Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính với các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ,... thường gặp ở trẻ em nhưng cũng có thể gặp ở người lớn chưa có miễn dịch và có thể gây thành dịch.

Khoảng 10 đến 12 ngày sau khi bị nhiễm virus sởi, những triệu chứng lâm sàng có thể xuất hiện gồm: sốt, ho, chảy nước mũi, mắt đỏ, sợ ánh sáng, xuất hiện những nốt nhỏ nhân màu xanh hoặc trắng (các đốm Koplik) ở miệng hoặc gò má, tạo thành những mảng ban lớn màu đỏ, phẳng, có thể chập vào nhau. Các mảng ban này có thể lan xuống ngực, lưng, đùi và chân. Khoảng một tuần sau, những vết nhỏ này sẽ nhạt dần, vết nào xuất hiện trước sẽ hết trước.

Các biến chứng của sởi có thể gặp là: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc và đôi khi viêm não sau sởi, đặc biệt ở trẻ em suy dinh dưỡng, có thể dẫn đến tử vong. Chính vì vậy, việc phát hiện sớm và chính xác bệnh sởi là vô cùng quan trọng và cấp thiết.

Gần đây, việc chẩn đoán nhiễm virus sởi thường dựa vào việc phát hiện các kháng thể đặc hiệu sởi IgM (measles-specific IgM) huyết thanh ở giai đoạn cấp (thường xuất hiện muộn trên 4 ngày sau khi phát ban) bằng phương pháp miễn dịch enzyme (ELISA), bằng sự chuyển đổi huyết thanh IgM thành IgG hoặc bằng sự tăng gấp 4 lần giá trị của IgG huyết thanh giữa phase cấp và phase phục hồi [2].

Cũng có thể phát hiện nhiễm virus sởi bằng sự phân lập virus sởi hoặc bằng việc phát hiện RNA của virus sởi từ các mẫu bệnh phẩm dịch tiết mũi-hầu, máu và nước tiểu (ngày 0-5 kể từ khi phát ban)

Mặc dù IgM trong huyết thanh thường được sử dụng để chẩn đoán nhiễm sởi cấp nhưng các kỹ thuật sinh học phân tử như RT-PCR có thể phát hiện sớm RNA của virus sởi (ngày 0-5 kể từ khi phát ban) ở nhiều loại bệnh phẩm khác nhau nên trở thành một kỹ thuật có giá trị cao, đặc biệt là trong các trường hợp IgM hoặc IgG chưa xuất hiện, xuất hiện không rõ hoặc không phát hiện được. Hơn nữa, các loại (genotypes) virus sởi cũng chỉ có thể được phân biệt nhờ phân tích gene (sequencing) [1, 2].

Những nghiên cứu quốc tế gần đây chỉ ra rằng kỹ thuật real-time RT-PCR đặc hiệu gene (quantitative gene-specific real-time Reverse transcription-PCR assays) định lượng sử dụng các gene N (nucleoprotein), F (fusion) và H (hemagglutinin) có khả năng phát hiện virus sởi với các độ nhạy tương ứng là 100%, 93%, 82% và đều có độ đặc hiệu là 100% [2].  

Hiện nay, ngoài kỹ thuật ELISA định lượng IgM và IgG huyết thanh được thực hiện hàng ngày, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC còn có thể phát hiện sớm và chính xác sự nhiễm virus sởi bằng kỹ thuật real-time RT-PCR đặc hiệu gene N (lấy mẫu bệnh phẩm dịch phết mũi-hầu hoặc niêm mạc má).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Akiyama M, Kimura H, Tsukagoshi H, et al. Development of an assay for the detection and quantification of the measles virus nucleoprotein (N) gene using real-time reverse transcriptase PCR. J Med Microbiol 2009 May; 58(5): 638-643.