1. Dextrose là gì?

Dextrose được biết đến như một loại đường đơn. Trong y học, Dextrose bào chế theo dạng dung dịch ưu trương, dạng bột pha uống và dạng viên nén được sử dụng tương đối phổ biến. Dung dịch Dextrose thường là hỗn hợp của nước, Glucose hoặc một số chất điện giải khác. 

Loại đường đơn này giúp cung cấp năng lượng cần thiết cho các tế bào cũng như duy trì hoạt động của các hệ cơ quan. Dextrose trong y tế chủ yếu được bổ sung vào cơ thể theo đường tiêm, truyền. 

Dextrose dạng dung dịch 

Dextrose cần phải bảo quản trong môi trường thông thoáng, khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời và nhiệt độ cao. Trường hợp đã hết hạn sử dụng, thuốc cần được xử lý đúng quy định, tuyệt đối không vứt bỏ bừa bãi. 

2. Khi nào bệnh nhân được chỉ định truyền Dextrose?

Sau đây là những đối tượng có thể được chỉ định tiêm hoặc truyền Dextrose: 

• Người bị hạ đường huyết hoặc suy nhược cơ thể. 
• Bệnh nhân bị mất nước do tình trạng tiêu chảy cấp. 
• Người bị thiếu Carbohydrate và dịch.
• Bệnh nhân bị ngộ độc rượu, chấn thương hoặc stress dẫn đến giảm đường huyết. 
• Bệnh nhân bị tăng Kali máu đang trong tình trạng cấp cứu. 
• Bệnh nhân bị nhiễm toan Ceton do ảnh hưởng của đái tháo đường sau khi đã chỉnh đường huyết và phải truyền liên tục insulin kèm theo. 

Dù có nhiều loại, nhưng dung dịch truyền Dextrose 5% là loại được chỉ định truyền theo đường tĩnh mạch ngoại vi thường gặp hơn cả. Còn dạng dung dịch Dextrose ưu trương trên 5% lại hỗ trợ bổ sung Carbohydrate, chủ yếu chỉ định cho bệnh nhân bị hạ đường huyết nghiêm trọng. 

Dextrose thường được chỉ định cho người bị hạ đường huyết 

3. Các trường hợp chống chỉ định truyền Dextrose

Những nhóm đối tượng chống chỉ định của Dextrose gồm có: 

• Người không thể dung nạp Glucose. 
• Người bị mất nước nhược trương nhưng chưa bù điện giải. 
• Người gặp vấn đề về ứ nước, vô niệu. 
• Người bị hạ Kali máu, nhiễm toan, trong tình trạng hôn mê tăng thẩm thấu. 
• Người bị mê sảng rượu kèm tình trạng mất nước, ngộ độc rượu cấp tính. 
• Bệnh nhân sau khi bị tai biến mạch máu não. 
• Bệnh nhân bị xuất huyết sọ não hoặc xuất huyết trong tủy sống (không nên truyền Dextrose ưu trương). 

Dextrose chống chỉ định với bệnh nhân bị tai biến mạch máu não 

4. Cách dùng và liều lượng 

Dextrose chủ yếu được sử dụng theo đường tiêm, truyền hoặc đường uống (trong một số trường hợp). Tùy tình trạng bệnh lý của mỗi người bệnh, liều lượng tiêm hoặc truyền Dextrose cần điều chỉnh sao cho phù hợp. Trong đó, liều dùng tối đa thường là từ 500 đến 800 mg/kg trong 1 giờ. Dung dịch ưu trương 25% đến 50% có thể được ưu tiên trong trường hợp cần giảm bớt áp lực cho não, tủy hoặc phù não do bị ngộ độc rượu.

Đối với bệnh nhân bị hạ đường huyết có thể sử dụng Dextrose theo đường uống hoặc tiêm, truyền tĩnh mạch với liều lượng như sau: 

• Bổ sung theo đường uống: Liều lượng 15g/lần, tiếp tục dùng sau 10 đến 20 phút trong trường hợp cần thiết. Nếu triệu chứng hạ đường huyết chưa được kiểm soát hoặc chỉ số đường huyết dưới 20 mg/dL trong vòng 20 phút, liều lượng thường được điều chỉnh tăng. 
• Bổ sung theo đường tiêm, truyền tĩnh mạch: Liều lượng điều chỉnh theo từng đối tượng, cụ thể: 

• Trẻ em và người trưởng thành: Tiêm chậm từ 20 đến 30ml Dextrose 50% theo liều lượng 3ml/phút. Trường hợp truyền, tốc độ truyền tối đa dao động trong khoảng 0.5 đến 0.8g/kg/giờ. 
• Trẻ sơ sinh: Dùng một liều duy nhất Dextrose 25% theo liều lượng 250 đến 500 mg/kg. 

