1. Những dấu hiệu mất nước ở trẻ là gì?

Mất nước ở trẻ xảy ra khi lượng nước và điện giải bị mất đi vượt quá lượng được bổ sung, khiến cơ thể không đủ nước để duy trì các hoạt động sinh lý bình thường. 

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu mất nước ở trẻ là vô cùng quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi những tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo mất nước ở trẻ mà cha mẹ không được bỏ qua:

• Trẻ háo nước: Biểu hiện rõ ràng là thích uống nước hơn bình thường, tỏ ra rất háo hức khi được uống nước. Với trẻ còn bú, có thể thích bú sữa mẹ hoặc sữa công thức nhiều hơn, bú lâu hơn hoặc đòi bú liên tục.
• Môi khô, miệng khô: Một trong những dấu hiệu đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là tình trạng môi trẻ nứt nẻ, miệng khô, không có nước bọt ở trẻ. Với trẻ sơ sinh, biểu hiện có thể rõ ràng hơn khi bé bú ít, hay quấy khóc, vùng miệng trông khô, dính bất thường.
• Trẻ khóc không ra nước mắt: Khi bé khóc quấy mà không có nước mắt, rất có thể cơ thể đang rơi vào tình trạng mất nước nghiêm trọng.

Khóc quấy nhưng khó có nước mắt là dấu hiệu mất nước ở trẻ

• Mắt trũng, thóp trước lõm (ở trẻ sơ sinh): Mắt trẻ có thể trũng sâu, mí sụp, vẻ mặt mệt mỏi. Với trẻ sơ sinh, vùng thóp (phần mềm trên đỉnh đầu) có thể lõm xuống rõ rệt, phản ánh tình trạng thiếu nước nghiêm trọng trong cơ thể.
• Da khô, giảm đàn hồi: Một cách đơn giản để kiểm tra là véo nhẹ vùng da bụng bé. Nếu da không đàn hồi trở lại nhanh chóng, thay vào đó là nếp gấp lưu lại lâu, đó là dấu hiệu mất nước rõ rệt ở trẻ.
• Giảm tần suất đi tiểu, nước tiểu sẫm màu: Ở trẻ khỏe mạnh, số lần đi tiểu thường là 4-6 lần mỗi ngày. Nếu sau 6 giờ mà bé chưa đi tiểu, hoặc nước tiểu có màu vàng đậm, mùi hôi hơn bình thường, đó là dấu hiệu cho thấy bé đang thiếu nước.
• Trẻ mệt mỏi, buồn ngủ nhiều, kém linh hoạt: Nước đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của não bộ và tuần hoàn. Khi thiếu nước, trẻ thường trở nên uể oải, kém lanh lợi, ít phản ứng và không hứng thú với các hoạt động thường ngày.
• Nhịp tim tăng, thở nhanh, da lạnh: Ở giai đoạn mất nước nặng, trẻ có thể bị tụt huyết áp, dẫn đến tim đập nhanh, thở nông và gấp. Da có thể lạnh, nhợt nhạt hoặc tím tái. Đây là những biểu hiện nghiêm trọng, cha mẹ cần cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay lập tức.

Cha mẹ nên theo dõi kỹ các biểu hiện trên để phát hiện sớm tình trạng mất nước ở trẻ. Việc bù nước kịp thời và đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.

2. Vì sao trẻ lại bị mất nước?

Có nhiều nguyên nhân có thể khiến cơ thể trẻ bị mất nước nghiêm trọng. Nắm rõ những nguyên nhân này sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc phòng ngừa và xử lý sớm:

• Tiêu chảy và nôn ói kéo dài: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường gặp ở trẻ bị nhiễm virus đường tiêu hóa, đặc biệt là Rotavirus. Khi bị tiêu chảy hoặc nôn nhiều lần, trẻ mất nước và điện giải nhanh chóng.

Tiêu chảy và nôn ói kéo dài là nguyên nhân thường gặp khiến trẻ bị mất nước nghiêm trọng

• Sốt cao: Khi thân nhiệt tăng, cơ thể trẻ sẽ tiết ra nhiều mồ hôi để làm mát, từ đó làm hao hụt lượng nước trong cơ thể nếu không được bù kịp thời.
• Không bổ sung đủ nước: Nhiều trẻ mải chơi quên uống nước hoặc không được người lớn nhắc nhở uống nước thường xuyên, nhất là trong những ngày nắng nóng hoặc sau khi vận động thể chất.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc lợi tiểu, kháng sinh có thể khiến trẻ đi tiểu nhiều hơn, gây mất nước nhẹ đến trung bình.

Việc phát hiện và xử lý mất nước ở trẻ đòi hỏi sự quan sát kỹ lưỡng và can thiệp đúng cách từ cha mẹ. 

3. Cha mẹ nên làm gì khi phát hiện trẻ có dấu hiệu mất nước?

Khi thấy con có những biểu hiện nghi ngờ mất nước, cha mẹ cần xử lý một cách bình tĩnh, khoa học theo các bước dưới đây:

Bước 1: Bù nước kịp thời

Ngay khi phát hiện con có các dấu hiệu mất nước, cha mẹ hãy bù nước cho con bằng cách cho con uống từng ngụm nhỏ dung dịch điện giải (Oresol) theo đúng chỉ dẫn từ bác sĩ hoặc dược sĩ. Trong trường hợp chưa có sẵn Oresol, có thể thay thế tạm thời bằng nước lọc, nước trái cây pha loãng, nước canh loãng hoặc tăng cường cho ti mẹ đối với trẻ nhỏ. Tuyệt đối không cho trẻ dùng nước ngọt có ga, vì chúng có thể khiến tình trạng tiêu chảy nặng hơn.

Bước 2: Theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu

Cha mẹ cần chú ý đến lượng và màu sắc nước tiểu, tình trạng khô da, khô môi, cũng như mức độ tỉnh táo và phản ứng của trẻ. Đây là những dấu hiệu quan trọng để đánh giá tình trạng mất nước. 

Bước 3: Đưa trẻ đến cơ sở y tế khi cần thiết

Nếu các triệu chứng mất nước trở nên nghiêm trọng hoặc không cải thiện sau khi đã bù nước tại nhà, cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Những biểu hiện cho thấy trẻ đang bị mất nước nghiêm trọng cần được đưa tới bệnh viện ngay là trẻ đi tiểu rất ít, nước tiểu sẫm màu, nhịp tim nhanh, thở nhanh, lừ đừ, mệt mỏi, ngất xỉu, co giật,... 

Cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng

Việc nhận biết và xử lý đúng cách khi trẻ bị mất nước sẽ giúp hạn chế nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe của trẻ một cách tốt nhất. 

Tóm lại, cha mẹ không nên xem nhẹ dấu hiệu mất nước ở trẻ. Mỗi biểu hiện nhỏ như khô môi, Mắt trũng, bé quấy khóc không ra nước mắt… đều có thể là cảnh báo cho tình trạng sức khỏe cần được quan tâm kịp thời. Cha mẹ nên trang bị đầy đủ kiến thức về chăm sóc, bù nước, và đặc biệt cần có sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế khi cần thiết.

Nếu bạn cần tư vấn thêm về tình trạng mất nước, cách chăm sóc trẻ tại nhà hoặc các dịch vụ thăm khám, xét nghiệm tại nhà cho bé, hãy liên hệ ngay với Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để đặt lịch và được đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm hỗ trợ.