1. Hội chứng rối loạn sinh tủy và triệu chứng

Hội chứng rối loạn sinh tủy là bệnh lý xảy ra ở tủy xương - nơi sản xuất tế bào máu, có liên quan đến sự bất thường của các nhiễm sắc thể. Bất thường thường gặp nhất như: mất đoạn hoặc mất toàn bộ nhiễm sắc thể số 5 hoặc số 7, mất đoạn nhiễm sắc thể số 9, 11, 20,…

Hội chứng rối loạn sinh tủy gây biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe

Rối loạn sinh tủy gây ra một loạt các rối loạn khác trong cơ thể do ảnh hưởng đến sự tăng sinh tế bào của một hay nhiều dòng tế bào của máu ngoại vi.

Trong giai đoạn đầu, hội chứng rối loạn sinh tủy thường không có biểu hiện rõ ràng, chỉ khi bệnh tiến triển một thời gian, rối loạn tế bào máu mới ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể.

Người bệnh sẽ có những triệu chứng như:

• Lá lách to lên gây đau bụng và cảm giác no khó chịu sau khi ăn.

• Hội chứng nhiễm khuẩn thường xuyên: nhiễm khuẩn hô hấp, sinh dục - tiết niệu, nhiễm khuẩn tiêu hóa,…

• Thâm nhiễm ngoài da nếu hội chứng rối loạn sinh tủy gây tăng bạch cầu monocyte.

• Hội chứng xuất huyết gây xuất huyết niêm mạc, xuất huyết dưới da hoặc nội tạng.

Thiếu máu là triệu chứng của hội chứng rối loạn sinh tủy xuất hiện sớm nhất và thường gặp nhất. Tuy nhiên hầu hết bệnh nhân khó phát hiện sớm tình trạng này do thiếu máu xảy ra từ từ, dai dẳng không biểu hiện rõ ràng như các triệu chứng khác.

Hội chứng rối loạn sinh tủy gây giảm tiểu cầu

Triệu chứng xuất hiện muộn là một trong những nguyên nhân khiến người bệnh khó phát hiện hội chứng rối loạn sinh tủy sớm, vì thế mà điều trị chậm trễ dẫn đến những biến chứng nặng, dai dẳng và khó điều trị. Người bệnh có thể tử vong do các biến chứng bệnh như: ứ sắt do truyền máu bổ sung nhiều lần, xuất huyết, nhiễm trùng nặng, suy các cơ quan,…

Có nhiều dạng rối loạn sinh tủy với tiến triển và triệu chứng khác nhau như: Đa hồng cầu nguyên phát, tăng tiểu cầu thiết yếu, bệnh bạch cầu mạn tính dòng tủy, chứng xơ cứng tủy,…

Những người bệnh phát hiện sớm hội chứng rối loạn sinh tủy hoặc được điều trị bằng cách ghép tủy xương vẫn có thể duy trì thời gian sống sau nhiều năm và kiểm soát được một phần triệu chứng bệnh.

2. Nguyên nhân gây rối loạn sinh tủy

Hội chứng rối loạn sinh tủy xảy ra khi có sự phá vỡ trật tự sản sinh tế bào máu, nghĩa là rối loạn ở tủy xương - cơ quan tạo máu. Bình thường, tế bào máu được sản xuất ở tủy xương và đưa ra ngoài hòa vào dòng máu khi đủ trưởng thành, tuy nhiên ở người bệnh, tế bào máu mới có thể chết trong tủy xương hoặc ngay khi đưa ra ngoài. Khi lượng tế bào máu khiếm khuyết nhiều hơn tế bào máu khỏe mạnh, cơ thể sẽ bị thiếu máu, xuất huyết và nhiễm khuẩn.

Bất thường gen di truyền là nguyên nhân gây hội chứng rối loạn sinh tủy

Có hai nguyên nhân chính gây rối loạn sinh tủy bao gồm:

2.1. Nguyên nhân di truyền

Một số người mắc hội chứng rối loạn sinh tủy do di truyền bị bất thường ở một hoặc một vài nhiễm sắc thể.

2.2. Nguyên nhân môi trường

Hội chứng rối loạn sinh tủy có thể do nguyên nhân môi trường khi cơ thể tiếp xúc nhiều với bức xạ, hóa chất độc hại, kim loại nặng gây đột biến nhiễm sắc thể và rối loạn sinh máu. Bệnh còn gọi là hội chứng rối loạn sinh tủy thứ phát, thường khó điều trị.

Hầu hết bệnh nhân của hội chứng rối loạn sinh tủy đều trên 60 tuổi, chỉ có số ít do nguyên nhân di truyền có thể biểu hiện bệnh sớm hơn.

3. Có thể điều trị rối loạn sinh tủy không?

Hiện nay chưa có phương pháp nào có thể chữa khỏi hội chứng rối loạn sinh tủy, bệnh nhân sẽ được điều trị tích cực nhằm làm chậm tiến triển của bệnh, giảm triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa nhiễm trùng, xuất huyết. Tùy theo tình trạng sức khỏe, độ tuổi và thể bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, các biện pháp điều trị chính bao gồm: hóa trị liệu, ghép tủy xương, điều trị xuất huyết, nhiễm trùng, truyền máu,…

3.1. Ghép tế bào gốc tủy xương

Đây là phương pháp điều trị được đánh giá có hiệu quả cao trong kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến triển bệnh. Các tế bào gốc tủy xương bất thường gây sản xuất tế bào máu lỗi sẽ được loại bỏ bằng hóa trị, sau đó thay thế bằng tế bào gốc được hiến tặng. Như vậy, tế bào máu khỏe mạnh sẽ được sản xuất hòa vào dòng máu khắc phục thiếu máu và các vấn đề sức khỏe khác.

3.2. Dùng thuốc

Nhiều loại thuốc được dùng trong điều trị hội chứng rối loạn sinh tủy như: thuốc kích thích sản sinh tế bào máu khỏe mạnh, thuốc kích thích tế bào máu hoàn thiện, thuốc ức chế miễn dịch,…

3.3. Truyền máu

Người mắc hội chứng rối loạn sinh tủy bị thiếu máu nghiêm trọng sẽ cần truyền máu liên tục để bổ sung các tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu thiếu hụt trong cơ thể. Truyền máu liên tục có thể gây ra hiện tượng ứ sắt trong cơ thể, do đó cần thải sắt thường xuyên.

3.4. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học

Ngoài các biện pháp điều trị y tế, bệnh nhân mắc hội chứng rối loạn sinh tủy cần lưu ý các chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học để kiểm soát bệnh như:

• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa gồm rau quả và trái cây như: việt quất, anh đào, cà chua, bí, ớt chuông,…

Ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa tốt cho người bị hội chứng rối loạn sinh tủy

• Hạn chế thực phẩm tinh chế như: mì ống, bánh mì trắng, đường,…

• Hạn chế chất kích thích như: rượu, cà phê, thuốc lá,…

• Dùng hạn chế thịt đỏ, các thực phẩm giàu protein như: thịt nạc, đậu phụ, đậu nành, đậu giàu protein,…

• Uống nhiều nước từ 6 - 8 ly nước mỗi ngày.

• Tập thể dục phù hợp với thể trạng ít nhất 30 phút mỗi ngày.

Dù không thể điều trị hoàn toàn hội chứng rối loạn sinh tủy song việc phát hiện sớm và điều trị tích cực vẫn giúp kiểm soát cũng như kéo dài thời gian sống nhiều năm.