1. Chỉ số Apgar là gì?

Chỉ số Apgar là một phương pháp đánh giá nhanh chóng và đơn giản tình trạng sức khỏe của trẻ sơ sinh ngay sau khi chào đời. Phương pháp này được phát triển bởi bác sĩ gây mê Virginia Apgar vào năm 1952. Mục đích chính của chỉ số Apgar là giúp các nhân viên y tế xác định xem trẻ sơ sinh có cần sự can thiệp y tế khẩn cấp hay không.

Chỉ số Apgar không phải là công cụ dự đoán dài hạn về sức khỏe, hành vi, trí thông minh hay sự phát triển của trẻ. Thay vào đó, nó cung cấp một cái nhìn tổng thể về mức độ ổn định của trẻ ngay tại thời điểm sinh, giúp bác sĩ và y tá có những quyết định kịp thời để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Apgar là chỉ số có vai trò quan trọng đối với sức khỏe của trẻ sơ sinh 

Việc đánh giá chỉ số Apgar thường được đánh giá vào 2 thời điểm:

• Lần 1: Sau 1 phút kể từ khi sinh;
• Lần 2: Sau 5 phút kể từ khi sinh.

Trong một số trường hợp, nếu điểm số Apgar ở phút thứ 5 vẫn thấp (dưới 7), việc đánh giá có thể được lặp lại sau mỗi 5 phút cho đến 20 phút sau sinh để theo dõi sự cải thiện của trẻ.

2. Các tiêu chí đánh giá chỉ số Apgar

Chỉ số Apgar được đo dựa trên 5 tiêu chí cơ bản, mỗi tiêu chí sẽ được chấm điểm từ 0 đến 2, cụ thể như sau:

Màu da

Màu da của trẻ có thể cho thấy mức độ oxy hóa máu.

• 2 điểm: Da toàn thân hồng hào. Đây là dấu hiệu cho thấy trẻ được cung cấp đủ oxy;
• 1 điểm: Thân mình hồng, nhưng tay và chân tím tái. Tình trạng này còn được gọi là tím đầu chi, thường thấy ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh do tuần hoàn ngoại vi chưa ổn định hoàn toàn;
• 0 điểm: Toàn thân xanh tái hoặc trắng bệch. Đây là dấu hiệu của thiếu oxy nghiêm trọng, cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Nhịp tim

Nhịp tim là tiêu chí đánh giá quan trọng nhất trong chỉ số Apgar

• 2 điểm: Nhịp tim trên 100 nhịp/phút. Điều này cho thấy nhịp tim trẻ hoạt động tốt;
• 1 điểm: Nhịp tim dưới 100 nhịp/phút. Cho thấy nhịp tim yếu hoặc chậm, cần theo dõi;
• 0 điểm: Không có nhịp tim. Đây là tình trạng khẩn cấp, cần cấp cứu ngay.

Phản xạ

Phản xạ được đánh giá bằng cách kích thích nhẹ nhàng trẻ, ví dụ như đưa ống hút mũi vào mũi bé hoặc vỗ nhẹ vào lòng bàn chân.

• 2 điểm: Hắt hơi, ho, khóc mạnh hoặc rút tay/chân ra khi bị kích thích. Điều này cho thấy hệ thần kinh của bé đang hoạt động tốt.
• 1 điểm: Có phản ứng yếu, rên rỉ hoặc nhăn mặt khi bị kích thích. Trẻ có nhận biết nhưng phản xạ chưa tốt.
• 0 điểm: Không có phản ứng với kích thích. hệ thần kinh hoặc hô hấp có thể đang gặp vấn đề.

Trương lực cơ

Trương lực cơ cho biết khả năng vận động và độ rắn chắc của cơ bắp.

