1. Bệnh chân voi: những thông tin cơ bản

Dù không quá phổ biến nhưng đối tượng mắc lại có thể ở mọi lứa tuổi khác nhau, nhất là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và khi bị bệnh, không chỉ dẫn tới mất thẩm mỹ mà còn tác động xấu tới sức khỏe, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt.

Cùng với đó, trong giai đoạn mới chớm, dấu hiệu bệnh thường khó phát hiện nên thường bị bỏ qua. Cho tới giai đoạn muộn, nhất là đã xuất hiện biến chứng thì kết quả điều trị bị hạn chế.

 Ngoài khía cạnh thẩm mỹ, bệnh gây nhiều nguy hiểm cho sức khỏe

Bệnh chân voi là gì?

Bệnh còn có thể được gọi với tên phù chân voi, ý chỉ một bộ phận nào đó, chẳng hạn chân, tay hoặc thậm chí cả cơ quan sinh dục bị phù lên, to lên với kích thước bất thường.

Bệnh này phổ biến tại các quốc gia có đặc điểm khí hậu nóng ẩm, với nguyên nhân được xác định do nhiễm giun chỉ bạch huyết. Sở dĩ có tên gọi này bởi chúng sống ký sinh tại hệ thống bạch huyết rồi gây ra tổn thương các bạch mạch. Từ các tổn thương này mà dịch bị ứ, khiến các chi, cơ quan sinh dục phù lên.

Nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh

Như trên đã nói, giun chỉ bạch huyết là đối tượng dẫn tới bệnh. Trong số ba loại giun chỉ có thể gây ra bệnh này cho con người gồm: Wuchereria bancrofti (W. bancrofti), Brugia malayi (B. malayi), Brugia timori (B.timori), tại Việt Nam, có hai loài là W. bancrofti và B. malayi.

• W. bancrofti trưởng thành có màu trắng đục, hình dạng như sợi chỉ dài từ 60 tới 100mm. Chúng thường sống tại hệ thống bạch huyết của các bộ phận nách hay bẹn.

• B. malayi lại gặp nhiều ở hệ mạch sinh dục và thận với hình dạng gần giống với W. bancrofti.

Như một số tác nhân gây bệnh khác, chúng có thể đi vào cơ thể người thông qua vết muỗi đốt. Ngoài cơ thể người và muỗi, chúng không thể sống được trong môi trường tự nhiên. Chính vì vậy, không thể lây trực tiếp từ người sang người mà phải qua muỗi.

Giun chỉ gây bệnh truyền qua trung gian là muỗi

Quá trình xâm nhập và gây bệnh của chúng diễn ra như sau:

• Muỗi mang mầm bệnh đốt con người, theo đó, ấu trùng sẽ xâm nhập vào cơ thể.

• Sau khi vào cơ thể, chúng sống ở hệ bạch huyết, sau khoảng thời gian từ 6 tới 12 tháng, sẽ phát triển và trở thành giun. Lúc này, chúng gây ra tổn thương cho hệ bạch huyết. Đặc biệt, thế giới đã ghi nhận những trường hợp sống trong cơ thể lên tới vài năm.

• Khi trưởng thành, chúng tiếp tục sản sinh, phát triển rất mạnh. Quá trình muỗi đốt những người bệnh, chúng lại ký sinh trong muỗi rồi truyền sang cho người khác theo vết muỗi đốt.

Các triệu chứng cụ thể của bệnh

- Ủ bệnh: là từ lúc ấu trùng xâm nhập cho tới khi trưởng thành. Giai đoạn này gần như không có dấu hiệu gì biểu hiện ra bên ngoài nhưng thực chất hệ miễn dịch đã có những rối loạn.

- Bệnh khởi phát: tùy trường hợp mà có thể sốt hay viêm mạch tại một số vị trí, chẳng hạn: bẹn, chân, nách cùng với đó là nổi hạch.

- Bệnh toàn phát: là khi giun đã làm tổn thương các hạch bạch huyết và gây ra biến chứng như: 

• Phù chân: theo các đợt, diễn ra liên tục, theo hướng từ dưới lên trên. Phần lớn hiện tượng này chỉ diễn ra ở một bên, kéo dài từ chân tới đùi. Vùng da bị phù sẽ dần trở nên dày, cứng lại. Sau đó, có thể bị loét.

