1. Nguyên nhân và triệu chứng của dị ứng

Nhiệm vụ chính của hệ miễn dịch đó là chống lại các tác nhân lạ gây bệnh như virus, vi khuẩn, chất độc, nấm xâm nhập vào cơ thể. Để làm được điều đó, các tế bào sẽ tiết ra một loại chất trung gian gây viêm để bảo vệ cơ thể.

Tình trạng dị ứng xuất hiện khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tác nhân lạ. Yếu tố gây dị ứng có thể là phấn hoa, mạt bụi, lông động vật, nhựa latex, nọc ong, thuốc, hóa chất hay các thành phần có trong thức ăn (sữa, trứng gà, đậu phộng,...).

Dị ứng xuất hiện khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tác nhân lạ

Phụ thuộc vào khu vực xảy ra dị ứng mà bệnh nhân sẽ có biểu hiện khác nhau. Cụ thể:

• Đối với viêm da cơ địa: phần da dị ứng thường có hiện tượng như ngứa ngáy, sưng phù, nổi mụn nước, đỏ, chảy dịch. Người bệnh sẽ có phản xạ gãi đi gãi lại nhiều lần khiến da càng bị tổn thương, dễ bị viêm và tạo cơ hội để dị nguyên xâm nhập, từ đó làm tăng tình trạng dị ứng;

• Nếu dị ứng xảy ra ở đường thở, lớp niêm mạc đường thở sẽ bị dị nguyên kích thích và trở nên phù nề, tiết ra nhiều dịch;

• Nếu người bệnh bị viêm mũi dị ứng thì sẽ gặp phải tình trạng ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi;

• Người bị hen xuất hiện những cơn khó thở, khò khè, ho có đờm;

• Dị ứng xảy ra tại đường tiêu hóa sẽ làm ngứa môi, sưng vòm miệng, tiết dịch và phù nề niêm mạc ruột dẫn đến đau bụng và tiêu chảy,...

Điều đặc biệt là phản ứng dị ứng có thể không chỉ dừng lại ở vị trí tiếp xúc với dị nguyên. Đối với những trường hợp dị ứng nặng thì biểu hiện dị ứng đôi khi là toàn cơ thể.

2. Một số loại thuốc dị ứng thường được dùng hiện nay

2.1.Thuốc kháng Histamin

Thuốc kháng Histamin là chỉ định chính trong các trường hợp bị dị ứng. Histamin là một loại chất trung gian do các tế bào ra để chống lại các tác nhân lạ xâm nhập vào cơ thể. Chất này tập trung chủ yếu ở các tế bào mast tại ruột, da và phổi hay trong các tế bào ưa kiềm.

Thuốc kháng Histamin được chia thành 2 loại đó là:

• Thuốc kháng Histamin thế hệ 1: clorpheniramin, promethazin, hydroxyzin, diphenhydramin,... là loại ra đời đầu tiên từ những năm 1930. Tác dụng phụ của những thuốc này là có thể gây buồn ngủ, công hiệu ngắn nên người bệnh phải dùng thành nhiều lần trong ngày;

• Thuốc kháng Histamin thế hệ 2: gồm cetirizin, loratadin, fexofenadin,... ưu việt hơn so với thuốc thế hệ 1 là ít gây buồn ngủ nên thường được sử dụng phổ biến hơn;

Thuốc kháng Histamin ngoài tác dụng phụ là buồn ngủ còn có thể khiến bệnh nhân bị ù tai, mờ mắt, chóng mặt, run, bí tiểu, khô miệng và táo bón. Thuốc chống chỉ định cho người mắc các bệnh lý như tắc nghẽn ống tiêu hóa và đường tiểu, bệnh Glocom, phì đại tuyến tiền liệt hoặc dị ứng với các thành phần của thuốc.

2.2. Thuốc ức chế tế bào mast

Đây là nhóm thuốc có tác dụng ngăn cản các tế bào mast giải phóng các chất trung gian gây dị ứng như serotonin, histamin,... Thuốc được dùng trong trường hợp bệnh nhân đã sử dụng corticoid tại chỗ hay thuốc kháng histamin không mang lại hiệu quả.

Thuốc ổn định tế bào mast được bào chế theo dạng nhỏ mũi (cromolyn, azelastine), đường uống (cromolyn), nhỏ mắt (lodoxamide, cromolyn, azelastine, nedocromil,...).

