1. Hội chứng gan phổi là gì?

Hội chứng gan phổi (Hepatopulmonary Syndrome – HPS) là tình trạng giãn và tăng sinh bất thường của các mạch máu nhỏ trong phổi, dẫn đến mất cân bằng thông khí – tưới máu (V/Q mismatch) và tăng shunt trong phổi, gây giảm oxy máu ở người có bệnh gan mạn tính hoặc tăng áp tĩnh mạch cửa. Hệ quả là máu không được cung cấp đủ oxy, dẫn đến khó thở, mệt mỏi và các dấu hiệu thiếu oxy khác.

Bệnh thường tiến triển âm thầm, khó nhận biết ở giai đoạn đầu, nhưng nếu không được phát hiện và quản lý kịp thời, hội chứng gan phổi có thể dẫn đến suy hô hấp nghiêm trọng và làm giảm chất lượng sống đáng kể. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh và bác sĩ có hướng can thiệp sớm, cải thiện nồng độ oxy trong máu và nâng cao tiên lượng lâu dài.

2. Nguyên nhân gây hội chứng gan phổi

Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu liên quan đến các thay đổi trong mạch máu phổi do bệnh gan mạn tính. Khi chức năng gan suy giảm, cơ thể không thể loại bỏ hiệu quả các chất gây giãn mạch, khiến các mạch máu trong phổi giãn nở bất thường. Điều này làm cho máu chảy nhanh qua phổi mà không kịp trao đổi oxy, dẫn đến thiếu oxy trong máu.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc hội chứng, bao gồm: 

• Xơ gan do rượu hoặc viêm gan virus B, C: Đây là nguyên nhân phổ biến, gây tổn thương kéo dài cho gan và làm rối loạn tuần hoàn máu, từ đó góp phần hình thành hội chứng này.
• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa: Khi áp lực trong tĩnh mạch cửa tăng, máu bị ứ lại và làm giãn các mạch máu trong phổi, gây giảm hiệu quả trao đổi oxy.
• Các bệnh gan mạn tính khác: Bao gồm viêm gan tự miễn, ứ mật nguyên phát hay gan nhiễm mỡ tiến triển, đều có thể làm tổn thương cấu trúc mạch máu phổi và tăng nguy cơ mắc hội chứng.
• Yếu tố cá nhân và môi trường: Lối sống ít vận động, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng, tiếp xúc với các độc tố hoặc yếu tố di truyền cũng góp phần làm tiến triển hội chứng nhanh hơn.

Sự kết hợp giữa các yếu tố trên khiến giãn mạch phổi trở nên nghiêm trọng, làm giảm nồng độ oxy trong máu và xuất hiện các triệu chứng điển hình của hội chứng gan phổi.

Xơ gan do rượu là một trong những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc hội chứng 

3. Triệu chứng thường gặp của hội chứng gan phổi

Về triệu chứng, hội chứng gan phổi thường tiến triển âm thầm ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh khó nhận biết. Khi bệnh tiến triển, các dấu hiệu điển hình bao gồm:

• khó thở: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường rõ rệt hơn khi nằm ngửa và giảm khi người bệnh ngồi hoặc đứng. Khó thở là triệu chứng nổi bật, thường tăng khi bệnh nhân đứng hoặc ngồi và giảm khi nằm - hiện tượng này gọi là platypnea-orthodeoxia, đặc trưng cho hội chứng gan phổi.
• Tím tái: Da, môi hoặc đầu ngón tay chuyển sang màu xanh tím do nồng độ oxy trong máu giảm.
• Ngón tay dùi trống: Đầu ngón tay và ngón chân phình to, móng tay cong bất thường, là dấu hiệu điển hình của thiếu oxy mạn tính.
• mệt mỏi và giảm khả năng vận động: Người bệnh thường cảm thấy nhanh mệt, khó thực hiện các hoạt động nhẹ do lượng oxy trong máu không đủ cung cấp cho cơ thể.

Ngoài ra, ở một số người, còn có các dấu hiệu đi kèm của bệnh gan như vàng da, cổ trướng, giãn tĩnh mạch dưới da. Việc nhận biết sớm các triệu chứng này giúp người bệnh được can thiệp kịp thời, cải thiện nồng độ oxy trong máu và giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Người bệnh thường cảm thấy khó thở

4. Cách điều trị hội chứng gan phổi hiện nay

Hiện nay, vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị trực tiếp hội chứng. Do đó, việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát các triệu chứng và xử lý nguyên nhân gốc là bệnh gan mạn tính. Các phương pháp phổ biến bao gồm: 

• Liệu pháp oxy: Phương pháp này thường được chỉ định cho những người bệnh có nồng độ oxy trong máu thấp, nhằm nâng cao mức oxy, giảm cảm giác khó thở và cải thiện khả năng vận động hàng ngày. Liệu pháp oxy có thể được sử dụng tạm thời tại nhà hoặc dài hạn tùy theo mức độ nghiêm trọng của thiếu oxy.
• Điều trị bệnh gan nền: Kiểm soát xơ gan, viêm gan hoặc tăng áp lực tĩnh mạch cửa là rất quan trọng để làm chậm tiến triển của hội chứng. Việc sử dụng thuốc, chế độ ăn hợp lý và theo dõi y tế định kỳ giúp giảm áp lực lên gan và cải thiện tuần hoàn máu.
• Ghép gan: Đây là phương pháp duy nhất có khả năng chữa khỏi hội chứng gan phổi. Sau khi ghép, cấu trúc mạch máu phổi dần hồi phục, nồng độ oxy trong máu tăng trở lại và các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi được cải thiện đáng kể.
• Chăm sóc hỗ trợ: Bao gồm duy trì chế độ ăn lành mạnh, vận động nhẹ nhàng, tránh rượu bia và theo dõi sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng. Việc chăm sóc toàn diện giúp nâng cao chất lượng sống và giảm nguy cơ tiến triển nặng của bệnh.

5. Tiên lượng và cách phòng ngừa hội chứng gan phổi

Tiên lượng của hội chứng phụ thuộc vào mức độ tổn thương gan và mức độ thiếu oxy trong máu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, hội chứng có thể dẫn đến suy hô hấp nghiêm trọng, giảm chất lượng sống và tăng nguy cơ tử vong. Ngược lại, với những người được ghép gan thành công hoặc điều trị tích cực, các triệu chứng có thể cải thiện rõ rệt, nồng độ oxy trong máu hồi phục và tiên lượng lâu dài tốt hơn.

Để giảm nguy cơ mắc hội chứng này hoặc hạn chế tiến triển bệnh, người bệnh nên:

• Hạn chế rượu bia và các chất độc hại cho gan: Giúp bảo vệ chức năng gan và giảm nguy cơ tổn thương mạch máu phổi.
• Tiêm phòng viêm gan B và kiểm soát các bệnh gan mạn tính sớm: Phát hiện và điều trị sớm các bệnh gan giúp ngăn ngừa biến chứng.
• Duy trì chế độ ăn cân đối: Bao gồm nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu dinh dưỡng và hạn chế muối.
• Tập luyện nhẹ nhàng, duy trì lối sống lành mạnh: Hỗ trợ tuần hoàn, tăng sức bền cơ thể và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Khám sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở gan và phổi, từ đó can thiệp kịp thời.

Người bệnh cần hạn chế rượu bia và các chất độc hại cho gan

Bài viết trên đây là tổng hợp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hội chứng gan phổi. Hy vọng qua đây, người bệnh và người nhà có thể nắm rõ kiến thức cần thiết, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có hướng chăm sóc, quản lý sức khỏe hiệu quả hơn.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe định kỳ, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp chi tiết và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.