1. Lao phổi và xét nghiệm đờm AFB

Lao phổi là bệnh truyền nhiễm thường gặp, do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Có lao phổi AFB âm tính và dương tính, với tiêu chuẩn chẩn đoán khác nhau, song triệu chứng và cách điều trị không khác biệt.

AFB là một tên gọi tắt của xét nghiệm vi khuẩn lao là Acid Fast Bacillus test. Xét nghiệm này được quan sát vi khuẩn lao trực tiếp trên kính hiển vi. Nó có tên gọi đặc biệt này bởi vì phương pháp xét nghiệm và quan sát rất khác biệt so với các vi khuẩn thông thường khác, do chúng kháng acid cồn.

Xét nghiệm đờm AFB là xét nghiệm tìm kiếm vi khuẩn lao AFB (Acid Fast Bacillus) trong đờm của bệnh nhân trực tiếp trên kính hiển vi. Đây là tiêu chuẩn có thể gợi ý đến một tình trạng bệnh Lao.

Bệnh nhân lao phổi có triệu chứng ho ra máu

Lao phổi AFB dương tính là khi phát hiện được vi khuẩn lao dạng AFB (+) gây ra tổn thương hang phổi và nhiễm trùng phế quản. So với AFB (-) thì loại vi khuẩn này hoạt động mạnh hơn, tồn tại ở nhiều môi trường khác nhau.

Vi khuẩn lao AFB dương tính thường cư trú trong đờm, gây bệnh lao với triệu chứng ho liên tục, kéo dài, ho ra máu,...

Dù được chẩn đoán là lao phổi AFB âm tính thì người bệnh cũng bắt buộc phải điều trị giống như người lao phổi AFB dương tính.

2. Tiêu chuẩn chẩn đoán lao thông qua xét nghiệm đờm AFB

Chẩn đoán lao phổi AFB âm tính được Tổ chức y tế thế giới quy định khi có 1 trong 2 tiêu chuẩn sau:

- 2 lần xét nghiệm đờm AFB thực hiện cách nhau 3 tuần cho kết quả AFB âm tính, trong đó mỗi lần xét nghiệm 3 mẫu đờm, có tổn thương lao tiến triển qua X - quang.

- Nuôi cấy BK (+) hoặc Haintest (+) hoặc Xpert MTB/Rif(+).

Với người nhiễm HIV: lao phổi AFB âm tính khi có hình ảnh lao, AFB 2 lần âm tính, không đáp ứng với kháng sinh phổ rộng (trừ Aminoglycosid và Quinolon). Lao phổi AFB âm tính khác là khi người bệnh từng điều trị lao trước đây, nay chẩn đoán ra AFB (-).

Chẩn đoán lao phổi AFB dương tính khi xác định được 1 trong 2 tiêu chuẩn sau:

- Một tiêu bản AFB (+) và cấy (+)

- Một tiêu bản AFB (+) và có hình ảnh lao tiến triển trên x-quang.

- ≥ 2 tiêu bản có AFB (+) từ 02 mẫu đờm khác nhau

Với người nhiễm HIV: xét nghiệm 1 tiêu bản AFB (+). Lao phổi AFB dương tính khác là khi người bệnh từng điều trị lao trước đây nhưng không xác định được phác đồ và kết quả điều trị, nay chẩn đoán ra AFB (+).

Lao phổi AFB dương tính và âm tính đều cần điều trị

Ngoài ra, lao phổi AFB dương tính được chia thành các mức độ:

+ AFB 1+: Khi xét nghiệm soi đờm AFB thấy 10 - 99 AFB/100 vt, ứng với cục sần từ 10 - 14mm.

+ AFB 2+: Khi xét nghiệm soi đờm AFB thấy 1 - 10 AFB/vi trường, soi ít nhất 50 vi trường.

+ AFB 3+: Khi xét nghiệm soi đờm AFB thấy > 10 AFB/vi trường.

