1. Đau ruột thừa là gì?

Ruột thừa hay còn gọi là ruột tịt, là một phần của ống tiêu hóa nằm tại vị trí nối giữa ruột non và ruột già. Khi khỏe mạnh, ruột thừa thường mỏng, dài từ 5 - 10 cm. Ruột thừa không có vai trò tiêu hóa và hấp thu các chất như ruột non và ruột già.

Trước đây, người ta cho rằng ruột thừa chỉ là một tàn tích của quá trình tiến hóa. Tuy nhiên, một số nghiên cứu gần đây cho thấy ruột thừa có chứa các mô đặc biệt liên quan đến hệ miễn dịch của cơ thể, chống lại sự nhiễm trùng. Đồng thời trong bề mặt niêm mạc ruột thừa có chứa các lợi khuẩn, đóng vai trò quan trọng giúp khởi động hệ tiêu hóa sau các bệnh lý nhiễm trùng.

Hình ảnh minh họa ruột thừa trong hệ tiêu hóa

Vì nguyên nhân nào đó khiến ruột thừa bị viêm; hoặc có các khối u tại ruột thừa sẽ gây nên bệnh lý đau ruột thừa. Trong đó, viêm ruột thừa gây đau là trường hợp thường hay gặp nhất, chiếm 60 - 70% các ca cấp cứu. 

Viêm ruột thừa có thể xảy ra dưới mọi độ tuổi và giới tính, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh thông qua các cơn đau bụng. Đau ruột thừa cần được phát hiện sớm để có các biện pháp điều trị kịp thời. Nếu không, bệnh dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm trong ổ bụng, thậm chí có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.

2. Nguyên nhân

Đau ruột thừa có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể do ruột thừa bị viêm hoặc xuất hiện khối u ruột thừa. Trong đó, viêm ruột thừa chiếm tỷ lệ cao và là nguyên nhân chính gây nên chứng đau ruột thừa.

Nguyên nhân gây viêm ruột thừa

• Tắc nghẽn lỗ thông giữa ruột già và ruột thừa: đây là nguyên nhân phổ biến nhất, gây ứ đọng các chất thải trong ruột thừa, tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển gây viêm, nhiễm trùng dẫn đến cơn đau ruột thừa.

• Sưng viêm các nang bạch huyết dưới niêm mạc ruột thừa: do các nhiễm trùng đường ruột (salmonella, shigella,…) hoặc các nhiễm trùng toàn thân như nhiễm trùng đường hô hấp cấp.

• Các vật lạ như mảnh sạn, hạt trái cây, vật sắc nhọn,… làm tổn thương ruột thừa dẫn đến những cơn đau.

• Ký sinh trùng đường ruột như giun đũa, giun kim,… chui vào trong ruột thừa và gây đau.

Tất cả mọi nguyên nhân gây nên viêm ruột thừa đều có nguy cơ cao dẫn đến những cơn đau ruột thừa dữ dội và kéo dài, có thể gây biến chứng viêm phúc mạc. Điều này gây nguy hiểm đến sức khỏe và ảnh hưởng đến các sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân.

3. Triệu chứng

Căn cứ vào vị trí của ruột thừa, người ta dễ dàng nhận biết được triệu chứng khi bệnh nhân bị viêm ruột thừa. Đau vùng bụng phải ở bên hoặc trên rốn là triệu chứng điển hình của cơn đau ruột thừa. Cơn đau có thể kéo dài từ 2 - 12 giờ, đau âm ỉ rồi tăng dần và lan ra các vị trí xung quanh, đau khi di chuyển, cử động, ho. Một số trường hợp, cơn đau có thể xuất hiện tại nhiều vị trí khác nhau: đau dưới sườn phải (ruột thừa dưới gan), đau lưng hông (ruột thừa sau manh tràng),…

Ngoài ra, người bị đau ruột thừa còn có thêm một số triệu chứng sau:

• Bệnh nhân có thể sốt đến 38 độ, đây là một phản ứng của cơ thể khi bị nhiễm trùng. Nếu bệnh nhân sốt cao thì có thể là cảnh báo của tình trạng viêm phúc mạc.

