1. Đại cương về bệnh huyết áp cao  

Huyết áp cao là tình trạng áp lực của tuần hoàn máu tác động lên thành mạch tăng vượt ngưỡng cho phép (từ 140/90 mmHg trở lên). Huyết áp cao có thể khiến người bệnh phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như suy tim, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não,...

Các nhà khoa học còn gọi bệnh này là một “kẻ giết người thầm lặng” vì triệu chứng không rõ ràng, khó phát hiện cho đến khi bệnh gây ra những biến chứng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. 

Bệnh cao huyết áp được chia thành các dạng khác nhau, bao gồm huyết  áp cao vô căn (không rõ nguyên nhân gây bệnh), huyết áp cao thứ phát, tăng huyết áp tâm thu đơn độc, huyết áp cao khi mang thai. Phần lớn bệnh nhân đều ở trường hợp huyết áp cao vô căn. 

Huyết áp cao nếu không được điều trị đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

Để phòng ngừa và duy trì mức ổn định của huyết áp, người bệnh sẽ sử dụng các thuốc cao huyết áp theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đây là một loại bệnh mạn tính có liên quan đến tim mạch nên người bệnh sẽ phải gắn bó với thuốc điều trị đến suốt đời.

2. Hướng dẫn uống thuốc cao huyết áp đúng cách 

Mỗi bệnh nhân khi được chẩn đoán bị cao huyết áp thì cần lưu ý rằng, cơ địa, nhóm tuổi, chức năng gan thận, bệnh nền,... ở mỗi người là khác nhau. Do đó bệnh nhân phải nghiêm túc tuân thủ phác đồ mà bác sĩ đã chỉ định riêng cho mình và dùng thuốc đúng cách. Dưới đây là hướng  dẫn sử dụng thuốc cao huyết áp theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế:

2.1. Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi dùng thuốc

Các thuốc cao huyết áp được phân thành nhiều loại với cơ chế hoạt động khác nhau, bên cạnh tác dụng ổn định huyết áp thì thuốc cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng không mong muốn. 

Đối với bệnh nhân cao tuổi, ít rủi ro biến chứng tim mạch hoặc nguy cơ bị hạ huyết áp quá mức thì chỉ nên dùng 1 loại thuốc điều trị khởi đầu. Thông thường các thuốc có tác dụng kéo dài sẽ được bác sĩ sẽ ưu tiên lựa chọn để hạn chế số lần uống thuốc cho bệnh nhân.

Bệnh nhân phải được dùng thuốc dưới sự  tư vấn và giám sát y tế từ bác sĩ

Nếu người bệnh bị huyết áp cao cấp độ 1 nhưng kèm theo nguy cơ biến chứng tim mạch cao, hoặc bị huyết áp cao mức độ 2 - 3 thì cần phải phối hợp điều trị 2 loại thuốc.

Bệnh nhân phải thực hiện thăm khám định kỳ cùng bác sĩ chuyên khoa Tim mạch để được chẩn đoán và điều trị đúng thuốc, đúng thể trạng. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định cụ thể.

2.2. Chỉ dùng thuốc cao huyết áp khi đã xác định bệnh 

Hội Tim mạch Việt Nam và Hội Tim mạch Châu Âu đã quy định một người được cho là mắc bệnh huyết áp cao khi chỉ số huyết áp nằm trong các giới hạn sau:

• Huyết áp tâm trương  ≥ 90 mmHg và/hoặc:

• Huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg.

Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ quyết định thời điểm bệnh nhân nên dùng loại thuốc nào để điều trị với liều lượng là bao nhiêu, cụ thể:

• Nếu chỉ số huyết áp trong khoảng từ 120-129/<80 mmHg: bệnh nhân chỉ cần điều chỉnh lại lối sống và chế độ dinh dưỡng, theo dõi huyết áp thường xuyên và chưa cần dùng thuốc;

• Nếu chỉ số huyết áp từ 130/80 - 139/89 mmHg: giai đoạn 1 của huyết áp cao (theo tiêu chuẩn của Hội Tim mạch Hoa Kỳ), nếu bệnh nhân có nguy cơ cao gặp phải biến chứng đột quỵ hay đau tim thì cần thay đổi lối sống kết hợp với việc dùng thuốc;

• Nếu chỉ số huyết áp ≥ 140/90 mmHg: đây là biểu hiện của cao huyết áp giai đoạn 2 thì cần phải được kê đơn thuốc ổn định huyết áp ngay;

• Nếu huyết áp ≥ 180/120 mmHg: đây là tình trạng khẩn cấp cần được cấp cứu và can thiệp y tế càng sớm càng tốt.

Theo khuyến nghị mới được ban hành thì đối với các trường hợp có nguy cơ thấp đã tích cực thay đổi lối sống trong vòng 6 tháng nhưng  không có hiệu quả (huyết áp vẫn ở trên mức 130/80 mmHg) thì các bác sĩ nên cân nhắc chỉ định dùng thuốc cho những bệnh nhân này.

2.3. Uống thuốc đúng giờ 

Bệnh nhân khi dùng thuốc cao huyết áp cần phải duy trì lịch trình uống thuốc đều đặn hàng ngày, không được quên uống thuốc vì dễ khiến huyết áp mất ổn định và kéo theo các tác dụng phụ nghiêm trọng khác. Do vậy khi đã tuân thủ đúng giờ giấc cho việc uống thuốc sẽ tạo nên thói quen tốt, nhờ đó giúp nâng cao hiệu quả điều trị.

• Nếu dùng thuốc 1 lần/ngày: hãy uống vào một giờ cố định trong ngày;

• Nếu dùng loại thuốc phải uống nhiều lần/ngày: chia đều thuốc vào các khung giờ khác nhau và lặp lại y hệt cho những ngày tiếp theo.

2.4. Dùng thuốc liên tục, không được tự ý bỏ giữa chừng

Thuốc cao huyết áp được dùng với mục đích là duy trì sự ổn định cho huyết áp chứ  không phải là giải pháp điều trị dứt điểm. Vì thế ngay cả khi huyết áp của bệnh nhân đã ở ngưỡng bình thường thì cũng không được ngưng thuốc vì có thể sẽ khiến huyết áp đột ngột tăng cao trở lại, dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng nên người bệnh tuyệt đối không được ngừng thuốc mà chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.

Ngoài ra bệnh nhân cần đi khám huyết áp định kỳ theo lịch hẹn để kiểm tra tình  trạng bệnh, đồng thời điều chỉnh liều lượng hoặc loại thuốc phù hợp hơn nếu cần thiết.

Thuốc cao huyết áp cần phải được uống đúng giờ, đúng liều hàng ngày

Như vậy trên đây là các hướng dẫn bệnh nhân dùng thuốc cao huyết áp sao cho đúng cách. Ngoài việc dùng thuốc, người bệnh cũng cần xây dựng một lối sống và thực đơn dinh dưỡng khoa học, lành mạnh hơn. Ví dụ như tránh xa rượu bia, đồ uống có cồn, không hút thuốc lá, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, không nên thức quá khuya và thường xuyên vận động, tập thể dục để kiểm soát huyết áp luôn giữ vững ở mức ổn định.