1. Viêm màng ngoài tim co thắt do nguyên nhân gì?

Màng ngoài tim gồm 2 lớp là lá tạng và lá thành, giữa chúng có ít dịch nhầy và cùng chuyển động nhịp nhàng theo sự co bóp của tim. Tuy nhiên theo thời gian và do bệnh lý, lớp màng này trở nên dày lên, sẹo hóa, mất khả năng đàn hồi. 

Màng ngoài tim có vai trò bảo vệ và hỗ trợ hoạt động cho trái tim

Thay vì hỗ trợ hoạt động cho trái tim, lớp màng cứng này cản trở việc tim co bóp, giảm sự đổ đầy các tâm thất. Hậu quả là tình trạng suy tim, ứ huyết, thậm chí gây tử vong song đây là hậu quả của quá trình tiến triển dài, có thể từ vài tháng đến vài năm.

Nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim co thắt rất đa dạng, gây ra tình trạng viêm mủ màng ngoài tim kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, điều trị không hiệu quả. 

Nguyên nhân gây viêm ngoài tim có thể là:

1.1. Bệnh lý nhiễm trùng

Nhiễm trùng tiến triển hoàn toàn có thể tấn công vào màng ngoài tim gây viêm. Trong đó, lao là vi khuẩn hàng đầu gây viêm màng ngoài tim co thắt, ngoài ra còn do các loại virus, vi khuẩn khác như:

• Vi khuẩn: cầu khuẩn màng não, phế cầu, liên cầu, tụ cầu vàng, lao, cầu khuẩn lậu,…

• Virus: Virus cúm A, virus cúm B, virus thủy đậu, virus Coxsackie A và B,…

• Nấm: histoplasmosis,…

• Ký sinh trùng: Amip lỵ, echinococcus,…

Viêm màng ngoài tim thường là biến chứng của bệnh nhiễm trùng

1.2. Do thiếu hụt collagen

Collagen tham gia cấu tạo nhiều cấu trúc trong cơ thể, trong đó có màng ngoài tim. Vì thế người mắc các bệnh collagen dễ bị viêm màng ngoài tim co thắt do chức năng co dãn của màng bị suy giảm như: bệnh xơ cứng bì, viêm đa khớp dạng thấp, thấp khớp,…

1.3. Chấn thương sau phẫu thuật

Khi phẫu thuật có thể gây tràn máu màng tim và từ đó dẫn đến nguy cơ viêm màng tim co thắt. Vì thế bệnh nhân sau phẫu thuật cần kiểm tra để phòng ngừa biến chứng này.

1.4. Biến chứng của xạ trị

Chiếu xạ năng lượng cao giúp tiêu diệt tế bào ung thư, cũng vô tình tác động xấu tới nhiều tế bào trong cơ thể. Viêm màng ngoài tim co thắt là một trong những biến chứng do xạ trị gây ra khi tế bào ngoài màng tim bị ảnh hưởng.

1.5. Di căn ung thư

Khi tế bào ung thư tấn công vào tim cũng có thể gây ra tình trạng viêm màng tim ngoài co thắt. 

1.6. Tăng Ure máu

Ở một số bệnh nhân, nguyên nhân gây viêm màng tim co thắt không xác định được, gây khó khăn cho việc điều trị và phòng ngừa bệnh tái phát.

2. Viêm màng ngoài tim co thắt ảnh hưởng tới sức khỏe như thế nào?

Viêm màng ngoài tim co thắt thường không gây ra những triệu chứng rõ ràng, nguy hiểm giống như các bệnh lý tim mạch khác như: mệt mỏi, giảm sức, ngất xỉu,… Vì thế mà việc phát hiện, điều trị sớm gặp nhiều khó khăn, nhiều người bệnh không tích cực điều trị.

Viêm màng ngoài tim có thể gây suy tim

Điều này khiến bệnh âm thầm tiến triển và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là tình trạng suy tim trái. Khi suy tim trái nặng, các triệu chứng có thể gặp như khó thở về đêm, khó thở khi gắng sức,… Cùng với đó, do dịch tích tụ ngoài màng tim ngày càng nhiều, đi kèm với dịch cổ trướng tích tụ ở màng bụng khiến bụng bệnh nhân ngày càng to ra, khó thở hơn. 

Khi biến chứng nặng như phù ngoại biên, cổ trướng, màng ngoài tim tạo sẹo và co cứng, thắt chặt xung quanh tim, trái tim có thể bị mất chức năng tống máu và hậu quả cuối cùng là tử vong. Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn này, bệnh nhân buộc phải được phẫu thuật để can thiệp.

3. Các phương pháp dùng để chẩn đoán viêm màng ngoài tim co thắt

Triệu chứng bệnh rất khó phát hiện, nhất là giai đoạn đầu nên rất khó để phát hiện bệnh sớm nếu chờ dấu hiệu. Các đối tượng nguy cơ cao hoặc khám sức khỏe tim mạch phát hiện bất thường cần được kiểm tra.

Để chẩn đoán viêm màng tim ngoài co thắt gồm: 

Siêu âm Doppler tim là phương pháp chẩn đoán nhanh và hiệu quả

3.1. Siêu âm Doppler tim

Đây là phương pháp đầu tiên được dùng để thăm dò chẩn đoán viêm màng ngoài tim co thắt cũng như các bệnh lý tim khác. 

3.2. Chụp MRI

Chụp cộng hưởng từ tim thấy màng tim dày, phát hiện sự vôi hóa và có thể thấy sự tràn dịch tim.

3.3. Chụp CT

Chụp cắt lớp vi tính là phương pháp thường dùng trong chẩn đoán viêm màng ngoài tim do cho hình ảnh chi tiết, nhiều lát cắt thể hiện chính xác tình trạng hoạt động của tim và màng tim. Ở bệnh nhân viêm màng ngoài tim co thắt, ảnh chụp CT thấy rõ màng tim dày lên, xuất hiện sẹo, mô sợi, có giãn tĩnh mạch chủ dưới,…

3.4. Điện tâm đồ

Điện tâm đồ thường dùng trong kiểm tra hoạt động của tim, song phương pháp này không đặc hiệu trong chẩn đoán viêm màng ngoài tim. Kết quả có thể thấy biến đổi ST-T hoặc không, dấu hiệu nhịp nhanh, điện thế thấp,…

3.5. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm sinh hóa máu tìm kiếm dấu hiệu suy tim cũng được dùng để chẩn đoán đánh giá tình trạng viêm màng ngoài tim co thắt biến chứng đến suy tim. Tuy nhiên ở bệnh nhân viêm màng ngoài tim thông thường, phương pháp chẩn đoán này không được khuyến khích.

Xét nghiệm máu để chẩn đoán suy tim do viêm màng ngoài tim

3.6. Chụp X-quang

Chụp X-quang vùng ngực hiện ít được dùng trong chẩn đoán viêm màng ngoài tim, nguyên nhân do chụp CT phổ biến và cho giá trị chẩn đoán cao hơn. Ảnh chụp X-quang có thể tiết lộ tình trạng vôi hóa xung quanh tim.

Viêm màng ngoài tim co thắt tiến triển chậm nhưng nguy hiểm, bệnh càng kéo dài chức năng tim càng bị ảnh hưởng. Vì thế nếu phát hiện dấu hiệu bất thường hoặc có nguy cơ, nên sớm đi kiểm tra, chẩn đoán bệnh.