5. Tác dụng phụ có thể xuất hiện khi truyền Dextrose

Những tác dụng phụ thường xuất hiện ở người được tiêm, truyền Dextrose là đau tại vị trí tiêm hoặc truyền, kích ứng hoặc viêm tắc tĩnh mạch, vùng tiêm bị hoại tử. Hiếm gặp hơn là các tác dụng phụ như: 

• hạ Kali máu, Magnesi máu, Phospho máu.
• Mất nước khi truyền Dextrose ưu trương trong thời gian dài.
• Phù, ngộ độc nước khi truyền kéo dài hoặc truyền nhanh một lượng lớn Dextrose đẳng trương. 

Nếu cảm thấy cơ thể thay đổi bất thường trong quá trình tiêm, truyền Dextrose, bệnh nhân phải thông báo kịp thời cho bác sĩ, nhân viên y tế. 

Dextrose có thể gây tình trạng kích ứng tĩnh mạch 

6. Tương tác và tương tự của thuốc 

Dextrose kết hợp với dung dịch có độ pH nhỏ hơn 6.0 có thể tạo kết tủa Indomethacin. Do đó, đây là hai nhóm chất tương kỵ nhau. 

Ngoài ra, Dextrose truyền theo liều lượng lớn dễ phản ứng với Digoxin dẫn đến rối loạn điện giải. 

7. Bệnh nhân cần lưu ý gì trước khi tiêm, truyền Dextrose

Trước khi được tiêm, truyền Dextrose, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ nắm rõ các tình hình sau:

• Những loại thuốc kê đơn hoặc không kê đơn, thực phẩm chức năng, thảo dược đang sử dụng. 
• Tiền sử bệnh lý, các bệnh lý đang điều trị như bệnh lý về gan, tình trạng lú lẫn hoặc mất trí nhớ, bệnh tiểu đường, cao huyết áp,...
• Tiền sử dị ứng các loại thuốc, thực phẩm (nếu có). 

Ngoài ra, mọi người cũng cần lưu ý một số vấn đề quan trọng như:

• Không tự tiêm, truyền khi chưa được bác sĩ chỉ định. 
• Thận trọng theo dõi biểu hiện của cơ thể trong quá trình tiêm, truyền. 
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú cần thận trọng khi sử dụng Dextrose. 
• Không tự ý điều chỉnh tốc độ truyền Dextrose khi không có giám sát của nhân viên y tế. 

Tình trạng dung nạp quá liều Dextrose chủ yếu là do bệnh nhân tự tiêm, truyền dung dịch này tại nhà khi không có sự giám sát của nhân viên y tế. Vì vậy, để hạn chế rủi ro không mong muốn, bạn tuyệt đối không nên tiêm hoặc truyền Dextrose tại nhà. 

Trường hợp được tiêm, truyền tại cơ sở y tế nhưng thấy cơ thể biểu hiện triệu chứng bất thường, bạn cũng phải thông báo ngay cho bác sĩ để được xử lý kịp thời. 

Mọi người không nên tự ý truyền Dextrose tại nhà

Hy vọng thông qua chia sẻ trên đây, bạn đọc có thể hiểu hơn về công dụng của Dextrose. Dạng đường đơn này đặc biệt hiệu quả trong việc kiểm soát đường huyết, phòng ngừa rối loạn điện giải. Mặc dù vậy, cũng không nên tự ý tiêm hoặc truyền loại dung dịch này tại nhà. Nếu sức khỏe có vấn đề, bạn hãy tìm đến các cơ sở y tế uy tín như Hệ thống Y tế MEDLATEC để được bác sĩ thăm khám cụ thể hơn. Để đặt lịch khám tại MEDLATEC, Quý khách vui lòng liên hệ theo số 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.