1. Nguyên nhân và dấu hiệu thường gặp khi bị thiếu sắt

1.1. Thiếu sắt: nguyên nhân do đâu?

Khi cơ thể không có đủ lượng sắt cần thiết để sản xuất đủ hemoglobin cho máu, tình trạng thiếu sắt sẽ xảy ra với 3 nhóm:

- Không đáp ứng đủ nhu cầu về sắt của cơ thể 

+ Nhu cầu sắt tăng: Trẻ trong độ tuổi dậy thì, thai phụ, phụ nữ trong kỳ kinh, người mẹ đang cho con bú…

+ Cung cấp thiếu sắt: Chế độ ăn không đủ, không cân đối, ăn kiêng, người già,…

+ Cơ thể bị giảm hấp thụ sắt: Do bệnh lý đường ruột, cắt đoạn dạ dày, viêm dạ dày,... hoặc thức ăn gây cản trở hấp thụ sắt như: đồ uống có ga, cà phê, phytate trong trà,...

- Mất máu mạn tính dẫn đến mất sắt

+ Biến chứng chảy máu do loét dạ dày tá tràng, polyp đường ruột, ung thư đường tiêu hóa, nhiễm giun sán,...

+ Chảy máu do mắc bệnh viêm đường tiết niệu.

+ Mất máu nhiều trong kỳ kinh, sau chấn thương, hậu phẫu, u xơ tử cung,...

+ Bệnh đái huyết sắc tố kịch phát ban đêm gây tan máu trong lòng mạch.

- Rối loạn chuyển hóa sắt bẩm sinh

Bệnh lý này khiến cho cơ thể không tự tổng hợp được chất vận chuyển sắt nên bị thiếu sắt. Người bệnh có nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng như: tiểu đường, đau xương khớp, bệnh tim mạch, bệnh gan,...

Phụ nữ bị mất quá nhiều máu trong kỳ kinh có nguy cơ thiếu sắt

1.2. Dấu hiệu cảnh báo bị thiếu sắt

- Mệt mỏi liên tục không rõ nguyên nhân và thường kéo dài dù đã được nghỉ ngơi đầy đủ.

- Da nhợt nhạt, xanh xao.

- Lưỡi nhẵn và nhợt.

- Lông, tóc và móng dễ bị khô, gãy. 

- Khó thở, đau ngực, tim đập nhanh, nhất là khi có hoạt động vận động mạnh.

- Thường xuyên bị hoa mắt, đau đầu, chóng mặt. 

2. Cơ thể bị ảnh hưởng gì khi thiếu sắt?

2.1. Suy nhược, mệt mỏi

Một trong những ảnh hưởng thường gặp nhất ở người bị thiếu sắt tình trạng suy nhược cơ thể và mệt mỏi kéo dài. Khi hemoglobin không đủ để oxy được vận chuyển đến các cơ quan, cơ thể sẽ bị yếu và mệt làm cho người bệnh khó tập trung, giảm hiệu quả làm việc.

2.2. Giảm khả năng miễn dịch

Sắt là yếu tố không thể thiếu để có hệ miễn dịch khỏe mạnh. Vì thế, người bị thiếu sắt thường cũng sẽ suy giảm miễn dịch và tăng nguy cơ mắc bệnh lý nhiễm trùng.

2.3. Nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Do thiếu sắt nên tim phải làm việc nhiều hơn để các cơ quan của cơ thể được nhận đủ oxy. Tim hoạt động quá sức sẽ rối loạn nhịp, thậm chí còn có thể bị suy tim.

2.4. Rụng tóc, móng tay yếu

Thiếu sắt là lý do khiến cho các tế bào không nhận đủ oxy duy trì hoạt động bình thường, trong đó có tế bào móng và tóc. Vì thế, tình trạng thiếu sắt kéo dài rất dễ dẫn đến các hiện tượng: móng dễ gãy, tóc rụng nhiều,...

