Men gan là gì?

Gan được coi là “nhà máy" thải độc của cơ thể. Để cơ thể luôn khỏe mạnh, gan hoạt động liên tục giúp chống lại bệnh tật, nhiễm trùng, loại bỏ độc tố, tạo ra năng lượng từ thực phẩm nạp vào cơ thể,... nhờ vào các enzyme (men) gồm: AST, ALT, LDH, GGT. Những enzyme này kích hoạt và đẩy nhanh các phản ứng hóa học mà gan thực hiện khi nó hoạt động để giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh. 

Men gan đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa thức ăn

Tuy nhiên, khi nồng độ enzyme tăng cao, điều đó có nghĩa là gan của bạn đã bị tổn thương và bị phá hủy do các tác nhân gây bệnh. Men gan càng cao thì mức độ tổn thương càng nặng và nguyên nhân phần lớn do sử dụng chất kích thích như rượu, bia, hay người có tiền sử mắc bệnh về gan. Nếu không được kiểm soát, điều này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong.

Cảnh báo men gan tăng cao mùa World Cup có thể dẫn tới hậu quả khôn lường 

Có một sự thật đáng buồn rằng Việt Nam là nước tiêu thụ rượu bia và thuốc lá hàng đầu trên thế giới, xếp thứ 9 về lượng bia tiêu thụ với hơn 3,8 tỷ lít trong năm 2020, chiếm 2,2% lượng bia tiêu thụ trên toàn cầu. Phần lớn do thói quen, người dân vui cũng nhậu, buồn nhậu, không vui không buồn cũng nhậu. Nhất là những dịp tụ tập ngày lễ Tết hay khi có sự kiện thể thao,... tình trạng tiêu thụ rượu bia càng tăng cao đến mức báo động. Đây là nguyên nhân lớn gây tổn thương cũng như suy giảm chức năng gan nặng nề.

Mùa World Cup đang tới gần, bên cạnh niềm hân hoan với giải bóng đá lớn nhất hành tinh, người dân cũng cần cảnh giác với các bệnh lý về gan mật. Những món ăn giàu đạm, đồ ăn nhanh cùng với việc thức khuya, thời gian sinh hoạt bị xáo trộn do giờ chiếu đá bóng thường vào buổi tối và rạng sáng, nghỉ ngơi không đủ giấc sẽ dẫn đến tình trạng mệt mỏi. Đây đều là những nguyên nhân làm tăng cao nguy cơ gan nhiễm mỡ, từ đó gây tăng men gan và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.

Rượu bia, thuốc là và những thực phẩm không lành mạnh là nguyên nhân men gan tăng cao

Theo các chuyên gia, men gan tăng không chỉ đơn thuần là chỉ số mà nó còn đánh giá mức độ tổn thương của gan. Khi chỉ số tăng nhẹ, sẽ không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi có dấu hiệu nóng trong người, ngứa, phát ban, mắt vàng, vàng da, nhức cơ bắp, nước tiểu đậm màu,... tức là chỉ số men gan của bạn đang cao hơn nhiều so với mức tiêu chuẩn. Khi tình trạng này kéo dài và không được cải thiện có thể dẫn tới nhiều hệ lụy. 

PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Gan mật Việt Nam, Chuyên gia Gan mật của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC cảnh báo: “Bệnh nhân mắc các bệnh lý gan mật luôn tăng cao sau mỗi dịp lễ Tết, hay sau những sự kiện lớn như các giải bóng đá, thể thao...đặc biệt là tăng men gan. Khi chỉ số men gan cao đồng nghĩa tế bào gan đang bị tổn thương, gan đang bị viêm. Nếu người bệnh không biết vẫn cứ uống rượu, bia thì sẽ rất nguy hiểm. Đặc biệt là khi men gan cao nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí gây ung thư gan”.

Ngoài ra, chỉ số AST và ALT tăng cao cũng là hồi chuông cảnh báo tuổi thọ giảm dần. Chỉ số AST cao gấp đôi giới hạn bình thường, nguy cơ tử vong có thể lên đến 78%, trong khi đó, chỉ số ALT cao hơn 2 lần giới hạn bình thường, tỷ lệ tử vong tăng 59%. (Theo Dr.W.Ray Kim và các cộng sự, các nhà nghiên cứu của Hiệp hội Y khoa lâm sàng Mayo, Rochester, Minnesota).

Bỏ túi những biện pháp phòng ngừa men gan tăng ngay tại nhà

Hầu hết những tổn thương ở gan rất khó hồi phục, nếu tình trạng tiếp diễn trong thời gian dài có thể gây biến chứng nặng. Vì vậy, chuyên gia y tế khuyên người dân nên có một chế độ sinh hoạt, ăn uống lành mạnh để ngăn chặn những mầm mống của bệnh, đặc biệt trong mùa World Cup và dịp Tết đang tới dần. Chỉ cần chú ý thay đổi những thói quen sau, bạn có thể cải thiện đáng kể tình trạng gan mật của mình ngay tại nhà. 

• Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý: Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh như tăng cường rau xanh, chất xơ, hạn chế thức ăn nhanh, các chất kích thích và đồ uống có cồn. Bổ sung thêm nước để đẩy mạnh quá trình chuyển hóa, đào thải chất độc. 
• Tập thể dục thường xuyên: Duy trì thói quen tập thể dục khoảng 30 phút mỗi ngày hoặc chơi các môn thể thao để nâng cao sức khỏe cũng như sức đề kháng, ngăn ngừa nguy cơ bệnh tật. 
• Chế độ sinh hoạt lành mạnh: Ngủ đủ giấc và đúng giờ để gan có thể nghỉ ngơi sau ngày dài hoạt động. Một giấc ngủ sâu còn giúp bạn giải tỏa căng thẳng, cung cấp đủ năng lượng cho ngày mới tràn đầy sức sống. 

Siêu âm gan, xét nghiệm men gan cần thực hiện định kỳ tầm soát bệnh lý ở gan 

Do nhiều nguyên nhân khiến chỉ số men gan tăng mà không hề hay biết kể cả khi bạn khỏe mạnh. Vì vậy, để ngăn chặn, phát hiện sớm và chính xác những bất thường của men gan cũng như theo dõi tình hình bệnh, bạn hãy chủ động thăm khám sức khỏe thường xuyên.