Bên cạnh công dụng điều trị dị ứng, các thuốc dị ứng cũng tồn tại một số tác dụng phụ không mong muốn

Tác dụng phụ của những thuốc này bao gồm đắng miệng, ít gặp hơn là ngứa, châm chích, chảy máu cam và hắt hơn, kích ứng nhẹ ở mắt, hiếm gặp nữa là phát ban, nổi mề đay. Phụ nữ có thai cần thận trọng khi dùng thuốc này.

2.3. Thuốc kháng leukotriene

Tương tự như Histamin, Leukotriene cũng là chất trung gian có liên quan đến các phản ứng viêm dị ứng và gây nên những triệu chứng như giãn mạch, tăng tiết dịch nhầy, co thắt cơ trơn phế quản,...

Hiện nay đã có khá nhiều loại thuốc kháng Leukotriene được sản xuất như zileuton, zafirlukast, montelukast,... Những thuốc này giúp điều trị các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, mề đay mạn tính, hen phế quản. Hiệu quả kháng viêm của thuốc được đánh giá ở mức trung bình, dùng cho đối tượng trẻ trên 12 tuổi và có giá thành cao. Tác dụng phụ chủ yếu của thuốc đó là làm tăng men gan.

Nhìn chung để dùng thuốc dị ứng an toàn, hiệu quả, người bệnh cần lưu ý những điều sau:

• Không tự ý dùng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, nhất là nhóm thuốc corticoid;

• Trong quá trình sử dụng thuốc nếu gặp phải bất cứ triệu chứng bất thường nào, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được giải thích và xử trí đúng cách, kịp thời.

2.4. Thuốc chống viêm

Một trong những nhóm thuốc được chỉ định khá nhiều trong điều trị các loại bệnh lý khác nhau đó là Corticoid. Thuốc có công dụng chống viêm và chống dị ứng, kiểm soát tốt triệu chứng của bệnh trong thời gian ngắn nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.

Các dạng bào chế của Corticoid khá đa dạng, gồm thuốc xịt mũi, hít qua đường miệng, dạng gel, kem, dung dịch, thuốc mỡ,... dùng để nhỏ mắt, mũi, tai hoặc bôi ngoài da.

Khi dùng Corticoid trong thời gian ngắn, người bệnh có thể gặp phải các tác dụng phụ như khó ngủ, kích ứng dạ dày,... Tuy nhiên nếu sử dụng lâu ngày hoặc dùng theo đợt ngắn nhưng lặp đi lặp lại với liều lượng tăng cao có thể dẫn tới những biến chứng như: tăng huyết áp, loãng xương, tăng đường huyết, nguy cơ nhiễm trùng cao, hội chứng Cushing, nguy hiểm hơn cả là suy thượng thận - hệ quả của việc ngừng Corticoid đột ngột sau một thời gian dài dùng thuốc làm ức chế chức năng hoạt động của tuyến thượng thận.

Corticoid có thể được bào chế theo nhiều dạng khác nhau như kem bôi, xịt mũi hoặc viên uống

3. Cách phòng ngừa các bệnh dị ứng

Để hạn chế tối đa nguy cơ bị dị ứng, bạn nên áp dụng những cách sau:

• Dọn dẹp và giặt giũ ga trải giường, chăn gối thường xuyên;

• Chăn gối mà bạn thường dùng nên được làm từ sợi tổng hợp và loại đệm không thấm nước;

• Sử dụng máy lọc không khí, quét nhà và lau nhà thường xuyên để tránh bụi bẩn;

• Tránh xa vật nuôi nếu bạn bị dị ứng với lông thú cưng, gia súc;

• Ở những không gian ẩm ướt nên được lắp đặt máy hút ẩm và quạt thông gió;

• Không ăn những thực phẩm khiến bạn bị dị ứng;

• Không hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc lá từ người khác;

• Trong trường hợp bạn bị dị ứng thời tiết nghiêm trọng thì có thể di chuyển đến sinh sống và làm việc ở vùng có khí hậu ôn hòa, ổn định hơn.

Mong rằng những chia sẻ trên đây về các loại thuốc dị ứng hữu ích đối với bạn. Cho dù sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị nào, bao gồm cả thuốc dị ứng thì bạn vẫn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để áp dụng loại thuốc phù hợp cho mình, tránh việc dùng thuốc sai cách khiến tình trạng dị ứng trở nên nghiêm trọng hơn.