Thiếu sắt trong thời gian dài rất dễ làm cho tóc bị xơ yếu, gãy rụng

2.5. Khả năng tập trung kém

Sắt có vai trò quan đối với chức năng não bộ. Khi thiếu sắt, khả năng tập trung, ghi nhớ và thực hiện các công việc trí óc bị giảm sút. Điều này có thể làm giảm sút hiệu suất học tập và làm việc.

2.6. Thiếu sắt ở phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai cần cung cấp sắt để đảm bảo sự phát triển của thai nhi. Vì thế, ở giai đoạn này, nhu cầu sắt của cơ thể tăng cao, nếu không được bổ sung đầy đủ sẽ dễ bị thiếu sắt. Thiếu sắt trong thai kỳ có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như sinh non, sinh con nhẹ cân và ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ sau khi chào đời.

3. Phương pháp điều trị và phòng ngừa nguy cơ thiếu sắt

3.1. Điều trị thiếu sắt

Người bị thiếu sắt thường được bác sĩ tư vấn về chế độ dinh dưỡng giúp bổ sung sắt kết hợp với việc dùng chế phẩm sắt đường uống. Tuy nhiên, việc sử dụng chế phẩm bổ sung sắt cần được giám sát cẩn thận để tránh quá liều gây dư thừa sắt không tốt cho sức khỏe.

Với những bệnh nhân thiếu sắt do mất máu hoặc xuất phát từ vấn đề bệnh lý, việc điều trị cần dựa trên nguyên nhân cơ bản thì mới có thể đạt được mục đích đề ra. 

3.2. Phòng ngừa thiếu sắt

- Bổ sung thực phẩm giàu sắt

Bổ sung các loại thực phẩm giàu sắt trong chế độ dinh dưỡng là phương pháp được ưu tiên trong phòng ngừa thiếu sắt. Những thực phẩm thuộc danh sách này có thể kể đến gồm: thịt đỏ, gan, hải sản, các loại đậu, rau xanh lá đậm và ngũ cốc nguyên hạt đều giàu sắt.

- Bổ sung vitamin C

Kết hợp vitamin C trong chế độ ăn sẽ tăng khả năng hấp thụ sắt từ thực phẩm. Vì thế, trong quá trình bổ sung sắt, hãy kết hợp thêm nhóm thực phẩm giàu vitamin C vào bữa ăn để tăng hiệu quả phòng ngừa thiếu sắt.

- Sử dụng sắt bổ sung

Khi bổ sung sắt từ thực phẩm vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể, bác sĩ thường hướng dẫn người bệnh bổ sung sắt đường uống được bào chế dạng viên hoặc siro.

- Hạn chế tiêu thụ thực phẩm cản trở hấp thụ sắt

Việc sử dụng một số thực phẩm như: trà, cà phê, thực phẩm giàu canxi,... có thể cản trở quá trình hấp thụ sắt. Để tối ưu hóa việc hấp thụ, nếu bữa ăn giàu sắt, hãy tránh tiêu thụ những thực phẩm này.

Xét nghiệm máu là chẩn đoán thường quy để xác định nguyên nhân thiếu sắt

Để tránh đẩy cơ thể vào tình huống gặp phải những hệ lụy do thiếu sắt như đã kể ở trên, người bệnh nên chú ý phát hiện dấu hiệu thiếu sắt để thăm khám ngay. Việc làm này sẽ giúp chẩn đoán đúng và bổ sung sắt kịp thời cho cơ thể.

Xét nghiệm công thức máu sắt, ferritin, transferrin cho kết quả chẩn đoán chính xác thiếu máu do thiếu sắt. Xét nghiệm này là một trong các bước thường quy được thực hiện khi khám sức khỏe định kỳ.

Ngoài ra, nếu cần kiểm tra sức khỏe, chẩn đoán thiếu sắt, quý khách hàng cũng có thể liên hệ đặt lịch dịch vụ lấy mẫu tận nơi của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56. Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ chuyên khoa sẽ giải đáp và định hướng chi tiết để quý khách hiểu, biết cách khắc phục vấn đề sức khỏe đang gặp phải.