1. Tiêu chảy do nguyên nhân nào gây nên?

Tiêu chảy xảy ra khi người bệnh bị đi phân nước hay phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày và đây có thể là hệ quả của các nguyên nhân như:

• Nhiễm trùng ruột do sự xâm nhập của virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng khi sử dụng thực phẩm hay nguồn nước bị ô nhiễm;

• Do dị ứng thức ăn hoặc thành phần trong sản phẩm gây rối loạn hệ tiêu hóa;

• Tác dụng phụ của thuốc như thuốc nhuận tràng chứa magie, thuốc hóa trị hoặc thuốc kháng sinh,...;

• Do mắc phải một số bệnh lý như viêm ruột (bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích), hội chứng kém hấp thu, không dung nạp đường lactose có trong sữa và các chế phẩm từ sữa;

• Nguyên nhân khác (hiếm gặp hơn): xạ trị, cắt bỏ một phần ruột non hoặc dạ dày, rối loạn dây thần kinh,...

Tiêu chảy là khi người bệnh bị đi phân nước hay phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày

Đa phần những trường hợp bị tiêu chảy đều có thể tự khỏi sau thời gian ngắn. Thường thì để ngăn chặn hiện tượng “Tào Tháo rượt”, phương pháp điều trị chủ yếu sẽ là ngăn ngừa sự mất nước bằng cách dùng các thuốc điện giải, bù nước bằng đường uống.

Tiêu chảy mức độ nặng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, nhất là người già, trẻ nhỏ và bệnh nhân có các bệnh lý nền như suy thận, tiểu đường và bệnh tim. Do đó nếu thấy tình trạng tiêu chảy không thuyên giảm, những người có nguy cơ cao cần đi khám ngay.

2. Làm thế nào khi cơ thể bị mất nước do tiêu chảy?

Tiêu chảy khiến cơ thể bị mất nước nghiêm trọng. Cần lưu ý là không phải hễ mất nước thì chúng ta lại uống nước lọc như bình thường mà cần phải dùng đến sản phẩm bù nước, bù điện giải để phục hồi và duy trì sự cân bằng dịch trong cơ thể.

Oresol là chế phẩm được chỉ định đầu tay trong hầu hết các trường hợp bị tiêu chảy, phù hợp cho mọi lứa tuổi bị mất nước từ nhẹ đến trung bình do bất kỳ nguyên nhân nào gây nên. Khi sử dụng cần pha đúng hướng dẫn của nhà sản xuất, pha xong cần dùng luôn và không để quá 24 giờ.

Đối với những người bị mất nước nặng thì cần được truyền dịch tĩnh mạch càng sớm càng tốt, đặc biệt là những bệnh nhân bị suy tim, suy thận và người lớn tuổi.

3. Danh sách các nhóm thuốc trị tiêu chảy phổ biến

Các thuốc trị tiêu chảy có công dụng chính là hạn chế nguy cơ mất nước, giảm tần suất đi cầu và gia tăng độ đặc cho phân, kiểm soát các triệu chứng do bệnh gây ra.

3.1. Nhóm thuốc chống tiết dịch

Đại diện cho nhóm thuốc này là Bismuth subsalicylate chứa các thành phần giúp kháng khuẩn, kháng tiết, tiêu viêm được khuyên dùng trong những trường hợp bị tiêu chảy cấp. Cơ chế hoạt động của thuốc là giảm đến 50% thời gian tiêu chảy và lượng phân ra ngoài.

Một đặc điểm cần phải lưu ý khi dùng thuốc đó là phân bị chuyển thành màu đen, đồng thời thuốc sẽ làm giảm sự hấp thụ những loại thuốc khác như tetracycline và diphenoxylate. Nếu dùng quá liều có thể gây biến chứng thần kinh và ngộ độc thành phần salicylat chứa trong thuốc. Vì thế thuốc chống chỉ định cho những người mẫn cảm với salicylat và aspirin.

Bismuth subsalicylate được khuyên dùng cho những trường hợp bị tiêu chảy cấp

‎3.2. Nhóm thuốc hấp phụ và tạo khối

Bao gồm Diosmectit, Attapulgit. Đây là những thuốc có khả năng hấp phụ nước, chất dịch và độc tố trong lòng ruột, được đánh giá là có độ an toàn cao nhưng đối với những trường hợp bị tiêu chảy ra máu kèm sốt thì không đem lại hiệu quả.

Thuốc hoạt động theo nguyên tắc hấp phụ chất độc do vi khuẩn tiết ra, từ đó ngăn cản vi khuẩn bám dính vào thành ruột nên để gia tăng hiệu quả thì nên sử dụng thuốc trong thời gian sớm nhất có thể để ngăn chặn chất độc bám lên màng ruột.

3.3. Nhóm thuốc giảm nhu động ruột

Đó là các thuốc thuộc nhóm opiat, bao gồm atropin sulfat, loperamide phối hợp cùng diphenoxylat có tác dụng kiểm soát trương lực cơ, giảm tiết dịch tiêu hóa và giảm nhu động ruột. Bên cạnh đó thuốc còn hỗ trợ tăng vận chuyển các chất điện giải qua niêm mạc ruột, kéo dài thời gian vận chuyển chất trong hệ tiêu hóa, qua đó hạn chế mất nước và giảm lượng khối lượng phân.

3.4. Thuốc kháng sinh

Các thuốc kháng sinh thường chỉ được dùng đối với những bệnh nhân bị tiêu chảy do vi khuẩn. Vì vậy nếu nguyên nhân tiêu chảy là do các loại virus như norovirus, rotavirus,... thì sẽ không sử dụng kháng sinh vì không có tác dụng.

3.5. Men vi sinh

Men vi sinh là các chế phẩm giúp bổ sung lợi khuẩn cho cơ thể, được bào chế dưới dạng dung dịch, viên nang hoặc bột khô. Thuốc có tác dụng phòng ngừa và hạn chế các triệu chứng do tiêu chảy gây nên.

Men vi sinh có tác dụng hỗ trợ điều trị các triệu chứng của tiêu chảy

‎4. Cẩn trọng với các thuốc trị tiêu chảy

Ở những trường hợp bị tiêu chảy mức độ nhẹ hoặc cấp tính, bệnh nhân có thể dùng sản phẩm bù điện giải để ngăn ngừa tình trạng mất nước, hợp với các thuốc không kê đơn và điều chỉnh chế độ ăn uống.

Tuy nhiên nếu tiêu chảy nghiêm trọng trong thời gian dài, kèm theo các biểu hiện như sốt cao, chảy máu, sụt cân thì cần đi khám để điều trị đúng nguyên nhân. Các nhóm thuốc trị tiêu chảy trong trường hợp này cần được sử dụng theo chỉ định và dưới sự giám sát của bác sĩ. Bởi vì phần lớn các thuốc hoạt động theo cơ chế làm chậm quá trình di chuyển của các chất trong ruột và giảm nhu động ruột, đôi khi gây ra tác dụng phụ là làm tăng thời gian nhiễm trùng đường ruột. Hậu quả nghiêm trọng nhất nếu dùng thuốc sai cách là làm tê liệt ruột kết.

Vì vậy trước khi dùng bất kỳ loại thuốc trị tiêu hóa nào bạn cũng cần hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa, ngoài ra hãy thông báo cho bác sĩ biết về các thuốc đang sử dụng để phòng tránh nguy cơ tương tác thuốc và làm giảm hiệu quả điều trị.