• Bệnh nhân gặp phải các vấn đề rối loạn tiêu hóa như: tiêu chảy, nôn mửa, rất ít trường hợp bị táo bón, chán ăn, ăn không ngon thường xuất hiện trong viêm ruột thừa cấp.

• Thành bụng bị co cứng, đau thành bụng cũng xuất hiện trong viêm ruột thừa, nếu trầm trọng sẽ gây vỡ ruột thừa, nguy hiểm đến tính mạng.

• Đau bàng quang, đi tiểu nhiều lần: khi viêm ruột thừa diễn biến xấu và kéo dài sẽ gây nhiễm trùng từ ruột thừa, ảnh hưởng đến quá trình bài tiết của cơ thể. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ rất nguy hiểm đến sức khỏe.

Đau bụng hố chậu phải là triệu chứng điển hình của viêm ruột thừa

4. Chẩn đoán

Cho đến nay vẫn chưa có một xét nghiệm nào đặc hiệu để chẩn đoán chính xác bệnh đau ruột thừa. Phần lớn viêm ruột thừa được chẩn đoán dựa vào dấu hiệu lâm sàng điển hình của bệnh là đau bụng vùng quanh rốn, đau dữ dội và tăng lên theo thời gian. Tuy nhiên, khi người bệnh có các triệu chứng không điển hình sẽ khó phân biệt với các bệnh khác tại vùng bụng. Vì thế, có thể sử dụng một số phương pháp chẩn đoán hỗ trợ:

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm sinh lý máu, nếu bạch cầu tăng chính là dấu hiệu của nhiễm trùng trong cơ thể.

• Xét nghiệm nước tiểu: nhằm loại trừ trường hợp nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc sỏi thận gây nên tình trạng đau đớn ở bệnh nhân.

• Dùng que thử thai cho bệnh nhân nữ để loại trừ trường hợp bệnh nhân mang thai ngoài tử cung. 

Chẩn đoán hình ảnh: 

• Siêu âm để khảo sát tình trạng sưng tấy của ruột thừa. Phương pháp này rất có giá trị vì dễ dàng phát hiện ruột thừa bị viêm hoặc các khối u ruột thừa, đồng thời có thể phát hiện các bệnh lý tại vùng hố chậu là nguyên nhân của cơn đau. Tuy nhiên đối với những bệnh nhân có lớp mỡ dày, chướng bụng, đang mang thai thì cho kết quả không chính xác.

• Chụp X - quang có thể cho thấy sỏi hoặc các vật lạ tại ruột thừa nhưng không phát hiện tình trạng viêm ruột thừa cấp.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT): là phương pháp được đánh giá là chính xác nhất trong chẩn đoán viêm ruột thừa cấp.

Siêu âm có giá trị cao trong chẩn đoán viêm ruột thừa

5. Điều trị

Thông thường khi nhắc đến viêm ruột thừa thì ai cũng nghĩ rằng phải cắt bỏ ruột thừa thì mới hết đau. Tuy nhiên có phải mọi trường hợp điều trị viêm ruột thừa đều phải cắt ruột thừa? có phương pháp điều trị nào khác?

Điều trị bằng phẫu thuật

Thông thường khi bệnh nhân bị viêm ruột thừa cấp thì phẫu thuật cắt ruột thừa là ưu sách hàng đầu. Cuộc phẫu thuật cần được tiến hành càng sớm càng tốt để tránh gây vỡ ruột thừa. Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể phục hồi nhanh chóng và tất nhiên sẽ để lại một vết sẹo nhỏ bên hông.

Đau ruột thừa là một bệnh lý không còn mấy xa lạ. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về căn bệnh này. Viêm ruột thừa cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh gây ra các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì thế, bạn cần nắm rõ những triệu chứng của bệnh để dễ dàng nhận biết cơn đau ruột thừa nguy cấp.