1. Tìm hiểu về chứng tràn khí màng phổi tự phát

Màng phổi gồm 2 lớp là lá thành và lá tạng, hai lớp này cùng bao bọc bảo vệ phổi, giữa chúng có một lớp màng nhầy giúp chuyển động nhịp nhàng theo nhịp thở. Bình thường, khoang màng phổi tạo giữa lá tạng và lá thành không chứa không khí, chỉ có lớp thanh dịch mỏng. Cấu trúc này tạo nên áp suất âm, giúp phổi di động và vận chuyển máu về tim dễ dàng hơn.

Tràn khí màng phổi tự phát thường không xác định được nguyên nhân

Khi khí xuất hiện ở phổi, chức năng hô hấp của cơ quan này bị giảm, phổi bị ép và xẹp lại thì gọi là tràn khí màng phổi. Các trường hợp tràn khí màng phổi nghiêm trọng và kéo dài nếu không được dẫn khí có thể gây suy hô hấp, rối loạn tuần hoàn và khiến bệnh nhân tử vong nhanh chóng.

Tràn khí màng phổi được chia thành 2 loại là nguyên phát (tự phát) và thứ phát với nguyên nhân và đặc điểm bệnh lý khác nhau. Trong đó, tràn khí màng phổi tự phát xảy ra đột ngột ở bệnh nhân chưa từng có tiền sử chấn thương hay bệnh lý ở phổi. Nguyên nhân trực tiếp vẫn chưa xác định rõ, chỉ biết rằng ở những bệnh nhân này, nguyên nhân có thể do vỡ các bóng khí nhỏ bất thường ở phổi.

Đối tượng thường bị bóng khí phổi là những người mắc bệnh rối loạn di truyền liên kết hoặc lồng ngực dài. 

Một số ít trường hợp, tràn khí màng phổi gặp phải ở bệnh nhân sốt siêu vi, là một trong những biến chứng hô hấp do siêu virus gây ra. 

Khác với tràn khí màng phổi tự phát, tràn khí màng phổi nguyên phát thường gặp ở bệnh nhân trên 40 tuổi, có bệnh lý phổi trước đó và bệnh thường tiến triển nặng hơn. Các bệnh lý dễ dẫn đến biến chứng tràn khí màng phổi như bệnh lao, viêm phổi, áp xe phổi, hen suyễn, dị vật đường thở, xơ phổi, ung thư phổi,… 

Tràn khí màng phổi tự phát diễn biến bất ngờ, ít người bệnh nhận thức và điều trị kịp thời dẫn đến những biến chứng không đáng có. Vì thế mỗi người nên tự trang bị kiến thức về biến chứng hô hấp này, chủ động phòng ngừa cũng như xử lý khi bản thân hay người xung quanh mắc phải.

2. Triệu chứng điển hình của tràn khí màng phổi tự phát

Các triệu chứng này rất rõ ràng, điển hình nhất là đau ngực dữ dội và đột ngột. Nhiều trường hợp cơn đau ngực dữ dội khiến người bệnh có cảm giác như bị dao đâm, không dám thở sâu do cơn đau tăng khi hít thở. Cùng với đó, tình trạng ho khan dữ dội do xẹp phổi, thiếu hụt không khí càng khiến bệnh nhân đau đớn hơn.

Hầu hết bệnh nhân tràn khí màng phổi bị đau ngực và khó thở

Triệu chứng xuất hiện muộn hơn của chứng tràn khí màng phổi tự phát là cảm giác khó thở, ngột ngạt. Tỉ lệ tràn khí càng cao so với thể tích phổi thì ảnh hưởng tới chức năng hô hấp càng lớn, bệnh nhân càng bị khó thở nhiều. 

Khó thở và đau đớn khiến người bệnh xuất hiện các triệu chứng toàn thân như: mạch đập nhanh, tay chân lạnh, hẹ huyết áp, vã mồ hôi, tinh thần hốt hoảng, lo âu,… Đa phần trường hợp tràn khí màng phổi tự phát triệu chứng sẽ rầm rộ và rõ ràng. Tuy nhiên vẫn có số ít trường hợp triệu chứng kín đáo, người bệnh chỉ cảm thấy khó thở và tức ngực thoáng qua.

Nếu tràn khí màng phổi nhẹ, khí sẽ tự thoát ra ngoài theo hoạt động của phổi và triệu chứng bệnh cũng dần biến mất. Song nếu bệnh tiếp tục tiến triển, triệu chứng sẽ nặng hơn như lồng ngực căng phồng, rung thanh giảm, có thể xuất hiện dấu hiệu mắt híp, cổ bạnh,.... 

Triệu chứng tràn khí màng phổi sẽ giúp bác sĩ phát hiện bệnh, song để chẩn đoán chính xác cần thực hiện các kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh như: chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính,… Một số xét nghiệm cận lâm sàng khác có thể được thực hiện để tìm ra nguyên nhân gốc rễ gây tràn khí màng phổi và điều trị triệt để.

Chụp X-quang thường chỉ định trong chẩn đoán tràn khí màng phổi

3. Phương pháp điều trị tràn khí màng phổi tự phát hiệu quả

Hầu hết các trường hợp cấp cứu tràn khí màng phổi tự phát, bệnh diễn tiến nhanh với triệu chứng rầm rộ. Tuy nhiên khi được cấp cứu hỗ trợ thoát khí, bệnh sẽ hồi phục nhanh chóng và chức năng phổi sẽ dần trở lại bình thường.

Chẩn đoán nhanh và chính xác mức độ tràn khí màng phổi rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị. Nếu tràn khí màng phổi tự phát chỉ chiếm nhỏ hơn 15% thể tích bên phổi bị ảnh hưởng thì hầu như không cần dẫn lưu khí. Bệnh nhân sẽ được thở oxy để hỗ trợ tự thoát khí, chụp X-quang phổi và theo dõi cho đến khi sức khỏe ổn định.

Nếu tràn khí màng phổi với thể tích lớn hơn 15% thể tích phổi bị ảnh hưởng, cần chọc hút dẫn lưu màng phổi bằng 1 số phương pháp như:

• Kim nhỏ nối với bơm tiêm và ba chạc.

• Kim luồn nối với dây truyền dịch, bơm tiêm và ba chạc.

• Catheter đặt vào khoang màng phổi.

• Gây dính màng phổi.

Nếu bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp chọc hút khí màng phổi trên, phẫu thuật mở màng phổi và đặt ống dẫn lưu sẽ được chỉ định. Bên cạnh đó, điều trị nội khoa với các thuốc giảm đau, thuốc hỗ trợ chức năng phổi là cần thiết trong quá trình cấp cứu, điều trị phục hồi cũng như phòng ngừa tái phát.

Đa phần trường hợp tràn khí màng phổi tự phát phục hồi nhanh sau điều trị

Như vậy, tùy vào mức độ tràn khí màng phổi tự phát mà phương pháp điều trị và tiên lượng bệnh là khác nhau. Song hầu hết trường hợp cấp cứu sớm, điều trị tích cực dưới sự theo dõi của chuyên gia y tế, bệnh nhân sẽ phục hồi nhanh chóng mà không để lại biến chứng sức khỏe gì.

Nếu cần tư vấn, hỗ trợ thêm, tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC luôn luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn.