1. Xạ hình xương là gì?

Có nhiều người không biết xạ hình xương là gì khi được chỉ định thực hiện phương pháp này

Xạ hình xương (Bone Scan) là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại thuộc lĩnh vực y học hạt nhân. Kỹ thuật này sử dụng các chất đồng vị phóng xạ tiêm vào cơ thể bệnh nhân. Khi chất này di chuyển trong máu và tích tụ tại các vị trí xương, những vùng có sự thay đổi bất thường về chuyển hóa sẽ hiện rõ dưới dạng các điểm sáng trên hình ảnh quét, giúp bác sĩ dễ dàng nhận diện tổn thương.

Nhờ khả năng khảo sát toàn bộ hệ xương, xạ hình xương hỗ trợ phát hiện sớm các bất thường mà nhiều phương pháp khác có thể bỏ sót, chẳng hạn như:

• Gãy xương kín chưa thể hiện trên phim X-quang.
  
• Tổn thương do viêm khớp hoặc viêm tủy xương.
  
• Bệnh Paget làm biến dạng cấu trúc xương.
  
• Các khối u ác tính ở xương hoặc ung thư di căn đến xương (như ung thư vú, tuyến tiền liệt).
  
• Tình trạng hoại tử vô mạch, loãng xương, nhuyễn xương hay rối loạn chuyển hóa xương khác.
  

Bên cạnh khả năng chẩn đoán bệnh lý, kỹ thuật này còn giúp bác sĩ theo dõi hiệu quả điều trị trong quá trình hóa trị, xạ trị hoặc dùng kháng sinh. Trong nhiều trường hợp, xạ hình xương cũng được sử dụng để xác định vị trí chính xác cần sinh thiết hoặc chọc dò tổn thương không rõ trên các phương pháp khác.

2. Các bước thực hiện xạ hình xương

Để quá trình xạ hình xương mang lại kết quả chính xác và an toàn, người bệnh cần chuẩn bị và thực hiện theo quy trình chuẩn dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Quy trình này gồm bốn giai đoạn chính: chuẩn bị trước khi thực hiện, tiêm chất đánh dấu phóng xạ, tiến hành quét và ghi hình, cuối cùng là theo dõi sau khi hoàn tất xét nghiệm. Mỗi bước đều có vai trò quan trọng, giúp đảm bảo hình ảnh thu được rõ nét, phản ánh chính xác tình trạng chuyển hóa của hệ thống xương, từ đó hỗ trợ bác sĩ đưa ra chẩn đoán đúng đắn và kịp thời.

2.1. Chuẩn bị trước khi thực hiện xét nghiệm

Khác với một số xét nghiệm nội tiết hoặc cận lâm sàng khác, trước khi tiến hành xạ hình xương, người bệnh không cần phải nhịn ăn. Tuy nhiên, có một vài điều quan trọng cần lưu ý trong giai đoạn này.

Trước hết, người bệnh nên thông báo với bác sĩ nếu đang mang thai, nghi ngờ mang thai hoặc đang cho con bú. Mặc dù liều phóng xạ sử dụng trong xét nghiệm rất nhỏ, nhưng vẫn có khả năng ảnh hưởng đến thai nhi hoặc trẻ sơ sinh.

Người bệnh nên thông báo chi tiết tình trạng sức khỏe hiện tại trước khi thực hiện xạ hình xương

Nếu bạn đang sử dụng thuốc có chứa bismuth (như Pepto-Bismol) hoặc vừa thực hiện chụp X-quang có dùng thuốc cản quang bari trong vòng 4 ngày gần đây, hãy thông báo cho bác sĩ. Những yếu tố này có thể làm sai lệch kết quả hình ảnh.

Uống nước nhiều và tiểu trước khi chụp để bàng quang trống, giúp hình ảnh xương chậu rõ ràng hơn.

Trước khi chụp, bạn sẽ được yêu cầu tháo toàn bộ trang sức và vật dụng kim loại để tránh gây nhiễu khi ghi hình.