• Viêm cơ quan sinh dục: có thể là viêm tinh hoàn hoặc tràn dịch màng tinh,... Một số trường hợp nặng, bộ phận này có thể bị phù to lên (phù voi).

• Đi tiểu ra dưỡng chấp: đôi khi nước tiểu lẫn máu, không lắng, trắng đục.

2. Bệnh có thể được chẩn đoán, điều trị thế nào?

Bệnh chỉ được phát hiện qua lâm sàng ở giai đoạn chân đã phù to. Ở các giai đoạn khác, việc chẩn đoán sớm có thể thực hiện qua xét nghiệm để tìm ấu trùng giun chỉ trong mẫu máu hoặc dịch dưỡng chấp. Cũng có thể thông qua siêu âm hoặc sinh thiết các hạch bạch huyết.

Về điều trị, tùy từng trường hợp cụ thể mà có thể áp dụng phương pháp khác nhau như dùng thuốc hay bằng phẫu thuật. Việc phẫu thuật chỉ được thực hiện trong trường hợp các phương pháp khách không mang tới hiệu quả. Mục đích của phẫu thuật là cắt bỏ các mô dư thừa, tái tạo bạch huyết vi phẫu,...

3. Bệnh có thể được phòng tránh ra sao?

Cho tới nay, các nhà khoa học vẫn chưa chế tạo được loại thuốc đặc hiệu nào để chữa trị bệnh. Trong khi đó, các trường hợp nguy cơ cao hơn là:

• Trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, nơi sinh sống ẩm thấp cộng với vệ sinh kém: đây là những yếu tố rất thuận lợi cho muỗi sinh sôi và phát triển.

• Khi ngủ không dùng màn hoặc hay chui và những nơi rậm rạp: tạo điều kiện cho muỗi đốt, lây truyền bệnh.

Vì vậy, bạn nên phòng tránh thông qua các hành động cụ thể như:

Về vệ sinh môi trường sống

• Cần phát quang, thu dọn, tiêu hủy các bụi rậm ẩm thấp.

• Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, sắp xếp đồ đạc ngăn nắp.

• Loại bỏ các dụng cụ chứa nước không vệ sinh, vứt bỏ mảnh vỡ của đồ dùng đúng nơi quy định để không bị đọng nước khiến muỗi sinh sôi.

• Thông dòng chảy của cống rãnh, tránh hiện tượng nước đọng ô nhiễm.

• Tích cực thực hiện tiêu diệt muỗi, hạn chế nguy cơ muỗi đốt: phun thuốc diệt muỗi định kỳ, khoa học, mặc quần áo dài tay buổi tối, dùng màn khi ngủ.

Dọn dẹp vệ sinh để hạn chế muỗi sinh sôi

Về chăm sóc bản thân

• Khi cơ thể xuất hiện các vết thương, nhất là vết thương hở, cần giữ vệ sinh sạch sẽ để hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn. 

• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, trong đó, chú trọng bài tập tăng cường và lưu thông bạch huyết, chú trọng tới vùng chân tay.

• Cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể đầy đủ, đa dạng để tăng cường sức khỏe cũng như đề kháng.

Khi xuất hiện bất cứ dấu hiệu nào không bình thường về sức khỏe, bạn cần đi khám ngay. Bạn có thể đến các cơ sở y tế uy tín, trong đó có Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được kiểm tra.

Với đội ngũ các chuyên gia, bác sĩ giỏi, hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, MEDLATEC đã và đang là địa chỉ chăm sóc sức khỏe được người dân tin chọn.

Đặc biệt, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh của bệnh viện có đầy đủ các dòng máy hiện đại như: máy chụp CT, máy chụp CT, máy chụp X-quang, máy siêu âm,... Đồng thời, Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC đạt tiêu chuẩn ISO 15189:2012 và CAP (Hoa Kỳ),... tất cả các lợi thế này sẽ hỗ trợ tốt nhất khâu chẩn đoán, đánh giá tình trạng và đưa ra hướng điều trị hiệu quả cho khách hàng.

MEDLATEC là địa chỉ uy tín để xét nghiệm, kiểm tra sức khỏe

Khi có nhu cầu thăm khám, điều trị bệnh chân voi, bạn hãy gọi tới tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được tư vấn cụ thể.