1. Hiểu thêm về sán lá máu

Nắm được thông tin về sán lá máu sẽ giúp người bệnh nhận thức được mức độ nguy hiểm để đi thăm khám cũng như tìm cách chữa trị kịp thời.

1.1 Sán lá máu là gì?

Schistosoma là tên gọi khoa học của sán lá máu. Nó là một loại nội ký sinh trùng, được các nhà khoa học phát hiện vào năm 1858. Loại sán này xuất hiện ở khắp mọi quốc gia, châu lục trên thế giới. Không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe tạm thời, mà còn gây nguy hiểm bởi các biến chứng về lâu dài.

Sán lá máu gây nguy hiểm cho chủ thể bị ký sinh

Schistosoma là một chi nằm trong nhóm sán lá. Nó ký sinh ở người và mang tới nhiều căn bệnh truyền nhiễm ở mức độ từ bình thường cho tới nghiêm trọng. Nó thực tế là giun dẹp trường thành. Nó nguy hiểm là bởi thuộc loại dị hình và lưỡng tính, có sự khác nhau về hình thể giữa con cái và con đực.

1.2 Giải đáp sán lá máu kí sinh ở đâu?

Như đã đề cập trên đây, sán lá máu là một loài giun dẹp kí sinh. Giống như tên gọi, nó sống ký sinh trên người, tại các hệ thống mạch máu mạc treo hay các đám rối trong bàng quang. Mức độ hoành hành trong cơ thể được coi là nghiêm trọng. Nguy hiểm chỉ ngay sau bệnh sốt rét.

1.3 Cách sán lá máu sinh sôi

Chắc hẳn sau khi tìm hiểu sơ bộ thì bạn đã biết sán lá máu kí sinh ở đâu. Câu hỏi tiếp theo được đặt ra là làm thế nào để sán lá máu sinh sôi. Và sự khác nhau khi phân bổ ở nhiều khu vực như thế nào.

Xét đến khả năng sinh sản, trứng của sán được thải ra ngoài thông qua phân hoặc nước tiểu từ vị trí ruột hoặc bàng quang, chúng di chuyển tới các vùng nước ngọt. Sau một thời gian, trứng nở ra con, chính là các ấu trùng. Nó sẽ tìm kiếm và đi vào các vật chủ trung gian. Vật chủ trung gian có thể là ốc sên; cũng có thể là động vật có vú, bao gồm cả con người.

Sán lá máu có đuôi sau khi biến ra từ ấu trùng

Chúng ta có thể dễ dàng phân biệt được cá thể sán đực với sán cái, bởi cấu tạo không giống nhau của chúng. Dựa vào hình dạng của trứng chúng ta cũng có thể phân loại được sán. Đặc điểm của trứng sán là không có nắp. Đuôi của ấu trùng sán máu khác so với nhiều loại ấu trùng khác, đuôi dạng chẻ đôi.

Với sán lá máu kí sinh ở người, có 4 loại chính, tương đương với sự phân bố riêng:

• Tại các vùng Đông Á, cụ thể là các quốc gia như: Philippines, Triều Tiên, Đài Loan, Nhật Bản,... thường xuất hiện loại S.japonicum.

• Tại các vùng Trung Đông và Châu Phi, sán lá máu kí sinh xuất hiện và có tên khoa học là S.haematobium.

• Ở các khu vực Châu Mỹ La Tinh, Congo hay sông Nile có sự phân bổ của S.mansoni.

• Loại cuối cùng có tên khoa học là S.intercalatum, nó xuất hiện và phân bổ rộng rãi tại Gabon, Ai Cập,...

Ốc là vật thể trung gian mà ấu trùng sán lá máu chọn ký sinh tạm thời. Xuất phát điểm của chúng là ấu trùng lông, dần phát triển và biến thành ấu trùng đuôi. Khả năng sinh sản nhanh hay chậm phụ thuộc vào môi trường. Nếu ở trong điều kiện tốt, ấu trùng lông sẽ sinh sản càng nhanh và ký chủ ốc sẽ bắt đầu phóng thích chúng.

