Ốc tai có cấu tạo và chức năng như thế nào?

Tai đảm nhận rất nhiều nhiệm vụ đối với cơ thể và muốn hoàn thành tốt chức năng của mình thì cần có sự hỗ trợ của ốc tai. Vì thế, bảo vệ an toàn cho ốc tai chính là cách để đảm bảo tốt nhất cho sự bình thường của chức năng nghe và tránh được những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn tìm hiểu về cấu trúc, chức năng của ốc tai để biết cách bảo vệ chức năng ốc tai an toàn.

1. Vị trí và cấu tạo của ốc tai

1.1. Vị trí của ốc tai

Ốc tai nằm trước tiền đình, có hình giống như con ốc xoắn 2 vòng rưỡi. Phần đỉnh của ốc tai hướng ra bên ngoài còn nền ốc tai hướng vào đầu ngoài của ống tai trong. Có một phần nền ốc tai tạo thành một ụ nhô của hòm nhĩ.

Vị trí của ốc tai trong cấu trúc tai

1.2. Cấu tạo của ốc tai

Tai được cấu trúc gồm 3 phần tai trong, tai giữa và tai ngoài. Ốc tai chính là một phần của tai trong, có cấu tạo gồm:

- Trụ ốc: đây chính là trục xương có hình nón, phần đáy của trụ ốc là đáy của ốc tai. Bên trong trụ ốc các ống dọc trụ ốc có vai trò là nơi để sợi thần kinh ốc tai đi qua.

- Ống xoắn ốc: giảm dần đường kính từ đáy lên đỉnh, dài khoảng 30mm, quấn thành 2.5 vòng quanh trụ ốc. Điểm tận cùng của ống xoắn là đỉnh ốc tai. Ống xoắn ốc có vòng đáy nhô vào thành trong của hòm nhĩ thành một ụ nhô. Đáy ống xoắn ốc thông với xương tiền đình và có lỗ mở vào bên trong cống ốc tai - nơi dẫn đến lỗ ở mặt dưới phần đá của xương thái dương.

- Mảnh xoắn xương: là xương mỏng từ trụ ốc nhô ra, bao quanh trụ ốc tạo thành đường xoắn ốc, giảm dần về bề rộng từ đáy đến phần đỉnh của ốc tai.

- Thành màng nhĩ ống ốc tai: là các màng hoặc mảnh nền, cấu tạo từ các thớ sợi được căng từ bờ tự do của mảnh xoắn xương đi đến thành ngoài của ống xoắn ốc. Trên mảnh nền là cấu trúc thượng mô dày tạo nên cơ quan xoắn ốc để nhận cảm thính giác từ  sợi thần kinh ốc tai.

- Thành ngoài ống ốc tai: hình thành từ phần dày lên của màng xương thành ngoài ống xoắn ốc.

- Thành tiền đình của ốc tai: hình thành từ một lớp màng mỏng chạy từ mảnh xoắn xương đi đến thành ngoài ống ốc tai.

- Động mạch: gồm 12 - 14 nhánh nhỏ chạy theo ống trong trụ ốc, có nhiệm vụ cấp máu cho mảnh nền, mảnh xoắn xương và trụ ốc. Chúng tạo nên cuộn tiểu động mạch ốc tai.

- Tĩnh mạch: gồm tĩnh mạch, động mạch xoắn trụ ốc và nhánh tiền đình, tạo thành tĩnh mạch mê đạo ở trong xoang ngang hoặc phía sau xoang tĩnh mạch đá trên.

- Thần kinh tiền đình ốc tai: gồm 2 nhánh chính. Trong đó 1 nhánh đảm nhận chức năng nghe, kéo từ ốc tai đến cơ quan xoắn ốc. 1 nhánh khác đảm nhận chức năng thăng bằng là phần tiền đình đi vào cầu nang, soan nang và ống bán khuyên.

