1. Tổng quan về bệnh bạch biến

1.1. Đôi nét về bệnh bạch biến

Bạch biến là bệnh da liễu có liên quan đến các tế bào sắc tố da bị hủy hoại khiến màu da bị thay đổi. Dấu hiệu của bệnh là các mảng da bị giảm sắc tố so với khu vực da xung quanh, không gây ngứa, không đóng vảy và có giới hạn rõ rệt. Đây là dạng bệnh lành tính, không lây lan nhưng lại ảnh hưởng nặng nề đến vẻ thẩm mỹ của bệnh nhân.

Bạch biến là bệnh da liễu liên quan đến những tế bào sắc tố da bị hủy hoại

Tại Mỹ, tỷ lệ bệnh nhân chỉ khoảng 1%. Theo ghi nhận bệnh này có tính chất gia đình với tỷ lệ 30% trong tổng số bệnh nhân. Đa phần người bệnh đều khỏe mạnh, có kèm theo một số bệnh lý tự miễn khác là tuyến giáp, tiểu đường, thiếu máu,… Vì thế, bên cạnh mặt thẩm mỹ cần phải quan tâm đến những bệnh lý kèm theo.

Tại nước ta hiện nay chưa có con số thống kê cụ thể về tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh. Bệch này có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi và giới tính. Tuy nhiên, độ tuổi thường mắc bệnh nhất chính là từ 10 - 30 và có khoảng 50% người dưới 20 tuổi mắc bệnh.

Người bệnh chủ yếu sống ở khu vực nhiệt đới và là những người da màu. Căn bệnh này có tính chất gia đình thế nhưng chưa có một nghiên cứu nào kết luận về tính di truyền của bệnh.

Bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống cũng như tâm lý của bệnh nhân, nhất là sự phức tạp của tác nhân gây bệnh và khó khăn trong quá trình điều trị.

1.2. Phân loại thể bệnh

Bệnh được chia làm hai dạng chủ yếu: khu trú và lan tỏa.

Dạng khu trú:

• Bạch biến từng điểm: có 1 hay nhiều dát giảm sắc tố tại một khu vực.

• Bạch biến thể đoạn: có 1 hay nhiều dát giảm sắc tố, nằm dọc theo đường đi của dây thần kinh, xuất hiện chủ yếu ở trẻ em.

• Bạch biến niêm mạc: chỉ xuất hiện ở niêm mạc.

Dạng lan tỏa:

• Bạch biến ở các cực: tổn thương xuất hiện ở ngón tay, ngón chân và các hốc tự nhiên trên mặt.

• Bạch biến thông thường: các mảng da bị giảm sắc tố riêng rẽ, phân tán rộng rãi.

• Bạch biến hỗn hợp: tổn thương xảy ra ở các cực và phân tán toàn thân.

• Bạch biến toàn thể: giảm sắc tố da toàn cơ thể hoặc gần như toàn cơ thể, kết hợp cùng hội chứng nội tiết. Đây là dạng thường gặp nhất.

2. Nguyên nhân gây bệnh

Hiện nay nguyên nhân gây ra bệnh chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên, chỉ có thể khẳng định rằng bệnh này xuất phát từ việc số lượng và chất lượng của những tế bào sắc tố da bị suy giảm tại các vùng da mắc bệnh. Một số giả thuyết cho rằng, căn bệnh này do tác động của bệnh tự miễn hoặc do yếu tố di truyền, có liên quan với đột biến gen DR4, B13 hay BW35 của HLA.

Số lượng và chất lượng tế bào sắc tố da bị suy giảm là nguồn cơn gây bệnh

Những kháng thể xem những tế bào sắc tố là kháng nguyên và chống lại chúng, hủy hoại tế bào sắc tố và làm suy giảm sản sinh ra sắc tố melanin. Có khoảng 20 - 30% bệnh nhân có kháng thể tự chống lại tế bào ở tuyến giáp, tuyến thượng thận, sinh dục và gan tụy vì thế một vài bệnh nhân có kèm theo những bệnh lý có liên quan đến những cơ quan nói trên.

3. Dấu hiệu bệnh

Dấu hiệu thường gặp nhất của bệnh bạch biến chính là những dát hay mảng trắng có giới hạn rõ rệt, sắc tố da bị giảm so với vùng da quanh chúng vì tế bào sắc tố da tại đó đã bị mất hoặc ngừng hoạt động. Vùng da thường xuất hiện dát hay mảng trắng chính là vùng hở, phơi nhiễm ánh nắng mặt trời là tay, chân, mặt, môi.