3. Điều trị và phòng ngừa lây lan bệnh Lao phổi AFB

Bệnh lao phổi AFB rất dễ lây lan, với tốc độ nhanh chóng qua đường hô hấp. Vi khuẩn lao AFB trú ngụ rất nhiều trong đờm của bệnh nhân. Khi người bệnh ho hay hắt hơi, một lượng lớn vi khuẩn được giải phóng ra ngoài và tạo thành các hạt khí dung có mang vi khuẩn Lao trong không khí. Nếu người không mắc bệnh không đề phòng có thể dễ dàng hít hạt khí dung có chứa vi khuẩn AFB, chúng sẽ xâm nhập và gây bệnh.

Nếu người bị lây nhiễm AFB có sức đề kháng tốt thì có thể vi khuẩn AFB chưa phát triển nhanh và gây bệnh. Tuy nhiên khi sức đề kháng cơ thể yếu đi, hoặc khi gặp điều kiện thuận lợi, vi khuẩn AFB sẽ lại sinh sôi, nhanh chóng gây bệnh lao nặng.

Do đó, với người mắc lao phổi AFB, cả AFB dương tính và âm tính đều phải được cách li, có biện pháp phòng ngừa lây lan cho cộng đồng.

Phác đồ điều trị bệnh lao phổi AFB âm tính và dương tính không có nhiều khác biệt, theo đó bệnh nhân cần được theo dõi và điều trị kéo dài. Hiện nay, phương pháp điều trị phổ biến nhất là “điều trị có kiểm soát bằng phác đồ ngắn hạn”. Bác sĩ sẽ giám sát điều trị trực tiếp trong 2 tháng đầu, sau đó là tình nguyện viên hoặc người thân giám sát.

Căn bệnh lao phổi AFB là bệnh mang tính xã hội, do đó, điều trị và dự phòng lây nhiễm là vô cùng quan trọng, cần thực hiện song song. Biện pháp dự phòng quan trọng nhất là cắt nguồn lây, nghĩa là người bệnh được phát hiện sớm, chữa dứt điểm và cách li hoàn toàn trong quá trình điều trị.

Lao phổi rất dễ lây nhiễm ra cộng đồng

Để điều trị hiệu quả và dự phòng lây nhiễm lao phổi AFB cho cộng đồng, cần:

- Phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm tại các cơ sở y tế, bệnh viện lao hoặc nơi có nguy cơ lây nhiễm cao như trại giam, khu vực cách ly…

- Giáo dục và tuyên truyền nâng cao hiểu biết về bệnh lao đến cộng đồng. Bệnh lao chủ yếu lây qua đường hô hấp và sinh hoạt, do đó cần tăng cường sức khỏe và vệ sinh môi trường thông thoáng, sạch sẽ.

- Tuyệt đối không tiếp xúc trực tiếp không có biện pháp bảo hộ khi tiếp xúc với bệnh nhân lao.

- Không dùng chung đồ cá nhân với người bệnh.

- Người bệnh lao khi hắt hơi, ho,… cần dùng giấy che miệng, sau đó vứt vào thùng rác riêng.

- Người bệnh tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị và yêu cầu của bác sĩ.

Hi vọng những thông tin về bệnh lao phổi AFB và xét nghiệm đờm AFB chẩn đoán trên đây sẽ giúp bạn đọc nắm bắt thêm nhiều kiến thức về bệnh, có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

MEDLATEC là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực xét nghiệm. Trung tâm Xét nghiệm của bệnh viện đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, tự tin mang đến kết quả nhanh chóng và chính xác nhất.

Bên cạnh đó, đội ngũ y bác sỹ nhiều năm kinh nghiệm, sẽ đưa ra cho bạn những lời khuyên hữu ích và phác đồ điều trị hiệu quả.

Nếu đang có nhu cầu tư vấn về xét nghiệm đờm AFB, liên hệ với MEDLATEC để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.