Ung thư máu là bệnh gì?

Trong các bệnh lý về ung thư, ung thư máu là bệnh duy nhất không hình thành khối u, vì vậy việc điều trị sẽ phức tạp và khó khăn hơn các bệnh ung thư khác. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị ngay từ giai đoạn đầu, hiệu quả điều trị bệnh sẽ cao hơn rất nhiều.

Máu gồm 3 loại tế bào là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Ung thư máu bắt nguồn từ sự tăng sinh và tích lũy bất thường của các tế bào tạo máu chưa trưởng thành trong tủy xương và ở máu ngoại vi. Những tế bào này lấn át và ức chế dòng tế bào bình thường khác trong tủy, xâm lấn ra các cơ quan khác và lan tràn ra máu ngoại vi.

Ung thư máu là do bất thường các dòng tế máu

Ung thư máu gồm 3 bệnh chính:

• Bệnh bạch cầu (Leukemia) hay còn gọi là bệnh máu trắng: Là sự tăng sinh ác tính của dòng bạch cầu ở cơ quan tạo máu, có thể xâm nhập vào các phủ tạng khác. Bạch cầu tăng sinh gây ức chế sự phát triển của hồng cầu và tiểu cầu, có thể gây ra tình trạng suy tủy xương.

• U Lympho (Ung thư hạch) Là nhóm bệnh ác tính của tổ chức Lympho, có biểu hiện như các khối u ở hạch hoặc ở các tổ chức Lympho khác (Lách). Đây là nhóm hay gặp ở Việt Nam, thường xuất hiện ở tuổi trung niên và người già.

• Đa u tủy xương: Là bệnh đặc trưng bởi sự tăng sinh ác tính tế bào dòng Plasmo tiết ra protein đơn dòng trong huyết thanh và nước tiểu. 

Triệu chứng của bệnh là gì?

Triệu chứng của ung thư máu thường không biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu, chỉ khi các tế bào ung thư phát triển mạnh, ảnh hưởng đến 1 số cư quan, bộ phận trên cơ thể thì mới xuất hiện các triệu chứng:

• Ban đầu, các triệu chứng khá mơ hồ: Mệt mỏi, sút cân, giảm thể lực

• Xuất hiện xuất huyết tự nhiên, đa hình thái (chấm, nốt, mảng xuất huyết dưới da, chảy máu cam, …)

Triệu chứng bệnh ung thư máu: xuất huyết tự nhiên, chảy máu cam

• Có thể sốt không rõ nguyên nhân, điều trị kháng sinh không đỡ.

• Tế bào ung thư xâm nhập vào xương gây đau nhức xương khớp.

• Có thể sưng hoặc nổi các hạch bạch huyết.

Khi thấy xuất hiện những triệu chứng này, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe cơ thể mình. Việc phát hiện bệnh và điều trị sớm có ý nghĩa vô cùng quan trọng, vậy nên chúng ta không được chủ quan với những triệu chứng này.

Vậy bệnh ung thư máu có di truyền không?

Các yếu tố về điều kiện môi trường sống được coi là các tác nhân chính gây ung thư máu. Tuy nhiên, bệnh ung thư máu lại là bệnh có thể di truyền, nhưng tỉ lệ này không cao, chỉ khoảng 5% bệnh nhân mắc ung thư máu là do nguyên nhân này.

AND hay ARN là các nhân tố di truyền của cơ thể, chúng có nhiệm vụ mang thông tin di truyền riêng của mỗi cá thể như màu da, màu mắt,… ngoài ra nó còn quy định sự phân chia và phát triển của tế bào theo lập trình sẵn có. Một số trường hợp ít gặp, bệnh nhân ung thư máu có thể do đột biến gen của tế bào tủy xương như:

• Đột biến gen CEBPA: Người mang đột biến gen này thường có lượng bạch cầu và hồng cầu thấp, từ đó khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và cơ thể suy nhược do thiếu Hemoglobin. Đột biến gen CEBPA đã được chứng minh đóng vai trò quang trọng trong việc hình thành và tiên lượng bệnh ở bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu dòng tủy.

• Đột biến gen DDX41: Đột biến gen này không trực tiếp gây mà làm gián đoạn khả năng ức chế các khối u của cơ thể, từ đó gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc ung thư máu.

• Đột biến gen RUNX1: Đây là loại đột biến gen phổ biến nhất ở các bênh nhân mắc ung thư máu do di truyền. Đột biến gen này sẽ gây rối loạn khả năng đông máu do giảm số lượn tiểu cầu, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu dòng Lympho (cả bệnh bạch cầu kinh và bệnh bạch cầu cấp).

Hình ảnh minh họa các đột biến gen gây ung thư máu

Ngoài các đột biến gen trên, các rối loạn di truyền cũng là tác nhân gây ung thư máu:

• Hội chứng rối loạn tế bào máu: Là các rối loạn của tế bào máu hình thành bất thường cả về cấu trúc và chức năng. Các tế bào máu bất thường chết trong tủy xương hoặc ngay sau khi ra máu ngoại vi khiến người bệnh xuất huyết, nặng hơn là ung thư máu. Theo các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này là do yếu tố di truyền hoặc do người bệnh tiếp xúc hóa chất quá nhiều.

• Người mắc hội chứng Down: Bệnh Down là căn bệnh không phải di truyền mà do đột biến nhiễm sắc thể gây ra. Do sự mất cân bằng gen trong cơ thể, người bênh Down hoặc người trong gia đình có người mắc bệnh Down sẽ có tỉ lệ mắc ung thư máu cao hơn.

Khi có các yếu tố nguy cơ như trên, bạn cũng không nên quá lo lắng vì nhiều người có yếu tố nguy cơ nhưng không tiến triển thành bệnh. Bạn nên xây dựng cho mình lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý để có thể hạn chế tối đa khả năng mắc ung thư của mình. Ngoài ra, bạn nên tầm soát ung thư định kỳ như một biện pháp phòng ngừa bệnh cho bản thân và gia đình.