Ấu trùng đuôi có khả năng di chuyển tự do ở nơi có nước. Nó có khả năng chui qua da người, khi một phần da nào đó của cơ thể tiếp xúc phải vùng nước này, con ấu trùng sẽ trực tiếp xâm nhập và bỏ lại phần đuôi. Nó đi vào trong da, ăn sâu trong đường máu và dần đến hệ tuần hoàn. Ấu trùng không đuôi này sẽ dự vào môi trường trong cơ thể để phát triển thành sán lá máu trưởng ký sinh tại tĩnh mạch cửa. Nó sẽ tiếp tục thụ tinh sau đó lại đẻ ra trứng. Cứ thế theo vòng đời là 20 năm.

2. Làm thế nào để phát hiện bị nhiễm sán lá máu?

Sán lá máu kí sinh ở đâu cũng sẽ gây ra các ảnh hưởng lớn tới cơ thể. Có một số biểu hiện chính để người bị nhiễm nhận dạng sán lá máu kí sinh.

2.1. Sự khác biệt tại vùng da

Đây là nơi có biểu hiện bệnh sớm nhất khi ấu trùng chui vào da, xâm nhập vào từng cơ thể. Cơ thể sẽ ngứa ngáy khó chịu liên tục, sau đó khoảng mấy ngày thì sẽ thấy da bị nổi mẩn.

2.2. Nhiễm trùng

Sau khi nhận thấy có dấu hiệu của phản ứng da, sán lá máu ký sinh ở đâu thì cũng sẽ khiến da bị quá mẫn, mề đay kéo dài; nhưng cơn đau nhức cơ bắp và sốt diễn ra liên tục. Thời gian các triệu chứng này xuất hiện là 1 đến 2 tháng sau đó.

Sán lá máu gây mề đay khó chịu

2.3. Triệu chứng trong giai đoạn toàn phát

Biểu hiện của giai đoạn này sẽ khác nhau, tùy vào tác nhân gây truyền nhiễm và vị trí bị xâm nhập. Trong khi, sán máu gan- lách được gây ra bởi tác nhân S.japonicum; có dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa, liên tục ra mồ hôi hay có những triệu chứng sốt rét, thì sán máu tiết niệu - sinh dục lại gây ra bởi S.haematobium; nó trú ở bướu gai màng nhầy của bàng quang, bướu gai màng nhầy, ứ đoạn tuần hoàn,...

Ngoài ra, nếu có dấu hiệu về hệ tiêu hóa, đường ruột như táo bón, gan lách sưng phồng, mề đay liên tục thì có thể do sán lá máu ký sinh S.mansoni không rõ ràng. Biểu hiện bệnh do S.intercalatum gây ra cũng tương tự như S. mansoni vừa đề cập

3. Điều trị sán lá máu bằng phương pháp nào?

Sau khi đã xác định có sán lá máu kí sinh, dù ở đâu trong cơ thể, bạn phải tìm cách điều trị để tránh biến chứng lâu dài. Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị sán máu là praziquantel, niridazole, oxamniquine,...

Tuy nhiên, thuốc có lợi lại đi đôi với hại, thuốc Niridazole độc tính cao, tác dụng nhanh nhưng về lâu dài sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần. Trong khi đó, oxamniquine dù được sử dụng rộng rãi do ít độc lực hơn nhưng lại chỉ có thể điều trị S.mansoni. Loại còn lại được ứng dụng chữa trị nhiều nhất là praziquantel. Sở dĩ được ưa chuộng là bởi trị được nhiều loại sán lá máu kí sinh với hiệu quả tốt, mà không gây biến chứng.

Hình ảnh đường ruột bị nhiễm sán lá máu

Khả năng phát tán của bệnh sán lá máu ký sinh phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như điều kiện môi trường, tình hình xã hội. Bởi phải có lượng ký đủ lớn thì sán máu mới bắt đầu chu trình gây bệnh. Những trường hợp cần chú ý phòng tránh sán lá máu ký sinh là những người chài lưới, đánh bắt thủy hải sản, làm nông,...

Sán lá máu kí sinh ở đâu cũng đều gây hại tới sức khỏe người bị nhiễm. Vị vậy, cách tốt nhất vẫn là chủ động phòng tránh tình trạng này. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào cần được giải đáp, hoặc có nhu cầu đặt lịch khám tại MEDLATEC, bạn có thể gọi ngay vào hotline của bệnh viện theo số 1900 56 56 56 để được hỗ trợ nhanh chóng.