1. Nguyên nhân nào gây nên tình trạng trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày?

Nôn khan là tình trạng trẻ buồn nôn, cố gắng nôn nhưng không có chất nôn ra ngoài. Tình trạng này nếu kéo dài hoặc lặp lại nhiều lần trong ngày thì nguyên nhân có thể là do:

1.1. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng dịch dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện, cơ vòng thực quản dưới còn yếu nên dễ bị trào ngược hơn so với người lớn. Nếu trẻ bú quá nhiều, nằm bú hoặc thay đổi tư thế đột ngột sau khi ăn đều có thể dễ bị trào ngược.

Khi bị trào ngược dạ dày thực quản, trẻ thường cảm thấy buồn nôn, nôn khan, nhất là sau ăn hoặc khi trẻ nằm xuống. Ngoài ra, trẻ cũng sẽ có triệu chứng quấy khóc, ho kéo dài, quấy khóc, bỏ bú, ợ chua, thở khò khè,...

Trào ngược dạ dày thực quản có thể khiến cho trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày

1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp

Nhiễm trùng đường hô hấp là tình trạng các cơ quan trong hệ hô hấp như mũi, họng, thanh quản, khí quản, phổi bị vi khuẩn hoặc virus tấn công. Tác nhân gây bệnh khiến trẻ bị viêm amidan, viêm mũi, viêm họng,... 

Khi bị nhiễm trùng hô hấp, trẻ thường ho nhiều, khó thở, đau họng, nôn khan,… Đặc biệt trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày khi bị nhiễm trùng đường hô hấp là do cơn ho kéo dài, ho mạnh tạo áp lực lên cơ hoành và dạ dày. Ngoài ra, viêm nhiễm cũng làm cổ họng tăng tiết đờm, trẻ chưa biết khạc nhổ nên sẽ có phản xạ tự nhiên là nôn khan để làm sạch đường thở.

Ngoài ra, trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp cũng bị ho nhiều, ho có đờm, sốt nhẹ hoặc sốt cao,...

2. Cha mẹ nên làm gì khi trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày?

2.1. Bình tĩnh quan sát tình trạng của trẻ và cho trẻ nghỉ ngơi

Khi trẻ nôn khan, cha mẹ cần giữ bình tĩnh, theo dõi kỹ các vấn đề sau để có hướng xử lý ban đầu an toàn:

- Tần suất nôn.

- Thời điểm nôn (trước hay sau ăn).

- Biểu hiện đi kèm như sốt, ho, tiêu chảy,…

Trẻ bị nôn khan thường khó chịu và dễ mệt mỏi. Vì thế, trẻ cần có thời gian nghỉ ngơi, nên nằm nghiêng về bên trái, tránh vận động hay chơi đùa sau khi ăn, trẻ cần được kê cao đầu khi ngủ để tránh bị trào ngược.

2.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Nếu trẻ còn bú sữa mẹ nhưng bị nôn khan nhiều lần, mẹ hãy:

- Chia nhỏ cữ bú của trẻ.

- Cho trẻ bú đúng tư thế.

- Sau khi bú xong không cho trẻ nằm ngay.

Nếu trẻ đã ăn dặm, cha mẹ hãy:

- Tránh thức ăn dầu mỡ, khó tiêu.

- Nên cho ăn cháo loãng, dễ nuốt.

- Tạm ngưng thực phẩm lạ hoặc có nguy cơ gây dị ứng.

Khi trẻ bị nôn khan nhiều lần cha mẹ nên cho con ăn đồ loãng và chia thành nhiều bữa 

2.3. Vệ sinh mũi họng cho trẻ

Khi trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày kèm theo sổ mũi, cha mẹ nên vệ sinh mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý và dùng dụng cụ hút mũi để hút sạch dịch mũi. Nếu trẻ đã lớn, cha mẹ hãy hướng dẫn con súc miệng với nước muối sinh lý để giảm kích ứng vùng họng và giảm nôn khan.

2.4. Đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa

Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay nếu có các dấu hiệu sau:

- Nôn khan kéo dài trên 24 giờ.

- Có sốt cao, co giật, lừ đừ.

- Không ăn uống được hoặc từ chối bú mẹ.

- Tiêu chảy, mất nước nghiêm trọng.

- Khó thở, tím tái, nghi ngờ hóc dị vật.

Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác bệnh sử, kiểm tra lâm sàng và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết như:

- Xét nghiệm máu đánh giá tình trạng viêm nhiễm.

- Chụp X-quang phổi nếu nghi ngờ trẻ có dấu hiệu của bệnh hô hấp.

- Nội soi hoặc siêu âm ổ bụng để kiểm tra, phát hiện vấn đề ở đường tiêu hóa.

- Kiểm tra chức năng hô hấp, loại trừ dị vật đường thở.

- Thăm khám tai mũi họng nếu nghi ngờ viêm amidan, viêm họng.

Từ kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với nguyên nhân khiến trẻ bị nôn khan như:

- Điều trị viêm nhiễm bằng thuốc kháng sinh (nếu cần).

- Sử dụng thuốc giảm ho, thuốc long đờm, thuốc chống trào ngược.

- Hướng dẫn chế độ ăn uống, nghỉ ngơi tại nhà phù hợp với tình trạng của trẻ.

Bác sĩ chuyên khoa thăm khám giúp tìm ra nguyên nhân nôn khan ở trẻ

3. Phòng ngừa tái phát nôn khan nhiều lần ở trẻ nhỏ

Để phòng ngừa tái phát tình trạng trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày, cha mẹ cần:

- Thiết lập lại chế độ ăn cho con bằng cách:

+ Không nên ép trẻ ăn quá no để giảm áp lực lên dạ dày.

+ Tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng, đồ chiên rán, đồ cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ hoặc nhiều đường.

+ Đảm bảo thức ăn được nấu chín kỹ, sạch sẽ để tránh gây nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.

+ Khuyến khích uống nhiều nước để hỗ trợ tiêu hóa và thanh lọc cơ thể.

- Tập cho con có thói quen sinh hoạt lành mạnh như:

+ Không nằm ngay sau khi kết thúc bữa ăn.

+ Hạn chế các hoạt động chạy nhảy sau bữa ăn.

+ Tạo môi trường vui vẻ, thoải mái, tránh la mắng hoặc gây áp lực tinh thần cho trẻ.

- Tăng sức đề kháng:

Sức đề kháng yếu khiến trẻ dễ mắc các bệnh lý đường tiêu hóa và hô hấp, là nguyên nhân gây nôn khan. Vì thế cha mẹ nên tăng đề kháng cho con qua:

+ Bổ sung vitamin và khoáng chất từ thực phẩm như trái cây giàu vitamin C, rau xanh,... 

+ Cho trẻ vận động thể chất như đi bộ, đạp xe, chơi ngoài trời,... để nâng cao thể lực.

+ Tiêm phòng đầy đủ để trẻ được phòng ngừa trước các bệnh nhiễm khuẩn.

Trong trường hợp cha mẹ lúng túng không biết trẻ bị nôn khan nhiều lần trong ngày cần làm gì, cha mẹ có thể liên hệ đặt lịch khám cho con cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.