Mô tả một phần cấu tạo ốc tai

2. Chức năng chính của ốc tai

Chức năng chính của ống tai là nghe. Loa tai là nơi tập trung sóng âm có trong không khí rồi hướng nó đi dọc ống tai ngoài để đến với màng nhĩ, khiến cho màng nhĩ rung lên. Những rung động này được chuỗi xương con truyền đến phần cửa sổ tiền đình. Tại đây, xương bàn đạp ở cửa sổ tiền đình sẽ có các chuyển động lắc qua lắc lại để tạo thành sóng rung động trong ngoại dịch.

Phần sóng rung động đó lan tỏa đến ngoại dịch thang tiền đình và vòm ốc tai để đến với ngoại dịch thang nhĩ. Kết thúc quá trình này, sóng rung động về nơi mở thông của tai giữa và ốc tai, nhờ đó mà màng nhĩ phụ rung lên.

Sóng rung động tiếp tục làm lõm ống ốc tai để tạo thành sóng rung động nội dịch và kích thích các tế bào thượng mô thần kinh cơ quan xoắn. Nhờ thế mà các xung động thần kinh ở cơ quan này được ốc tai truyền về não để con người nhận biết được âm thanh đã phát ra.

3. Làm cách nào để bảo vệ tốt nhất chức năng của ốc tai?

Như vậy có thể thấy rằng, ốc tai chính là phần không thể thiếu trong quá trình dẫn truyền xung động âm thanh thành dạng sóng cơ học giúp chuyển thành tín hiệu thần kinh để não nhận biết. Khi ống tai hoạt động tốt thì chức năng nghe được đảm bảo. Vì thế, bảo vệ ốc tai cũng chính là bảo vệ an toàn cho khả năng nghe.

Khám bác sĩ chuyên khoa khi chức năng nghe có vấn đề giúp phát hiện bất thường ở ốc tai

Muốn bảo vệ ốc tai khỏe mạnh, cần lưu ý:

- Thực hiện vệ sinh tai đúng cách để đảm bảo tai không bị bít kín bởi bất cứ yếu tố nào.

- Hạn chế tiếp xúc với môi trường âm thanh ồn ào, âm lượng quá to.

- Tránh nghe các loại nhạc kích động và mở nhạc với âm lượng quá mức.

- Cố gắng cho tai được nghỉ ngơi sau một ngày dài làm việc mệt mỏi bằng cách tạo không gian yên tĩnh để toàn bộ cơ thể được thư giãn thoải mái.

- Không mở âm lượng quá lớn khi đeo tai nghe.

- Trong trường hợp bắt buộc phải ở trong môi trường âm thanh có âm lượng lớn thì nên đeo dụng cụ bảo vệ tai để hạn chế tác động của tiếng ồn đến thính giác.

- Khám tai định kỳ để kịp thời phát hiện và xử lý các bất thường ở tai, nhất là trường hợp gia đình có thành viên mắc khuyết tật về tai.

- Luyện tập thể dục thể thao kết hợp nghỉ ngơi và ăn uống điều độ để cải thiện sức khỏe, giúp tai trở nên nhạy bén.

Về cơ bản, ốc tai là một bộ phận khá phức tạp, có vai trò dẫn truyền xung động âm thanh dưới dạng sóng cơ học để gửi tín hiệu cho não nhận biết được âm thanh. Khi các cấu trúc của tai trong đó có ống tai hoạt động khớp với nhau thì chức năng nghe được đảm bảo. Nếu hiểu được cấu tạo và chức năng của ống tai bạn sẽ hiểu được tầm quan trọng của việc chăm sóc và bảo vệ bộ phận này.

Nếu khả năng nghe bị suy giảm thì nên thận trọng trước các bất thường ở ốc tai. Trong trường hợp này, để được chẩn đoán chính xác, quý khách hàng có thể đặt lịch khám cùng bác sĩ Tai mũi họng của Hệ thống Y tế MEDLATEC. Bằng những kiểm tra cần thiết, dưới sự hỗ trợ của hệ thống máy móc hiện đại, bác sĩ sẽ cho bạn biết về tình trạng thính giác của mình có liên quan đến bất thường ở ốc tai hay không và tư vấn để bạn có biện pháp cải thiện tốt nhất.

BS Thanh Tuấn đã duyệt