Khu vực da bị bệnh vẫn bình thường, không teo, không bị đóng vảy, cảm giác da vẫn ổn định, không thấy đau ngứa hay tê dại. Lông tại vùng da bị bệnh cũng có màu trắng.

Tùy theo dạng bệnh mà mảng da bị bệnh sẽ xuất hiện theo cách khác nhau

Tùy theo dạng bạch biến đã thông tin ở trên mà mảng da bị thay đổi màu sẽ xuất hiện theo cách không giống nhau và rất khó để nắm được diễn tiến của bệnh. Một vài trường hợp bệnh tự khu trú mà không cần phải chữa trị. Đa số các trường hợp, những mảng da bị giảm sắc tố sẽ lan rộng. Bệnh này thuộc nhóm mãn tính thế nên có thể bị nặng hơn nhất là vào mùa hè và giảm vào mùa đông.

Độ tuổi người bệnh càng nhỏ thì tiên lượng sẽ tốt hơn và có thể rút ngắn thời gian mắc bệnh, có nhiều tia hy vọng khỏi bệnh hơn. Ngược lại, người bệnh càng lớn tuổi thì dễ kéo dài thời gian mắc bệnh, kết quả điều trị khó đạt như mong muốn.

4. Biện pháp chẩn đoán bệnh

Việc chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa trên kết quả khai thác tiền sử và những triệu chứng lâm sàng. Việc khai thác tiền sử và triệu chứng giúp bác sĩ loại trừ các bệnh lý khác như viêm da, vảy nến. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng đèn để chiếu tia UV lên da nhằm xác định xem bạn có mắc bệnh hay không.

Dùng đèn chiếu tia UV lên da để kết luận bạn có mắc bệnh hay không

Ngoài ra, bác sĩ sẽ tiến hành thực hiện thêm một vài xét nghiệm liên quan để kết luận chính xác như:

• Lấy sinh thiết da ở khu vực bị tổn thương.

• Lấy máu để xác định xem có các nguyên nhân tự miễn bên dưới là thiếu máu hay tiểu đường không.

5. Điều trị bệnh bạch biến

Do y học học chưa có kết luận cụ thể về nguyên nhân gây bệnh thế nên vẫn chưa có biện pháp chữa trị đặc hiệu mà chỉ có thể giải quyết các triệu chứng. Tùy theo cơ địa và tình trạng bệnh ở mỗi người mà bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị phù hợp:

5.1. Thuốc

• Có các loại như thuốc làm tăng cảm ứng với ánh sáng cho toàn thân hoặc tại chỗ kết hợp chiếu tia cực tím có bước sóng ngắn hoặc dài lên vùng da bị tổn thương.

• Thuốc uống chống nắng: người bệnh bị suy giảm nặng nề về chất lượng và số lượng tế bào sắc tố gây ảnh hưởng xấu lên chức năng bảo vệ cơ thể trước ánh nắng mặt trời. Bên cạnh sản phẩm chống nắng bôi ngoài da, bệnh nhân cần sử dụng thêm thuốc uống để hạn chế cháy nắng ở khu vực da bị tổn thương.

Việc chống nắng giúp hạn chế sự tương phản màu sắc giữa khu vực da lành và da bị tổn thương, tránh mất thẩm mỹ và tránh hiện tượng Koebner gây tổn thương da.

5.2. Tư vấn tâm lý

Bệnh nhân rất dễ bị ảnh hưởng tâm lý, họ thường tự ti, ngại giao tiếp, tránh tiếp xúc với mọi người xung quanh từ đó làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Việc hỗ trợ tư vấn tâm lý là vô cùng cần thiết đối với bệnh nhân, giúp họ hiểu rằng bệnh chỉ ảnh hưởng đến vẻ thẩm mỹ chứ ít gây hại đến tính mạng.

Tư vấn tâm lý là việc làm rất cần thiết giúp bệnh nhân ổn định về mặt tinh thần để đạt kết quả điều trị tốt nhất

5.3. Cấy tế bào sắc tố da

Đây là phương pháp chữa trị mới nhưng đi kèm với chi phí cao và kỹ thuật phức tạp nên chưa được thực hiện rộng rãi.

Bạch biến là bệnh da liễu lành tính có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính. Nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh hãy cố gắng động viên, an ủi, giúp họ giữ vững tâm lý để đạt kết quả điều trị tốt nhất.