• 2 điểm: Vận động chủ động, tay chân gập lại, cử động linh hoạt. Bé có trương lực cơ tốt;
• 1 điểm: Tay chân gập nhẹ, cử động yếu ớt. Trương lực cơ còn yếu;
• 0 điểm: Cơ thể mềm nhũn, tay chân duỗi thẳng, không có cử động. Trương lực cơ rất kém, có thể do suy hô hấp hoặc các vấn đề thần kinh.

Hô hấp

Hô hấp được đánh giá thông qua tiếng khóc và nhịp thở của bé.

• 2 điểm: Khóc to, thở đều và mạnh. Hệ hô hấp hoạt động tốt;
• 1 điểm: Khóc yếu, thở không đều hoặc thở dốc. Bé có thể gặp vấn đề về hô hấp;
• 0 điểm: Không thở hoặc thở ngáp cá, cần cấp cứu ngay để kích thích hệ hô hấp hoạt động.

Tổng điểm Apgar có thể được phân loại như sau:

• 7 - 10 điểm: Tình trạng sức khỏe của trẻ tốt hoặc rất tốt, không cần can thiệp ngay lập tức;
• 4 - 6 điểm: Trẻ cần theo dõi và có thể cần sự hỗ trợ y tế;
• 0 - 3 điểm: Tình trạng sức khỏe của bé rất kém, cần được can thiệp y tế khẩn cấp để hồi sức.

Dựa trên tổng điểm Apgar bác sĩ sẽ đưa ra đánh giá cụ thể đối với tình trạng sức khỏe của trẻ 

3. Những điều cần lưu ý khi đo chỉ số Apgar

Khi thực hiện đo chỉ số Apgar cần lưu ý những điều quan trọng sau đây:

• Thời điểm đo: Chỉ số Apgar được thực hiện hai lần: ngay sau khi trẻ chào đời và sau đó 5 phút. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể tiếp tục theo dõi nếu tình trạng trẻ chưa ổn định;
• Đánh giá kỹ lưỡng: Mỗi tiêu chí trong Apgar cần phải được đánh giá cẩn thận để đảm bảo tính chính xác của kết quả;
• Chỉ số Apgar không phản ánh tất cả: Mặc dù Apgar là một công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe ban đầu của trẻ sơ sinh, nhưng không phải là duy nhất. Để đánh giá toàn diện, bác sĩ sẽ dựa thêm thăm khám lâm sàng. Chỉ số Apgar cũng không dự đoán được sự phát triển về thể chất hay trí tuệ về lâu dài của trẻ.

Điểm Apgar có thể thay đổi tùy theo tuổi thai, cân nặng khi sinh, thuốc mẹ dùng, thuốc sử dụng hoặc gây mê, và dị tật bẩm sinh. Một số thành phần của điểm số cũng mang tính chủ quan và dễ thay đổi giữa các chuyên gia đánh giá. Do đó, điểm Apgar bị hạn chế vì nó cung cấp thông tin chủ quan về sinh lý của trẻ sơ sinh tại một thời điểm. Chỉ riêng điểm Apgar không nên được hiểu là bằng chứng của ngạt, và ý nghĩa của nó trong các nghiên cứu kết quả, mặc dù được báo cáo rộng rãi, nhưng thường không phù hợp. Việc hồi sức tim phổi luôn phải được ưu tiên hơn việc tính toán điểm lâm sàng.

Cần lưu ý một số yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số Apgar 

Trên đây là những thông tin cơ bản giúp bạn hiểu rõ hơn về chỉ số Apgar. Dù không phải là yếu tố duy nhất quyết định sức khỏe lâu dài của trẻ, chỉ số Apgar vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xác định trẻ có cần can thiệp y tế khẩn cấp hay không. Việc theo dõi và hiểu đúng về chỉ số này sẽ giúp cha mẹ yên tâm hơn trong những phút đầu đời của con và phối hợp tốt với nhân viên y tế trong chăm sóc trẻ sơ sinh.

Mọi nhu cầu cần tư vấn hoặc kiểm tra sức khỏe cho trẻ, cha mẹ có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.