2.2. Tiêm chất đánh dấu phóng xạ

Sau khi hoàn tất bước chuẩn bị, bác sĩ sẽ tiêm một lượng rất nhỏ chất đánh dấu phóng xạ thường là đồng vị technetium-99m kết hợp với hợp chất MDP vào tĩnh mạch ở cánh tay.

Chất đánh dấu này cần khoảng 24 giờ, đôi khi lâu hơn, để di chuyển trong cơ thể và gắn vào mô xương. Những vùng xương có hoạt động chuyển hóa mạnh sẽ hấp thu nhiều chất đánh dấu hơn. Trong thời gian chờ, bác sĩ thường khuyến khích người bệnh uống nước để hỗ trợ quá trình lưu thông và đào thải chất phóng xạ ra khỏi cơ thể sau xét nghiệm.

Một số trường hợp đặc biệt có thể được chụp hình sớm ngay sau khi tiêm, nhưng thông thường, quá trình ghi hình chính thức được tiến hành sau 24 giờ.

2.3. Quét và ghi hình xạ hình xương

Khi bắt đầu ghi hình, người bệnh nằm yên trên bàn chụp trong khi máy gamma camera di chuyển hoặc xoay quanh cơ thể để thu nhận tín hiệu phóng xạ từ xương. Thiết bị sẽ ghi lại hình ảnh toàn thân ở cả hai mặt trước và sau.

Thời gian thực hiện có thể kéo dài khoảng một giờ, tùy theo tình trạng cụ thể. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định xạ hình xương ba pha để đánh giá chi tiết hơn về tình trạng viêm tủy xương hoặc tổn thương mô xương đang hoạt động. Xạ hình xương ba pha là kỹ thuật gồm ba giai đoạn chụp được tiến hành tại những thời điểm khác nhau sau khi tiêm chất phóng xạ. Giai đoạn đầu là chụp mạch máu ngay sau khi tiêm, tiếp đến là giai đoạn mô mềm diễn ra vài phút sau, và cuối cùng là giai đoạn muộn sau khoảng 2 - 4 giờ.

Nếu cần xác định vị trí tổn thương sâu hoặc có hiện tượng chồng hình, bác sĩ có thể kết hợp thêm kỹ thuật SPECT/CT, giúp cung cấp hình ảnh cắt lớp với độ chính xác cao hơn.

Kết quả quét và ghi hình xạ hình xương

2.4. Sau khi hoàn thành xét nghiệm

Khi kết thúc quá trình ghi hình, người bệnh có thể trở lại sinh hoạt bình thường. Lượng chất phóng xạ còn lại trong cơ thể rất nhỏ và sẽ được đào thải qua nước tiểu trong vòng 24 giờ, đôi khi kéo dài đến 48 giờ tùy từng người.

Không cần thực hiện cách ly hay chăm sóc đặc biệt sau xét nghiệm. Bạn có thể tiếp tục uống nhiều nước để giúp thời gian loại bỏ chất đánh dấu nhanh hơn.

Kết quả xạ hình xương sẽ được bác sĩ hoặc kỹ thuật viên chuyên khoa phân tích và trả lời sau khi so sánh với triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm liên quan khác, giúp đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

Kết quả xạ hình xương được xem là bình thường khi hình ảnh phóng xạ hiển thị sự phân bố đồng đều trên toàn bộ hệ xương, không xuất hiện vùng tăng hấp thu (điểm nóng) hay giảm hấp thu (điểm lạnh) bất thường. Ngược lại, nếu phát hiện những vùng tập trung phóng xạ cao hoặc thấp bất thường, bác sĩ sẽ xem xét khả năng có tổn thương xương do viêm, gãy xương, di căn ung thư hoặc các bệnh lý chuyển hóa khác, từ đó có thể chỉ định thêm các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu để xác định nguyên nhân chính xác.

Trên đây là thông tin về kỹ thuật xạ hình xương là gì và quy trình thực hiện của phương pháp chẩn đoán hình ảnh này. Nếu bạn hoặc người thân đang có dấu hiệu bất thường ở xương cần được tư vấn, bạn có thể liên hệ ngay hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn chuyên sâu, đặt lịch thăm khám và trải nghiệm dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện tại MEDLATEC.