đổi

Một dấu hiệu phổ biến thường gặp tiếp theo chính là người bệnh đi lại khó khăn, thậm chí không thể đi đứng trong khi trước đó vẫn đi lại bình thường. Nhưng nếu trước đó người bệnh đi lại khó khăn thì cần theo dõi để kiểm tra xem độ ảnh hưởng có đang tăng dần hay không.

2.8. Đau đầu

Oxy không được cung cấp đủ cho não sẽ khiến người bệnh bị đau đầu dữ dội hoặc đau theo từng cơn. Nhiều người có cảm giác tưởng chừng như đầu sắp nổ tung. Cường độ đau ngày càng gia tăng dữ dội. Nếu phát hiện triệu chứng này cần đưa người bệnh đi bệnh viện gấp để tránh xảy ra biến chứng nguy hiểm.

2.9. Nấc cụt

Một trong các dấu hiệu cảnh báo tai biến mà ít người biết đến chính là nấc cụt. Nhiều người cho rằng nấc cụt đó là hiện tượng bình thường nên dễ chủ quan. Nấc cụt xảy ra đa phần ở nữ giới.

2.10. Khó thở

Người bệnh sẽ cảm thấy khó thở, thở hổn hển và tim đập nhanh.

Các triệu chứng tai biến trên đây xảy ra khác nhau ở từng bệnh nhân tùy theo khu vực não bị thiếu oxy. Những triệu chứng ấy xảy ra trong thời gian khá nhanh và biến mất khiến người bệnh không chú ý hoặc nghĩ rằng cơ thể không có vấn đề. Thế nhưng những tình trạng thoáng qua ấy là báo hiệu cho cơn tai biến sắp xuất hiện.

3. Xử lý khi bệnh nhân xuất hiện tai biến

Khi xảy ra 2 hoặc 3 trong số các triệu chứng nói trên, kết hợp chẩn đoán hình ảnh như chụp CT sọ não hoặc MRI sọ não có hình ảnh tổn thương não tương xứng thì có thể khẳng định đây là biểu hiện tai biến. Giải pháp lúc này là đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức. Bởi việc cấp cứu bệnh nhân tai biến chỉ được tính bằng vài phút.

Một số cách sơ cứu cho bệnh nhân tai biến trong lúc đợi xe cấp cứu:

• Theo dõi biểu hiện của bệnh nhân để báo cho nhân viên y tế. Việc này giúp bác sĩ có thể điều trị dễ dàng hơn.

• Đặt bệnh nhân nằm ở khu vực thoáng mát

• Kê cao đầu của người bệnh khoảng 30 độ.

• Nới lỏng quần áo.

• Hướng dẫn cho bệnh nhân hít thở sâu và chậm.

• Nếu người bệnh nôn hãy để đầu họ nghiêng sang 1 bên để không làm chất nôn xộc lên mũi khiến họ khó thở.

Khi bệnh nhân nôn ói hãy kê đầu họ nghiêng sang 1 bên để tránh tình trạng khó thở

• Nếu bệnh nhân co giật hãy lấy khăn vải quấn quanh 1 cây đũa hay thanh que dài rồi đặt ngang giữa hàm răng của người bệnh để họ không cắn trúng lưỡi khi bị co giật.

Việc nhận biết các triệu chứng tai biến có ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp kịp thời xử lý và hạn chế các biến chứng nghiêm trọng. Bên cạnh đó, việc hiểu biết cách xử lý, sơ cứu cho bệnh nhân tai biến cũng rất cần thiết để có thể giúp họ giữ được tính mạng.